Zespół cieśni nadgarstka – objawy i leczenie. Jak przebiega operacja cieśni nadgarstka? Te ćwiczenia warto robić, aby uniknąć problemu!

Zespół cieśni nadgarstka jest schorzeniem, w którym dochodzi do mechanicznego ucisku na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka. Jest to przestrzeń, która od strony dłoniowej jest ograniczana przez więzadło poprzeczne nadgarstka, natomiast od stron bocznych i grzbietowej przez kość nadgarstka. Dodatkowo przez „tunel” ten przechodzą przez nią też inne struktury, takie jak ścięgna, naczynia krwionośne, czy właśnie nerw pośrodkowy, które ściśle do siebie przylegają.

W związku z małą ilością miejsca w kanale nadgarstkowym powiększenie którejkolwiek ze znajdujących się w niej struktur powoduje ucisk na nerw pośrodkowy. Gdy ucisk ten ma przewlekły charakter, pojawiają się różnego typu zaburzenia, które są objawami rozwijającego się zespołu cieśni nadgarstka.

Zespół cieśni nadgarstka jest rezultatem nadmiernego i długotrwałego ucisku na nerw pośrodkowy nadgarstka, do czego dochodzi na skutek obrzęku i pogrubienia pochewek okalających ścięgna, a także w wyniku przerostu więzadła poprzecznego.

Schorzenie dotyka przede wszystkim osoby, które w sposób ciągły przeciążają rękę, wykonując powtarzające się ruchy. Może to być praca przy taśmie, wyczynowa jazda na rowerze czy prace porządkowe wykonywane w domu, choć najczęściej powodem jest długotrwała praca przy komputerze. W tej sytuacji ścięgna, które ciągle przesuwają się w kanale nadgarstka, drażnią więzadło poprzeczne. To natomiast skutkuje jego przerostem, choć pogrubieniu ulegają również same ścięgna.

Efektem tych zmian jest ucisk na tętnice, które odżywiają włókna nerwowe. Długotrwałe niedokrwienie nerwu prowadzi do postępowania zmian degeneracyjnych. Warto jednak pamiętać, że nerw pośrodkowy jest w stanie całkowicie się zregenerować, jeśli ucisk zostanie zniwelowany i ukrwienie wróci do normy. Do zniszczenia nerwu może dojść wyłącznie w sytuacji, gdy pacjent będzie zbyt długo zwlekał z wizytą u specjalisty oraz z podjęciem stosownego leczenia.

Zdarzają się przypadki, gdy zespół cieśni nadgarstka jest spowodowany zaburzeniami hormonalnymi, zmianami zwyrodnieniowymi czy urazem nadgarstka, który nie uległ prawidłowemu zagojeniu.

Zespół cieśni nadgarstka występuje zazwyczaj w ręce dominującej pacjenta. Ze statystyk wynika, że choroba ta aż trzykrotnie częściej dotyka kobiety.

Czytaj też: Ta choroba dotyka głównie kobiety. Twardzina układowa może zmieniać wygląd. Jakie są jej pierwsze objawy? Zespół cieśni nadgarstka może być jednym z nich

Zespół cieśni nadgarstka początkowo nie daje uporczywych objawów, jednak z czasem dolegliwości nasilają się.

• W początkowej fazie rozwoju zespół cieśni nadgarstka może objawiać się jedynie rzadkim drętwieniem i bólem palców dłoni. Dolegliwości te zazwyczaj obejmują cztery palce od kciuka do palca serdecznego. Objawy te zaczynają wybudzać pacjenta ze snu, choć na początku nie zdarza się to zbyt często. Dopiero po jakimś czasie drętwienie i ból pojawiają się nawet kilka razy w ciągu jednej nocy, uniemożliwiając spokojny odpoczynek. Ból z dłoni promienieje aż do przedramienia, a w niektórych przypadkach również do barku.

• Druga faza choroby wiążę się z występowaniem przykrych objawów również w ciągu dnia. Drętwienie i ból pojawiają się zwłaszcza podczas wysiłku. Pogorszeniu ulega też sprawność manualna, co jest szczególnie widoczne podczas wykonywania czynności wymagających precyzji.

• W trzeciej fazie choroby dochodzi do nasilenia się wcześniejszych objawów. Co więcej, pojawiają się również zaniki mięśniowe. Ponieważ jednak uporczywe drętwienie palców zaczyna być w tym okresie mniej bolesne, niektórzy pacjenci sądzą, że schorzenie zaczyna ustępować. To jednak tylko pozorna ulga, ponieważ mniej dokuczliwe drętwienie palców jest tak naprawdę sygnałem o pogłębianiu się zmian degeneracyjnych nerwu pośrodkowego.

Zespół cieśni nadgarstka w większości przypadków diagnozowany jest na podstawie wywiadu i testów klinicznych. Lekarz ocenia sprawność manualną chorej dłoni i czucie w palcach pacjenta. Zwykle nie jest on w stanie wykonać niektórych czynności, a także odczuwa ból przy pewnym ułożeniu nadgarstka – zazwyczaj podczas jego maksymalnego zgięcia. Typowym objawem jest także brak czucia w palcach, które bada się poprzez ukłucie dwoma igłami.

U nielicznych osób postawienia diagnozy wymaga wykonania dodatkowych badań: elektromiografii i ultrasonografii. Pierwsze badanie pozwala ocenić szybkość przewodnictwa nerwu, natomiast drugie z nich obrazuje deformację nerwu, a także pogrubienie ścięgien i więzadła poprzecznego.

Gdy tylko wystąpią pierwsze niepokojące objawy, które mogą świadczyć o rozwoju zespołu cieśni nadgarstka, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, najlepiej ortopedą. Szybko podjęta terapia może bowiem nie wymagać leczenia nieoperacyjnego.

Leczenie cieśni nadgarstka obejmuje unieruchomienie ręki na krótki czas w specjalnej ortezie. Zamierzonym efektem takiego działania jest zniwelowanie obrzęku i stanu zapalnego ścięgien. Pacjenci przyjmują również niesteroidowe leki przeciwzapalne, a także przeprowadzana jest fizykoterapia obejmująca jonoforezę, prądy TENS i ultradźwięki.

W niektórych przypadkach, ortopeda zaleca również podanie pacjentowi leków sterydowych do kanału nadgarstka, aby zlikwidować stan zapalny. Jeśli jednak żadna z metod leczenia nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, lub też gdy objawy powrócą, konieczne jest przeprowadzenie operacji.

W przypadku zespołu cieśni nadgarstka operacja jest bardzo prostym zabiegiem. Jeśli lekarz zdecyduje, iż jest on konieczny, nie ma sensu zwlekać z jego wykonanie. Zbyt długie odkładanie decyzję o leczeniu może skutkować permanentnym uszkodzeniem nerwu pośrodkowego.

Operacja nadgarstka polega na przecięciu więzadła poprzecznego, co skutkuje zwiększeniem przestrzeni w kanale nadgarstka. Po tym zabiegu więzadło zrasta się przez ok. 3 miesiące, jednak staje się dłuższe, przez co nie dochodzi już do ucisku na nerw. Operacja może być przeprowadzona w sposób tradycyjny lub endoskopowo.

Podczas tradycyjnej operacji lekarz wykonuje niewielkie nacięcie w nasadzie dłoni pacjenta. Zwykle wystarczy krótkie cięcie o długości 1-1,5 cm. Jeśli jednak zabieg musi zostać rozszerzony, na przykład o wycięcie zmian zapalnych, długość cięcia może wynosić 2-4 cm. Podczas zabiegu nie ma potrzeby stosowania znieczulenia ogólnego, które zastępuje się tym miejscowym.

Operacja cieśni nadgarstka metodą endoskopową jest wykonywana w znacznie mniej inwazyjny sposób. W ramach zabiegu wykonywane jest minimalne nacięcie, przez które wprowadzona zostaje minikamera połączona z nożem. Wszystko zajmuje dosłownie kilka minut i podobnie jak przy operacji tradycyjnej wymaga zastosowania jedynie znieczulenia miejscowego.

Endoskopia jest lepszym wyborem ze względu na znacznie krótszy czas rekonwalescencji pacjenta. Nacięcie jest wykonywane na spodniej części nadgarstka, dzięki czemu tkanka ulega mniejszemu uszkodzeniu. Niewielka rana bardzo szybko się goi, a czynności wymagające małych nakładów siły, takie jak jedzenie, pacjent może wykonywać już następnego dnia.

Po operacji nie jest konieczna rehabilitacja, a czas rekonwalescencji wynosi od 4 tygodni (np. w przypadku pracy biurowej) do 2 miesięcy, gdy konieczne jest wykonywanie cięższej pracy fizycznej.

Chcąc zapobiegać rozwojowi zespołu cieśni nadgarstka powinniśmy zwrócić większą uwagę na to, w jaki sposób używamy na co dzień naszych dłoni. Jeśli pracujemy przy komputerze, zalecane jest używanie ergonomicznej myszki oraz klawiatury, a także wygodnej podkładki pod mysz ze specjalną żelową poduszką, która ogranicza ucisk wywierany na nadgarstek.

Należy także pamiętać o zachowaniu wygodnego ułożenia dłoni podczas pracy, unikaniu nadmiernego wyginania nadgarstków i robieniu sobie częstych przerw podczas zajęć obciążających tę część ciała, by rozluźnić ręce.

Jako działanie profilaktyczne, a także wtedy, gdy zaczynamy odczuwać pierwsze niepokojące objawy, które mogą świadczyć o problemach z nadgarstkiem, w przerwach od pracy warto wykonywać proste ćwiczenia:

• Polecane jest m.in. potrząsanie dłońmi, tak jak robimy to, gdy chcemy osuszyć ręce, które pozwala rozluźnić nieco nadgarstki. Innym ćwiczeniem jest wyciąganie ramion przed siebie, przy zwróceniu wewnętrznej części dłoni do podłogi, i zginanie rąk w nadgarstku z palcami skierowanymi w dół. Można dodatkowo docisnąć je drugą dłonią. Nadgarstek trzymamy w ten sposób przez około 20 sekund, powtarzamy 2-5 razy i zmieniamy rękę.

To tylko przykłady bardzo prostych ćwiczeń, które przy regularnym powtarzaniu mogą przeciwdziałać rozwojowi zespołu cieśni nadgarstka lub złagodzić istniejących już objawów.

ZOBACZ: Jak chronić narząd ruchu? Ekspert: lek. med. Wojciech Scendo, ortopeda