Spis treści
Rak piersi w Polsce – wyzwania w profilaktyce i diagnostyce
Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór u kobiet w Polsce, a liczba zachorowań niestety rośnie z roku na rok. Mimo dostępności badań profilaktycznych i kampanii edukacyjnych nadal istnieją poważne wyzwania związane z jego wczesnym wykrywaniem.
Podczas debaty pod hasłem „Diagnostyka i leczenie nowotworów kobiecych – gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy?”, która odbyła się 24 marca 2025 roku w Centrum Prasowym PAP w Warszawie, wybitni eksperci w dziedzinie onkologii pochylili się m.in. nad problemem związanym z profilaktyką raka u kobiet.
Jednym z głównych problemów jest niski odsetek kobiet, które regularnie poddają się badaniom przesiewowym, takim jak mammografia. Choć programy profilaktyczne są bezpłatne, wiele kobiet wciąż unika badań. Według dr Katarzyny Pogody, przewodniczącej Sekcji Raka Piersi Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej, wyzwaniem jest „przekonanie nieprzekonanych”.
Kobiety świadome znaczenia profilaktyki już z niej korzystają, ale kluczowe jest dotarcie do tych, które z różnych powodów badań nie wykonują. Pomocne mogłoby być włączenie lekarzy medycyny pracy oraz lekarzy rodzinnych w aktywne zachęcanie pacjentek do badań.
Kolejnym istotnym problemem jest późne wykrywanie choroby. W Polsce rak piersi jest diagnozowany w bardziej zaawansowanym stadium niż w krajach skandynawskich, gdzie profilaktyka działa skuteczniej. W diagnostyce istotnym wyzwaniem jest także badanie mutacji BRCA, które może wskazać na podwyższone ryzyko zachorowania na raka piersi i wpływać na dalsze leczenie.
Jakie nowotwory ginekologiczne są obecnie najczęściej rozpoznawane w Polsce?
Prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński, konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej został zapytany przez prowadzącą o najczęściej rozpoznawane w naszym kraju nowotwory ginekologiczne.
– Mamy w tej chwili rzeczywiście spory odsetek pacjentek, głównie z rakiem endometrium, czyli z rakiem trzonu macicy. Ten nowotwór rzeczywiście na całym świecie zaczyna przynosić coraz więcej problemów nie tylko w zakresie zachorowalności, ale również umieralności (...) Następnym nowotworem, który jest problemem nie tylko polskich lekarzy, ginekologów, onkologów, ale również czy onkologów, ale również onkologów na całym świecie jest rak jajnika. Jak kiedyś powiedziano, jest takim cichym zabójcą, rozwija się podstępnie, daje niecharakterystyczne objawy. A jak daje objawy? Przede wszystkim ze strony jamy brzusznej. Często ci chorzy trafiają do różnych specjalistów i tygodniami czy nawet miesiącami są diagnozowani, a niestety przyczyna tkwi zupełnie gdzie indziej –mówił specjalista.
Profesor Mariusz Bidziński dodał także, że jeśli w rodzinie występowały nowotwory, zarówno kobiece, jak i męskie (np. rak prostaty czy trzustki), może to wskazywać na wyższe ryzyko zachorowania. Warto w takiej sytuacji skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub innym specjalistą, aby omówić możliwość przeprowadzenia odpowiednich badań.
Wyzwania i rozwiązania w zakresie szczepień przeciw HPV
W ostatnich latach temat szczepień przeciw wirusowi HPV zyskuje na znaczeniu, szczególnie w kontekście profilaktyki nowotworów, takich jak rak szyjki macicy. Mimo udowodnionej skuteczności szczepionek wyszczepialność w Polsce wciąż nie osiąga pożądanych poziomów. Zgodnie z danymi, nie przekracza ona 22 proc., co stanowi powód do niepokoju.
Dr n. med. i n. o zdr. Artur Prusaczyk, wiceprezes Centrum Medyczno-Diagnostycznego w Siedlcach, przyznał, że istotnym czynnikiem wpływającym na niski poziom szczepień jest niedostateczna edukacja lekarzy, szczególnie tych, którzy ukończyli medycynę przed wieloma laty. Nowi specjaliści, zwłaszcza pediatrzy i lekarze medycyny rodzinnej, są znacznie lepiej zaznajomieni z tematyką szczepień, natomiast starsze pokolenia nie zawsze zdają sobie sprawę z ich znaczenia. Konieczne jest więc przeprowadzenie szkoleń i uzupełnianie wiedzy, aby personel medyczny mógł skutecznie promować szczepienia wśród pacjentów.
– Kluczową sprawą jest personel medyczny, który sam musi swoimi postawami zachęcać do takiego działania. Podam przykład. Tam, gdzie położne mają zaszczepione dzieci w wieku lat 13-14 i chodzą na szkolenia, na spotkania z radą rodziców. Natychmiast te wyniki są trzykrotnie lepsze – przyznał dr n. med. i n. o zdr. Artur Prusaczyk.
Dostępność do diagnostyki molekularnej w nowotworach
Pani Urszula Demko, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia, przedstawiła aktualne prace rządu nad poszerzeniem dostępu do diagnostyki molekularnej, szczególnie w kontekście nowotworów. W ramach działań ministerstwa przewidywane są kluczowe zmiany, które poprawią dostępność do nowoczesnych sposobów diagnozowania i najbardziej aktualnych terapii dla pacjentów. Przyznała, że ważną sprawą jest ułatwienie dostępu do badań markerów genetycznych. Proponowaną zmianą jest wprowadzenie możliwości wykonywania badań markerów genetycznych, takich jak BRCA1 i BRCA2, z pełnej świeżej krwi pacjenta w trybie ambulatoryjnym. Dotychczas takie badania mogły być wykonane tylko w warunkach szpitalnych, co było niepraktyczne.
Warto powiedzieć o jeszcze jednej ważnej kwestii. Od czerwca 2024 roku w ramach rządowego programu in vitro pacjenci chorzy na nowotwór mają możliwość refundacji i zabezpieczenia płodności.
