Nadciśnienie tętnicze – przyczyny, objawy i leczenie. Jak obniżyć ciśnienie krwi? Sprawdź, jakie leki na nadciśnienie są skuteczne!

Ciśnienie tętnicze definiowane jest jako siła nacisku, z jaką krew pompowana przez serce uderza o naczynia krwionośne. Prawidłowo funkcjonujące serce podczas pracy wytwarza ciśnienie, dzięki któremu krew może krążyć w naczyniach krwionośnych. Ciśnienie tętnicze jest z natury zmienne, dlatego też wyróżnia się ciśnienie skurczowe, które wzrasta podczas skurczu serca i ciśnienie rozkurczowe, które występuje podczas rozkurczu serca. Pomiędzy ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym występuje amplituda, która powinna mieścić się w przedziale 30-50 mm Hg. Wysokość ciśnienia tętniczego krwi uzależniona jest od różnych czynników w tym m.in. od wieku, płci, aktywności fizycznej, sytuacji stresogennych, a także od towarzyszących schorzeń. Oprócz tego duży wpływ na wysokość ciśnienia tętniczego krwi ma również siła skurczu serca, wielkość światła naczyń krwionośnych, zmiany hormonalne i aktywność układu nerwowego.

Sprawdź też: Objawy nadciśnienia zauważysz w nosie

Obecnie z nadciśnieniem tętniczym zmaga się coraz więcej osób, co ma bezpośredni związek z niezdrowym stylem życia – brakiem aktywności fizycznej i niewłaściwymi nawykami żywieniowymi. Szacuje się, że obecnie problem z nadciśnieniem tętniczym może dotyczyć nawet ponad miliarda ludzi na całym świecie, w tym głównie z krajów wysokorozwiniętych!

Wartość ciśnienia tętniczego krwi podaje się w milimetrach słupa rtęci (mm Hg). Prawidłowy zapis wartości ciśnienia to: 120/80 mm Hg.

Klasyfikacja ciśnienia tętniczego przyjęta przez Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego

Zobacz także: Masz wysokie tętno? Przyczyną może być poważna choroba. Sprawdź, jaki powinien być prawidłowy puls. Jak zmierzyć i obniżyć za wysokie tętno?

Rodzaje nadciśnienia tętniczego:

• Nadciśnienie tętnicze łagodne (I stopień) – charakterystyczne jest ciśnienie skurczowe 140–159 mmHg i rozkurczowe 90–99 mmHg.
• Nadciśnienie tętnicze umiarkowane (II stopień) – ciśnienie skurczowe wynosi 160–179 mmHg, rozkurczowe 100–109 mmHg.
• Nadciśnienie tętnicze ciężkie (III stopień) – ciśnienie skurczowe jest powyżej 180 mmHg, rozkurczowe powyżej 110 mmHg.

Czytaj także: Ustalono nowe normy ciśnienia krwi. Wzrośnie liczba osób z nadciśnieniem. Zobacz, jakie powinno być prawidłowe ciśnienie krwi

Jednorazowe epizody nadciśnienia tętniczego nie stanowią autonomicznej jednostki chorobowej, a jedynie schorzenie, które występuje wówczas, gdy wartość ciśnienia skurczowego przekracza 140 mm Hg, a ciśnienia rozkurczowego – 90 mm Hg. O chorobie nadciśnieniowej można mówić wyłącznie wtedy, gdy występuje stały stan podwyższonego ciśnienia tętniczego. Wyróżnia się dwa podstawowe typy nadciśnienia tętniczego:

• Nadciśnienie tętnicze pierwotne – stan, za który nie odpowiada konkretna jednostka chorobowa. Występuje ono u 90% pacjentów z podwyższonym poziomem ciśnienia tętniczego. Podłoże tego schorzenia jest złożone, co oznacza, że nie można wskazać na jedną obiektywną przyczynę, której wyeliminowanie zaowocuje natychmiastową poprawą stanu zdrowia. Do nadciśnienia pierwotnego zwykle przyczynia się: otyłość, niezdrowa dieta, sytuacje stresogenne, palenie papierosów i picie alkoholu.
• Nadciśnienie tętnicze wtórne (objawowe) – stan, który towarzyszy konkretnej jednostce chorobowej, w tym najczęściej: problemom z funkcjonowaniem nerek (chorobom miąższowym – zapaleniu kłębuszków nerkowych, cukrzycowej chorobie nerek; chorobom tętnic nerkowych), chorobom tarczycy i nadnerczy. Oprócz tego nadciśnienie tętnicze może być związane z chorobami neurologicznymi (guzem lub urazem mózgu) i chorobami kardiologicznymi.

Podstawowe przyczyny nadciśnienia tętniczego pierwotnego (samoistnego):

• Płeć męska.
• Wiek powyżej 55 lat u mężczyzn i powyżej 65 lat u kobiet.
• Palenie tytoniu.
• Zaburzenia lipidowe (podwyższony poziom cholesterolu, którego konsekwencją jest zwężenie światła tętnic).
• Dieta wysokoenergetyczna – bogata w tłuszcze nasycone.
• Dieta wysokosodowa i dieta bogata w sól.
• Stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej.
• Uzależnienie od narkotyków.
• Nadmierne narażenie na sytuacje stresogenne.
• Otyłość (w szczególności brzuszna).
• Podwyższony poziom kwasu moczowego.
• Przyjmowanie leków: przeciwreumatycznych, przeciwzapalnych i hormonalnych.

Nadciśnienie tętnicze pierwotne nie daje charakterystycznych objawów, które pacjenci mogliby z łatwością połączyć z za wysokim ciśnieniem krwi. Z tego powodu schorzenie to stwarza duże zagrożenie dla zdrowia, ponieważ wiąże się z ryzykiem rozwoju groźnych chorób w tym m.in. udaru mózgu. W przeważającej większości przypadków pacjenci o nadciśnieniu tętniczym dowiadują się przypadkowo np. podczas rutynowych badań kontrolnych. Objawy nadciśnienia tętniczego pojawiają się w szczególności podczas jego gwałtownych skoków. W takiej sytuacji można mówić o takich objawach nadciśnienia, jak:

• Ból głowy o charakterze pulsującym, który pojawia się głównie w godzinach rannych.
• Problemy ze wzrokiem m.in. w postaci chwilowych zaburzeń widzenia.
• Nudności i wymioty.
• Krwawienia z nosa.
• Poczucie niepokoju.
• Nadmierna potliwość.
• Nadpobudliwość.
• Niedobór potasu.
• Drganie powieki.
• Bladość skóry.
• Poczucie kołatania serca.
• Szumy w uszach.
• Epizody utraty przytomności (obecne głównie przy III stopniu nadciśnienia tętniczego).

Sprawdź również: Jak mierzyć ciśnienie krwi? Unikaj tych błędów. Mogą sfałszować wynik. Zobacz, jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi

Nadciśnienie tętnicze bardzo często diagnozowane jest podczas rutynowych badań lekarskich. Leczeniem tej dolegliwości zajmuje się lekarz podstawowej opieki zdrowotnej i kardiolog (w bardziej zaawansowanych przypadkach). Sposób leczenia nadciśnienia tętniczego uzależniony jest przede wszystkim od przyczyn dolegliwości, występujących czynników ryzyka, a także chorób współtowarzyszących. Oprócz tego terapia nadciśnienia tętniczego determinowana jest przez ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Leczenie nadciśnienia tętniczego można podzielić na: farmakologiczne (przyjmowanie leków) i niefarmakologiczne (zmiana stylu życia).

Zobacz produkty, które obniżają ciśnienie

Najpowszechniejsze leki na nadciśnienie to:

• Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-Inhibitory), których mechanizm działania polega na hamowaniu substancji odpowiadającej za skurcz naczyń i podnoszenie ciśnienia. Poprawiają one pracę serca i nerek. Stosowanie tych leków jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży.
• Blokery receptora Angiotensyny II (sartany), których mechanizm działania polega na blokowaniu substancji odpowiadającej za skurcz naczyń i podnoszenie ciśnienia. Podobnie jak ACE-Inhibitory przeciwwskazane są one u kobiet w ciąży.
• Blokery kanału wapniowego (Ca-blokery), których mechanizm działania polega na obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi przez zmniejszenie podaży wapnia do serca, co skutkuje zmniejszeniem siły jego skurczu.
• Leki moczopędne (diuretyki), których działanie polega na obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi przez zwiększenie wydalania sodu i wody.
• Leki α-adrenolityczne (α-blokery), które są szczególnie skuteczne przy gwałtownych epizodach nadciśnienia tętniczego. Mechanizm ich działania polega na blokowaniu receptorów w ścianie naczyń krwionośnych.

Czytaj także: Masz wysokie ciśnienie? Możesz mieć demencję w przyszłości. Prawidłowe ciśnienie krwi chroni przed rozwojem chorób degeneracyjnych mózgu

Niefarmakologiczne leczenie nadciśnienia tętniczego polega przede wszystkim na zmianie dotychczasowego stylu życia. Bardzo ważną rolę w stabilizowaniu ciśnienia krwi odgrywa dieta. Rekomendowanym rozwiązaniem według wytycznych American Heart Association dotyczących funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego jest stosowanie diety DASH, która charakteryzuje się małą zawartością sodu (dawka tego mikroelementu nie powinna przekraczać 2000 mg przy dziennej podaży kalorycznej na poziomie 2100 Kcal).

Ponadto ważne jest, by ograniczyć podaż: soli, tłuszczów nasyconych, alkoholu i tytoniu. Oprócz tego dużą rolę w leczeniu nadciśnienia tętniczego odgrywa aktywność fizyczna, która nie tylko poprawia krążenie, ale również: obniża poziom cholesterolu (LDL) we krwi, pomaga utrzymywać prawidłową wagę, a także pomaga rozładować napięcie emocjonalne. Osoby z nadciśnieniem tętniczym powinny postawić na aktywność wytrzymałościową, która polega na cyklicznym wykonywaniu tej samej czynności przez co najmniej 30 minut. Dobrym rozwiązaniem będzie: spacer, nordic walking, jazda na rowerze, pływanie i bieganie.

Nadciśnienie tętnicze jest poważnym schorzeniem, którego pod żadnym pozorem nie należy lekceważyć, ponieważ może to doprowadzić do poważnych powikłań. Wśród najczęstszych konsekwencji nieleczonego nadciśnienia tętniczego można wymienić:

• Uszkodzenie naczyń siatkówki, które jest bezpośrednim następstwem rozwoju zmian miażdżycowych i mikrowylewów na dnie oka. Dodatkowo nadciśnienie tętnicze może uszkadzać drobne naczynia w kłębuszkach nerkowych, co może prowadzić do mikroalbuminurii (obecności białka w moczu), a w dłuższej perspektywie – niewydolności nerek.
• Przerost mięśnia lewej komory serca, który jest symptomem przeciążenia serca na skutek nadciśnienia w obwodowych naczyniach krwionośnych. Z tego powodu serce musi przepompować znacznie większą ilość krwi, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Najpoważniejszym powikłaniem po przeroście mięśnia lewej komory serca jest niewydolność tego organu.
• Chorobę niedokrwienną serca, która związana jest bezpośrednio z nasileniem zmian miażdżycowych i zmniejszaniem tolerancji na wysiłek fizyczny. Choroba niedokrwienna serca nieuchronnie prowadzi do zamknięcia światła naczyń wieńcowych, a co za tym idzie do – zawału mięśnia sercowego.
• Udar mózgu, który związany jest z osłabieniem ścian naczyń krwionośnych mózgu, a także tworzeniem mikrotętniaków i ich późniejszym pękaniem.
• Choroby naczyń obwodowych, które również mają związek z rozwojem zmian miażdżycowych.
• Tętniak aorty, który pojawia się na skutek poszerzenia jej ściany.

Źródła:

1. Frank M., Sack M.D., Campos H., Leczenie w nadciśnieniu tętniczym. Kardiologia po Dyplomie. 2010; 10: 12-25.
2. Narkiewicz K., Nowe zalecenia europejskie dotyczące nadciśnienia tętniczego – najważniejsze aspekty diagnostyczne i terapeutyczne. Choroby Serca i Naczyń. 2013; 4: 183-189.
3. Klocek M., Skrzek A., Czarnecka D., Izolowane ciśnienie skurczowe. Kardiologia po Dyplomie. 2015; 5: 34-41.

Poznaj najlepsze menu nie tylko przeciw nadciśnieniu