Mięta – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie mięty pieprzowej. Na co pomoże olejek miętowy i herbata miętowa?

Czym jest mięta?

Mięta pieprzowa (łac. Mentha piperita), czyli mięta lekarska to roślina rosnąca dziko na terenie całej Polski. Jest też uprawiana w przydomowych ogródkach lub parapetach do celów kulinarnych. Mięta znana jest ze swoich właściwości leczniczych i ceniona ze względu na orzeźwiający, miętowy smak i zapach.

Surowcem zielarskim jest ziele mięty pieprzowej (Herba Menthae piperitae) oraz liście mięty pieprzowej (Folium Menthae piperitae). W przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym stosowany jest pozyskiwany z liści, aromatyczny olejek miętowy (Oleum Menthae piperitae) i mentol (Mentholum) – ten ostatni składnik uzyskuje się z olejku z mięty pieprzowej w procesie wymrażania.

Jakie właściwości ma mięta?

Mięta zawiera olejek eteryczny o cennych właściwościach leczniczych, które zawdzięcza obecnym w nim związkom, takim jak:

• mentol,
• mentonol,
• flawoinoidy,
• sole mineralne – potas, magnez, żelazo i wapń,
• witaminy C i A,
• garbniki.

Liście mięty oraz olejek z mięty pieprzowej stosowane były tradycyjnie do łagodzenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Substancje zawarte w tej roślinie mają działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie budujące przewód pokarmowy. Dzięki temu łagodzą kolki jelitowe i ból brzucha. Herbata miętowa stymuluje produkcję soku żołądkowego, dzięki czemu usprawnia trawienie.

Pomaga na niestrawność, przejedzenie i zapobiega wzdęciom. Mięta pieprzowa pobudza ruchy perystaltyczne jelit, co ułatwia przemieszczanie się treści jelitowej oraz odejście gazów. Warto mieć opakowanie herbaty miętowej w okresie świąt, gdy takie przypadłości mogą się przydarzyć. Mięta ma też działanie żółciopędne i przeciwskurczowe (obniża napięcie mięśni gładkich). Orzeźwiający smak mięty pieprzowej przeciwdziała nudnościom i wymiotom, dlatego herbatę miętową warto przygotowywać w termos, by zabierać ją w podróż.

Mentol zawarty w olejku z mięty pieprzowej to alkohol terpenowy. Ma działanie znieczulające i rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Hamuje też rozwój bakterii. Rozszerza oskrzela i tchawicę ułatwiając oddychanie, upłynnia wydzieliny śluzowe i ułatwia ich odkrztuszanie, osusza też drogi oddechowe, co jest pomocne zwłaszcza przy katarze. Mentol stosowany zewnętrznie i miejscowo ma działanie antyseptyczne i przeciwwirusowe, łagodzi świąd i pomaga leczyć zmiany skórne. Wąchanie mięty pomaga odetkać nos.

Stosowany w dużych dawkach mentol może jednak porazić układ nerwowy, dlatego nie wolno stosować go w przypadku dzieci, kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Lecznicze zastosowanie mięty i olejku miętowego

Mięta stosowana jest w medycynie tradycyjnej przede wszystkim na dolegliwości żołądkowe. Herbata miętowa łagodzi bóle brzucha i wzdęcia, poprawia apetyt i przyspiesza procesy trawienia spożytego pokarmu.

Miętę stosuje się także do łagodzenia dolegliwości migrenowych oraz – ze względu na antybakteryjne i przeciwwirusowe działanie mentolu – na zmiany skórne towarzyszące ospie lub opryszczce wargowej.

Olejek z mięty pieprzowej jest pomocny w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i błony śluzowej jamy ustnej. Jest doskonałym remedium na zapalenie zatok i dolegliwości towarzyszące przeziębieniu i grypie. Można stosować go do inhalacji i do nacierania klatki piersiowej (najlepiej w maści albo zmieszany z innym olejem, ponieważ czysty olejek z mięty ma działanie podrażniające). Olejek z mięty pieprzowej często wchodzi też w skład kropli i sztyftów do nosa łagodzących objawy kataru.

Olejek miętowy stosowany jest też jako środek przeciwbólowy przy bólach brzucha i bólach menstruacyjnych. Sprawdzi się przy chorobie lokomocyjnej, gdyż łagodzi nudności i przeciwdziała wymiotom. Podobne właściwości ma też imbir.

Herbata z mięty ma podobne działanie, do olejku, ale jest ono łagodniejsze. Napar z mięty, ze względu na jego działanie antyseptyczne, stosować można do płukania przy stanach zapalnych gardła i jamy ustnej. Przyspiesza gojenie się ran na błonie śluzowej, a także pęcherzy przy opryszczce wirusowej.

Zastosowanie mięty pieprzowej i olejku miętowego w kosmetyce

W przemyśle spożywczym mięta pieprzowa stosowana jest do produkcji cukierków, likierów oraz bardzo popularnych gum do żucia odświeżających oddech.

Właściwości odświeżające i antybakteryjne zawartego w olejku z mięty – mentolu sprawiają, że jest on szeroko stosowany w przemyśle kosmetycznym. Jest częstym składnikiem past do mycia zębów oraz płynów do płukania jamy ustnej. Wraz z olejkiem miętowym występuje eukaliptus, który ma podobne właściwości i dobrze podkreśla i wyostrza smak mięty.

Miętę można również stosować do pielęgnacji włosów. Olejek z mięty pieprzowej dodany do szamponu lub wcierany w małych porcjach w skórę głowy przyspiesza wzrost włosów, a także pomaga zahamować proces wypadania i łagodzi łupież. Mięta szczególnie polecana jest do włosów przetłuszczających się.

Olejek z mięty pieprzowej wchodzi w skład ochronnych pomadek do ust – zmiękcza i odżywia skórę, daje też efekt schłodzenia. Warto takie pomadki stosować latem, natomiast nie sprawdzą się zimą, ponieważ będą potęgowały efekt zimna.

Zalecane dawkowanie mięty

W nieżytach żołądka i na poprawę apetytu zaleca się wypić przed posiłkiem szklankę herbaty miętowej przygotowaną z ok. 2 g suszu. Odpowiada to 1 łyżeczce suchych liści lub 1 torebce herbatki ekspresowej. Jako środek rozkurczowy, wiatropędny i żółciopędny miętę należy pić po jedzeniu. Do płukania jamy ustnej i gardła napar sporządzony z 1 łyżki liści na 1 szklankę wrzątku.

Czy można pić miętę w ciąży?

Mięta to jedno z najpopularniejszych ziół, które można również stosować w ciąży. Herbata miętowa jest bezpieczna dla przyszłej mamy i dziecka. Jej picie powinno pomóc przy porannych mdłościach oraz złagodzić dolegliwości, takie jak wzdęcia i uporczywe gazy, które dotyczą wielu ciężarnych. Mięta ma też właściwości uspokajające i relaksujące, można zatem napić się naparu z tego zioła przed snem. W ciąży natomiast nie jest zalecane stosowanie olejku miętowego, ponieważ może on mieć silne działanie uczulające.

Przeciwwskazania i środki ostrożności przy stosowaniu mięty pieprzowej

Mięta to dość bezpieczne zioło, ale w przypadku nadkwasoty żołądka może spowodować nasilenie dolegliwości. Nie zaleca się pić mięty osobom z wrzodami żołądka i dwunastnicy, nadżerkowym zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz przy ostrym bólu tego narządu. Zbyt duże ilości herbaty miętowej mogą nasilić objawy zgagi, refluksu żołądkowego, a nawet wywołać tego typu nieprzyjemne schorzenia.

Olejek miętowy w dawkach większych od zalecanych może powodować silny ból brzucha, wymioty, a nawet głęboki sen i zachwianie równowagi psychicznej. Stosowany zewnętrznie olejek miętowy wywołać może silne reakcje alergiczne oraz podrażnienie skóry. Z tego względu zazwyczaj nie stosuje się go w czystej postaci.

Olejek z mięty pieprzowej nie jest zalecany dla kobiet w ciąży (picie mięty w ciąży w postaci naparów jest jednak bezpieczne), małych dzieci (może u nich dojść po zastosowaniu mentolu do skurczu krtani i oskrzeli) oraz osób w podeszłym wieku.

Herbatki na lepsze trawienie!

Źródła:

1. Najda A.: Skład chemiczny i działanie przeciwutleniające ekstraktów z Mentha x piperita L. Postępy fitoterapii, 2018,
2. Wojciechowska I., Wojciechowska A., Wieszczycka K: Fitofarmakologia w leczeniu chorób żołądka Kosmos, 2016.