MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach. O czym świadczy MCHC poniżej normy i podwyższone?

MCHC (ang. Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration) oznacza średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach. Hemoglobina jest barwnikiem krwi, lecz nie tylko odpowiada za czerwony kolor krwi, ale również pełni ważną rolę w organizmie, transportując tlen do wszystkich komórek.

Aby obliczyć MCHC, należy podzielić ilość hemoglobiny w danej jednostce krwi przez hematokryt, czyli stosunek ilości erytrocytów do objętości pełnej krwi. Parametr MCHC razem z MCH (średnia masa hemoglobiny w erytrocycie) i MCV (średnia objętość krwinki czerwonej) tworzą wskaźnik erytocytarny, który pomaga określić jakość i funkcjonalność krwinek.

MCHC jest rutynowo badane w ramach morfologii krwi, przede wszystkim w diagnostyce niedokrwistości, inaczej anemii. Morfologia jest prostym badaniem krwi i umożliwia wykrycie wielu nieprawidłowości, dlatego profilaktycznie powinno się ją wykonywać raz w roku. Koniecznie należy się zbadać przy wystąpieniu następujących objawów:

• bóle i zawroty głowy,
• zaburzenia miesiączkowania,
• osłabienie,
• senność,
• brak apetytu i utrata masy ciała,
• omdlenia,
• duszności,
• kołatanie serca,
• przyspieszony oddech.

Krew do morfologii pobiera się jałową strzykawką z żyły łokciowej. Czas oczekiwania na wynik to 24 godziny. Żeby wyniki morfologii były wiarygodne, należy się do niej przygotować. Kilka dni przed badaniem nie powinno się pić alkoholu i palić papierosów oraz pić kawy w dużych ilościach. Na dobę przed morfologią trzeba odstawić produkty z dużą ilością żelaza, jak wątróbka czy kaszanka, oraz unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, gdyż może to zafałszować wynik. Nie wolno się także przejadać. Ostatni posiłek można zjeść 8 godzin przed pobraniem krwi, ponieważ na badanie należy stawić się na czczo w godzinach porannych. Rankiem przed analizą dozwolone jest wypicie szklanki niegazowanej wody.

Kobiety nie powinny wykonywać morfologii w trakcie miesiączki oraz dwa dni przed i po niej, gdyż wtedy parametry krwi się ulegają pewnym zmianom, dając nieprawidłowy wynik, np. zawartość hemoglobiny jest naturalnie niższa. Podobnie hemoglobina obniża się u kobiet w ciąży.

MCHC może się różnić w zależności od płci, wieku i prowadzonego stylu życia, lecz przyjmuje się, że dla MCHC norma wynosi od 4,9-5,5 mmol/l lub 32-36 g/dl. Normy mogą być nieznacznie inne w zależności od laboratorium, w którym wykonywana jest analiza. Należy pamiętać, że MCHC nie może być oceniane w oderwaniu od innych parametrów krwi (szczególnie MCH i MCV), gdyż tylko jako całość dają one pełny obraz stanu zdrowia i tworzą podstawę do postawienia diagnozy. Podczas analizy warto wziąć pod uwagę także wartość hemoglobiny i hematokryt, czyli parametry odnoszące się do gospodarki żelazem.

Ponadto MCHC poza normą nie zawsze oznacza stan chorobowy i samo w sobie nie jest podstawą do rozpoczęcia leczenia. Interpretacją wyników badań powinien zająć się lekarz. Jeśli występują nieprawidłowości, przed wdrożeniem terapii specjalista musi przeanalizować także stan kliniczny pacjenta.

MCHC poniżej normy jest najczęstszym odstępstwem dotyczącym tego parametru. Zbyt małe stężenie hemoglobiny w erytrocytach, czyli hipochromia, może oznaczać niedokrwistość. Alarmujące objawy anemii to m.in.: chroniczne przemęczenie, apatia, senność, bladość skóry i błon śluzowych, wypadanie włosów i osłabienie. Anemia jest stanem, gdy przenoszenie tlenu we krwi jest utrudnione, więc komórki nie są dostatecznie dotlenione, co pogarsza stan całego organizmu.

Niedobór żelaza w organizmie stanowi 80 procent przypadków niedokrwistości, a to w morfologii krwi można zaobserwować jako MCH, MCHC poniżej normy, a także obniżony poziom hemoglobiny i erytrocytów. Najczęstsze przyczyny anemii to:

• niewłaściwa, uboga w żelazo dieta, która nie zawiera mięsa, nasion roślin strączkowych oraz pełnoziarnistych zbóż i orzechów,
• zaburzenia wchłaniania żelaza w jelicie,
• celiakia nieleczona dietą bezglutenową,
• choroby układu pokarmowego (np. niedokwaśność żołądka),
• znaczna utrata krwi (np. w wyniku urazu),
• obfite miesiączki,
• podwyższenie zapotrzebowania na żelazo w okresie ciąży i menstruacji, które nie zostaje zapewnione wraz z dietą.

MCHC poniżej normy może być wywołane zbyt długim przyjmowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), które wywołują podrażnienie błony śluzowej żołądka. Leki te stymulują wydzielanie kwasu solnego, powodując nadkwaśność żołądka, co może powodować krwawienia w układzie pokarmowym, nadżerkowe zapalenie błony śluzowej i wrzody. U osób starszych duże ilości NLPZ (np. ibuprofen, naproksen) nasilają objawy niewydolności krążenia.

Przewodnienie hipotoniczne, czyli przyjmowanie zbyt dużych ilości płynów (powyżej 3-4 litrów dziennie) prowadzi do rozrzedzenia krwi i zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Jednym ze skutków przewodnienia jest rozcieńczenie moczu oraz krwi i obniżone wartości wielu parametrów krwi np. hemoglobiny w krwince, o którym informuje m.in. MCHC obniżone. Przewodnienie dotyczy zwykle sportowców lub osób z problemami psychicznymi (np. bulimią). Może być zagrożeniem dla życia, gdyż doprowadzić może do obrzęku mózgu i spowolnienia akcji serca.

Niedokrwistość syderoblastyczna jest chorobą wynikającą z nieprawidłowego wytwarzania hemu – składnika hemoglobiny. Prowadzi to do zaburzeń wytwarzania erytrocytów, w których powstają tzw. syderoblasty pierścieniowate. W takim wypadku, mimo dostarczania odpowiedniej ilości żelaza z pożywienia, organizm nie jest w stanie wykorzystać go w procesie krwiotwórczym, przez co występują objawy przypominające niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Niewykorzystany pierwiastek odkłada się w ciele i prowadzi do niewydolności organów, w szczególności wątroby. Choroba może wystąpić w postaci wrodzonej lub nabytej. Pierwszą zwalcza się przetaczaniem koncentratu erytrocytów, a drugą podawaniem witaminy B6. Wystąpieniu tego rodzaju niedokrwistości sprzyjają: alkoholizm, zatrucia metalami ciężkimi oraz schorzenia szpiku kostnego.

Talasemia to wrodzona niedokrwistość tarczowato-krwinkowa, która skutkuje zaburzeniem syntezy hemoglobiny. U chorych krwinki czerwone w szpiku kostnym są wytwarzane nieprawidłowo, przez co przenoszą mniej tlenu i są szybciej niszczone. W łagodnej postaci talasemia przebiega bezobjawowo lub daje niewielkie symptomy jak bóle mięśni i osłabienie. Skutki silnej odmiany choroby to:

• tworzenie się kamieni nerkowych,
• upośledzenie wzrostu,
• deformacje czaszki i kości,
• owrzodzenie w okolicy kostek oraz powiększenie wątroby i śledziony.

Stan zdrowia chorego można doraźnie poprawić poprzez przetaczanie krwi.

MCHC powyżej normy, czyli hiperchromia, występuje rzadko i zwykle jest związane z następującymi czynnikami jak odwodnienie lub poważna choroba sferocytoza wrodzona. Z powodu odwodnienia będącego mniej poważną przyczyną MCHC podwyższonego powyżej normy, z powodu niewystarczające ilości wypijanej wody objętość krwi się zmniejsza. Proporcjonalnie zawartość hemoglobiny w morfologii jest wyższa, ponieważ występuje ona "gęściej" w zmniejszonej ilości płynu. Po odpowiednim nawodnieniu organizmu pijąc często małymi porcjami wodę, parametry krwi powinny wrócić do normy.

Sferocytoza wrodzona to niedokrwistość dziedziczona genetycznie. W tej chorobie białka budujące krwinki mutują, przez co erytrocyty przyjmują nieprawidłowy, kulisty kształt zamiast spłaszczonego i mają osłabioną błonę komórkową. Tym samym są bardziej podatne na uszkodzenia, a ich krążenie w naczyniach włosowatych jest utrudnione. Krwinki są również przedwcześnie niszczone w śledzionie. Objawy sferocytozy to m.in.:

• żółtaczka (będąca wynikiem nadmiernej degradacji hemoglobiny uwolnionej z niszczonych przedwcześnie erytrocytów),
• małe oczy,
• zmętnienie soczewki oka,
• wady zgryzu.

Sferocytozę wrodzoną leczy się je objawowo. Zabiegiem pozwalającym na przedłużenie żywotności erytrocytów jest splenektomia, czyli usunięcie śledziony.