Bulimia: objawy i skutki. Sprawdź, jakie są przyczyny bulimii i jak rodzina może pomóc w leczeniu

Bulimia (łac. Bulimia nervosa) najczęściej rozwija się w wieku dojrzewania. Dziewczynki zapadają na tę chorobę właśnie wtedy, gdy kształtuje się ich autonomiczność. Pokrywa się to ze zmianą podejścia w relacjach międzyludzkich. Następuje inny stosunek do płci przeciwnej i ogólnie do związków z chłopakami. Zmianie ulega także relacja z rodzicami. Okres dojrzewania wiąże się z buntem i momentem, w którym młodzi ludzie dostrzegają realnie, jak ich ciało ewoluuje i często nabiera kształtów. Nie wszystkie dziewczynki łatwo godzą się na to, że np. na ich biodrach gromadzi się nieco więcej tkanki tłuszczowej, ponieważ ich ciało przechodzi metamorfozę z typowo dziecięcej budowy w kobiece kształty. Kobiety chorują na bulimię 10-krotnie częściej niż mężczyźni.

Dlaczego coraz więcej młodych osób cierpi na zaburzenia odżywiania? Odpowiada psycholog, Dorota Kalinowska:

Statystyki Zaburzeń Psychicznych (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Diosorders) i Międzynarodowa Klasyfikacji Chorób ICD-10 wyróżniają różne typy wstrętów do jedzenia. Według ich kryteriów diagnostycznych bulimię rozpoznajemy, gdy występują:

1. Stała koncentracja uwagi na jedzeniu z nawracającymi w ciągu miesiąca epizodami niepohamowanego objadania się.
2. Próby przeciwdziałania „tuczącym” skutkom spożytego jedzenia poprzez prowokowanie wymiotów, zażywanie środków przeczyszczających i/lub zmniejszających apetyt, moczopędnych, hormonów tarczycy, naprzemienne głodzenie się lub nadmierne ćwiczenia fizyczne.
3. Chorobliwy lęk przed otyłością oraz określenie docelowej masy ciała poniżej wartości, która przyjęta jest za normę.

Ponadto bulimia może wystąpić po okresie anoreksji psychicznej. Jednak rozpoznaje się ją, gdy nie stwierdza się znacznego niedoboru masy ciała.

Można wyróżnić dwa typy bulimii. Są to:

• Bulimia o charakterze przeczyszczającym – osoba chora zjada nienaturalnie duże ilości jedzenia w bardzo krótkim czasie, po czym za wszelką cenę stara się sprowokować odruch wymiotny, aby oczyścić organizm ze zbędnych kalorii i pozbyć się nadmiaru pożywienia z żołądka. Tacy ludzie często pomagają sobie tabletkami przeczyszczającymi. Bywa, że w skrajnych przypadkach zjadają ich nawet kilka dziennie, ponieważ organizm, który jest stale przez nie stymulowany, może się w pewnym momencie uodpornić na ich działanie.
• Bulimia o charakterze nieprzeczyszczającym – osoba chora zjada nienaturalnie duże ilości jedzenia w bardzo krótkim czasie, po czym zaczyna aktywność fizyczną w postaci różnych ćwiczeń. Nie są to jednak racjonalne jednostki treningowe. Osoba z zaburzeniami może ćwiczyć do momentu, w którym ciało całkowicie odmówi jej posłuszeństwa, ponieważ często takim ludziom wydaje się, że wciąż nie spalili wystarczająco dużo kilokalorii. Przy tym typie bulimii chory może w ramach działań kompensacyjnych stosować restrykcje dietetyczne (często nawet w formie głodówki).

Do głównych objawów bulimii należą:

• prowokowanie wymiotów po posiłkach (atakach objadania się, lub po zwykłych posiłkach),
• wspomaganie pozbywania się jedzenia z organizmu środkami przeczyszczającymi,
• napady jedzenia (nieumiejętność opanowania wilczego apetytu),
• długo trwające głodówki,
• obsesyjne sprawdzanie zmian zachodzących w masie ciała oraz analizowanie ich pod kątem zbliżania się do ideału.

Wysłuchaj podcastu stronyZDROWIA
Dr Magdalena Flaga-Łuczkiewicz, lekarz specjalista psychiatra, Centrum Terapii Dialog mówi o chorobach psychicznych w naszym społeczeństwie. Radzi, kiedy i gdzie szukać pomocy, jeśli zauważamy zaburzenia psychiczne u siebie lub kogoś bliskiego.

Przyczyny bulimii są złożone i obejmują wiele czynników, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Do głównych przyczyn występowania tego zaburzenia należą:

• nieprawidłowe cechy osobowości (stwierdzono u 23-80% chorujących na bulimię),
• przykre doświadczenia z przeszłości,
• występowanie zaburzeń psychicznych,
• samotność,
• odrzucenie przez środowisko,
• problemy rodzinne oraz patologie występujące w rodzinie.

Dodatkowo przyczynami bulimii są emocje wywołujące nagłe ataki spożywania dużych ilości jedzenia (i późniejszego zwracania go). Należą do nich:

• smutek,
• złość,
• gniew,
• panika.

O przyczynach bulimii opowiada Karolina Otwinowska, która obecnie pomaga osobom chorym na zaburzenia odżywiania:

Bulimia niesie za sobą wiele skutków ubocznych. Nieleczona latami może nawet bezpośrednio przyczynić się do śmierci. Typowo fizyczne skutki bulimii to m.in.:

• uszkodzenia tylnej ściany gardła i przełyku,
• obrzęk ślinianek przyusznych,
• bardzo słaby stan szkliwa nazębnego,
• zaburzenia poziomu potasu, wapnia, witamin w organizmie,
• duszności,
• omdlenia.

Poza nimi występuje jeszcze szereg skutków psychicznych, z którymi muszą zmierzyć się chorzy na bulimię. Dodatkowo fakt, że zaprzestali oni już wymiotować lub przeczyszczać się w inny sposób nie oznacza, że skutki przebytego zaburzenia bezpowrotnie mijają. Desperackie dążenie do doskonałości za wszelką cenę u młodych dziewczyn może skutkować odrzuceniem przez grupę rówieśników. Taka osoba może wyglądać na całkowicie normalną (chociażby pod względem masy ciała), jednak jej wewnętrzna walka związana z jedzeniem najczęściej wytwarza w niej duże poczucie winy, wyrzuty sumienia oraz wstyd. Żyjąc z takimi odczuciami każdego dnia można stać się ironicznym i niemiłym dla otoczenia. Związek przyczynowo-skutkowy w tej kwestii działa w bardzo prosty sposób.

O skutkach zaburzeń odżywiania odczuwanych przez całe życie opowiada psycholog, Dorota Kalinowska

Leczenie jakichkolwiek zaburzeń odżywiania rozpoczyna się od dokładnego scharakteryzowania jego rodzaju, ponieważ nawet bulimia może przybierać niejednolitą postać. Leczenie i prawidłowa diagnoza bulimii jest więc bardzo trudna. Ponadto często współwystępuje ona z innymi zaburzeniami, które mogą oddziaływać dużo mocniej na pacjentkę/pacjenta i w takiej sytuacji to od ich leczenia powinno rozpocząć się terapię. Na samym początku trzeba odpowiednio przeprowadzić wywiad lekarski. Na ten składają się między innymi wielowymiarowe kwestionariusze, które pomagają scharakteryzować zaburzenia psychiczne/ osobowości, mogące być główną przyczyną bulimii.

Na całym świecie specjaliści z tej dziedziny stworzyli kilka kwestionariuszy, które wykrywają problemy związane z występowaniem bulimii. Niekiedy arkusze pytań różnią się od siebie, a skuteczność niektórych jest wyżej punktowana od pozostałych. Przykładowe kwestionariusze:

• Eating Disorder Inventory (EDI), czyli grupa kanadyjskich badaczy, tworząc autorski kwestionariusz postanowiła wzbogacić swój projekt o pytania nie tylko traktujące o objawach choroby. Klasyczne pytania dotyczące postrzegania własnej sylwetki, samooceny, niezadowolenia z życia, itp. poszerzyli o grupę zagadnień dotyczących osobowości. Aleksytymia (problemy z wyrażaniem emocji), perfekcjonizm, itp. - to cechy, które w dużej mierze przyczyniają się do występowania bulimii.
• Temperament and Character Inventform (TCI) - natomiast tutaj rozpatruje się w procesie leczenia bulimii uwarunkowania biologiczne, które mogą przyczyniać się do wystąpienia tego zaburzenia. "Analizujemy model endofenotypu, zakładający, że cechy osobowości mogą być uwarunkowane genetycznym modelem neuroprzekaźnictwa oraz różnicami w budowie i połączeniach struktur mózgowych.” Natomiast zlepek kilku, konkretnych cech osobowości może być idealną podstawą do wystąpienia bulimii. Oznaczałoby to, że nie zawsze człowiek w stu procentach ma wpływ na to, jakie zaburzenie wystąpi u niego, a czynniki zewnętrzne mogą być jedynie stymulatorami do pogłębiania lub porzucania pewnych zaburzeń.

Wymienione kwestionariusze pomagają lekarzom ukierunkować leczenie bulimii. Zazwyczaj nie składa się ono wyłącznie z jednej formy pomocy pacjentowi. Dobrymi rozwiązaniami są:

• terapia poznawczo-behawioralna – jest ona kluczową kwestią walki z bulimią; jej zadaniem jest zmiana nieprawidłowych
  nawyków żywieniowych,
• terapia rodzinna – odnalezienie prawdziwych przyczyn bulimii, czynników potęgujących jej rozwój i kwestii, które być może zawiodły w życiu pacjenta podczas borykania się przez niego z problemami,
• leczenie farmakologiczne – niekiedy lekarze przepisują dodatkowo antydepresanty osobie, która walczy z bulimią na ogólną poprawę samopoczucia,
• ośrodki zamknięte – ludzie, którzy w głowie tworzą obraz samego siebie jako coś całkowicie wybrakowanego lub dalekiego od ideału, mają także tendencję do manipulacji oraz kłamstw, aby np. poczuć się lepiej psychicznie i móc zwymiotować. Czasami rodzice nie są w stanie sami przypilnować dziecka, aby regularnie spożywało jedzenie, a przy tym go nie zwracało. Wtedy konieczny jest pobyt w ośrodku zamkniętym. Chory jest w takim miejscu pod ciągłą obserwacją.

O bulimii opowiada, Karolina Otwinowska, która zmagała się z bulimią i anoreksją:

Źródła:

• E. Mikołajczyk, J. Samochowiec: "Cechy osobowości u pacjentek z zaburzeniami odżywiania”
• A.Winiarska-Mieczan, E. Poterucha: "Zagrożenia anoreksją i bulimią wśród studentek lubelskich uczelni”
• W. Komorowska-Szczepańska,R. Hansdorfer-Korzon, M. Barna, A. Plata, M. Podgórska: "Bulimia psychiczna jako problem interdyscyplinarny"