Leczenie COVID-19 w domu – nowe polskie zalecenia. Jakie leki stosować, a które są niezalecane? Kiedy chory powinien trafić do szpitala?

Według oficjalnych danych infekcja koronawirusem SARS-CoV-2 w przypadku 99,4 proc. chorych w Polsce ma nie ma poważnego charakteru. Przeważająca większość zarażonych nie wymaga hospitalizacji, dlatego w razie występowania objawów leczy się w domu.

W związku z tym, a także ze względu na szum informacyjny wokół COVID-19, polscy eksperci poddali analizie zebrane doświadczenia odnośnie terapii choroby i opracowali zestaw odpowiednich zaleceń. Wśród specjalistów znaleźli się konsultanci krajowi do spraw medycyny rodzinnej, chorób zakaźnych oraz anestezjologii i intensywnej terapii.

W przypadku łagodnego przebiegu zakażenia koronawirusem leczenie polega na łagodzeniu objawów infekcji za pomocą dostępnych środków i metod, stosowanych także w innych wirusowych infekcjach oddechowych.

Stan chorego powinien być stale monitorowany, ponieważ w każdej chwili może dojść do jego pogorszenia się – zwłaszcza, jeśli występują u niego czynniki ryzyka powikłań, jak np., choroby współistniejące.

W przypadku nagłego pogorszenia się zdrowia pacjenta musi on jak najszybciej zostać poddany leczeniu szpitalnemu. Nie należy go opóźniać zwłaszcza w sytuacjach, gdy pojawi się:

• duszność, która nie ustępuje w spoczynku i utrudnia mówienie,
• częstość wykonywanie oddechów przekracza 30 na minutę,
• zasinienie skóry, błon śluzowych lub języka,
• hipoksemia, czyli saturacja krwi tętniczej tlenem poniżej 94 procent (a w przypadku osób z przewlekłą niewydolnością oddechową, np. POChP czy zwłóknieniem płuc – poniżej 88 proc.), niezależnie od tego, czy występuje uczucie duszności. Parametr ten (SpO2) mierzy się pulsoksymetrem,
• gorączka przekraczająca 39 stopni Celsjusza, zwłaszcza gdy trwa ponad dobę, powoduje poważne osłabienie i występuje u osób w średnim lub starszym wieku,
• kaszel, który utrudnia oddychanie i mówienie,
• ból w klatce piersiowej,
• spadek ciśnienia tętniczego krwi poniżej 90/60 mm Hg, jeżeli u chorego jego wartości są zwykle większe,
• utrata przytomności,
• zmiany świadomości, dotyczące zachowania i sposoby mówienia, np. trudności w obudzeniu pacjenta, zaburzony kontakt.

Infekcję koronawirusem należy leczyć za pomocą zwyczajowych środków stosowanych w wirusowych chorobach dróg oddechowych. Niewskazane jest przyjmowanie na własną rękę niesprawdzonych leków i wszelkich nierekomendowanych środków medycznych, nawet takich, które dobrze rokują w badaniach naukowych.

Natomiast pacjenci przyjmujący już leki z uwagi na istniejące już schorzenia nie powinni przerywać zalecanej terapii. Dotyczy to również farmaceutyków takich jak glikokortykosteroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki przeciw nadciśnieniu, statyny, leki przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe. Choć na początku pandemii obawiano się, że mogą pogarszać przebieg COVID-19, w badaniach nie wykazano, by ich stosowanie w leczeniu chorób przewlekłych zwiększało ryzyko zgonu z powodu koronawirusa. Przeciwnie, przyjmowanie ich przez wymagających tego pacjentów szpitalnych często pomaga to zagrożenie zmniejszać.

Do zalecanych leków i metod w terapii zakażenia koronawirusem należą:

• leki przeciwgorączkowe – w przypadku gorączki przekraczającej 38,5 stopni Celsjusza zaleca się stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w tym również ibuprofenu, lub paracetamolu;
• leki przeciwkaszlowe – są zalecane przy nasilonym kaszlu, który utrudnia mówienie lub sen, ponieważ kaszel pogarsza wydolność oddechową; w ciężkich przypadkach dopuszcza się stosowanie leków z kodeiną,
• nawadnianie organizmu – chory powinien przyjmować co najmniej 2 l płynów na dobę, najlepiej wody i niegazowanych napojów, a ich ilość powinna być dostosowana do temperatury ciała, by zapobiegać odwodnieniu organizmu; w przypadku niewydolności serca lub nerek chory powinien kontrolować codziennie wydalanie moczu, nasilenie obrzęków i masę ciała;
• antybiotyki – stosuje się tylko w przypadku konieczności, m.in. jeżeli infekcja trwa powyżej 2 tygodni i ma cechy zakażenia bakteryjnego (np. obecność ropy w plwocinie), a także u osób z przewlekłymi chorobami zapalnymi, takimi jak przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) czy niedoborami odporności, np. w wyniku przyjmowania leków immunosupresyjnych.
• kontrola ciśnienia krwi – jest zalecana u osób powyżej 65. roku życia, leczonych na nadciśnienie lub niewydolność serca;
• kontrola nasycenia krwi tlenem – zaleca się ją u chorych, którzy odczuwają duszność w stanie spoczynku, zwłaszcza gdy mają powyżej 60 lat i/lub choroby współistniejące. Do monitorowania parametru określanego jako saturacja krwi (SpO2) służy pulsoksymetr. Najlepiej, jeśli pacjent dołączy też do programu Domowej Opieki Medycznej (system PulsoCare).

Stanowisko ekspertów na temat leczenia koronawirusa w domu obejmuje też informacje na temat leków niepolecanych. Choć ich nazwy pojawiają się w związku z terapią szpitalną, nie są to środki przeznaczone do samodzielnego stosowania – zwłaszcza bez szczególnych wskazań dodatkowych.

Do niezalecanych leków i procedur, których nie powinno się stosować na własną rękę, należą:

• Deksametazon – u pacjentów, którzy nie wymagają tlenoterapii lub mechanicznej wentylacji płuc, przyjmowanie glikokortykosteroidów takich jak deksametazon zwiększa ryzyko zgonu.
• Glikokortykosteroidy wziewne – ich przyjmowanie przez pacjentów bez wcześniejszych wskazań medycznych nie jest uzasadnione.
• Leki przeciwwirusowe – nie powinno się stosować leków, które przynoszą wątpliwe korzyści, m.in. o nieudowodnionej skuteczności lub jej braku. Należą do nich m.in. amantadyna, chlorochina i hydroksychlorochina, lopinawir z rytonawirem czy azytromycyna.
• Leki przeciwpłytkowe, przeciwzakrzepowe, inhibitory ACE i statyny – jeżeli nie istnieją inne wskazania do ich stosowania, nie należy ich wdrażać.
• Tlenoterapia – jeżeli jest wymagana, jest to bezwzględnym wskazaniem do hospitalizacji pacjenta. Korzystanie z tlenu może opóźniać decyzję o leczeniu szpitalnym, podczas gdy przy ciężkim przebiegu COVID-19 pomoc powinna być udzielona w ciągu 5-8 dni od początku objawów. CO więcej, podawanie tlenu w ostrej fazie zakażenia grozi gwałtownym pogorszeniem się stanu chorego, choć jest stosowane w fazie przewlekłej.
• Witamina D – nie ma wystarczających dowodów, by stosować ją w leczeniu COVID-19. Z uwagi na niedobór tego związku w polskiej populacji i jego możliwy związek z ciężkim przebiegiem infekcji zaleca się suplementację diety dawką do 2000 IU dziennie u osób dorosłych i do 4000 IU u tych powyżej 75. r.ż.
• Witamina C, cynk i inne suplementy – ponieważ ich wpływ na leczenie infekcji koronawirusem nie został jednoznacznie potwierdzony, powinny być stosowane w celu wyrównania ewentualnych niedoborów pokarmowych.

Źródło:
Zalecenia dotyczące postępowania u osób z chorobą COVID-19 leczonych w domu Ministerstwo Zdrowia

ZOBACZ: Oddychaj swobodnie. Jak wrócić do pełnej sprawności po COVID-19? Ekspert: Damian Wiśniewski, trener przygotowania motorycznego, masażysta i fizjoterapeuta