Atopowe zapalenie skóry u dziecka i niemowląt – jak leczyć?

Dla każdego rodzica pierwsze objawy AZS u dziecka mogą być bardzo niepokojące. Tym bardziej że poza klasycznymi objawami, takimi jak swędzenie skóry, dodatkowo maluszek może być rozdrażniony, w nocy pojawia się płacz, a w dzień brak apetytu i apatia. Gdy tylko zauważysz niepokojące objawy, zgłoś się do lekarza. Im wcześniej lekarz zdiagnozuje AZS u dziecka, tym lepsze efekty przyniesie leczenie.

Co jeszcze warto wiedzieć o ASZ u dzieci? Przede wszystkim warto pamiętać, że AZS u dziecka jest przewlekłą chorobą skóry o podłożu alergicznym. Na kolejnych etapach rozwoju dziecka AZS może mieć charakter nawrotowy, nasilać się pod wpływem nie tylko alergenów, ale też stresu.

Choroba może mieć istotny wpływ na komfort życia dziecka – dlatego nie wolno bagatelizować objawówskórnych, a leczenie opierać na konsultacjach z lekarzami różnych specjalizacji. W procesie leczenia powinien brać udział alergolog, pediatra, dermatolog, psycholog. W terapii kluczową rolę odgrywa odpowiednia pielęgnacja i konsekwencja w podejmowanych działaniach. Nawilżanie skóry, wzmacnianie emolientami bariery ochronnej wrażliwej skóry dziecka, zmniejszanie swędzenia i dobór leków w zależności od nasilenia objawów – to kluczowe elementy terapii.

Czytaj więcej w poradniku: AZS na twarzy, policzkach i wokół oczu. Jak wygląda i jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Początki i pierwsze objawy AZS u dziecka mogą pojawić się nawet u niemowląt (często przed ukończeniem 6. miesiąca życia). Rodzice często zauważają zmiany skórne na twarzy (u dzieci AZS pojawia się na czole, policzkach). Początek choroby może też wiązać się z wystąpieniem objawów na owłosionej skórze głowy, kończynach (szczególnie na zgięciach kolan czy łokci) oraz tułowiu.

W początkowej fazie AZS niemowląt skóra jest lekko zaczerwieniona, wyraźnie sucha, szorstka i swędząca. Mogą pojawiać się grudki i pęcherzyki, które dziecko rozdrapuje. Wszystko to prowadzi do wtórnych infekcji i zaostrzenia objawów.

Dowiedz się więcej: Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych i dzieci – czym jest, jak je rozpoznać i leczyć?

Gdy AZS u niemowlaka czy starszego maluszka zaczyna się rozwijać, mogą pojawić się objawy:

• suchość skóry – napięcie skóry i tendencje do pękania, rozstępów,

• świąd – intensywne swędzenie, na które dziecko narzeka,

• zaczerwienienia – w tych miejscach rozwijają się stany zapalne skóry,

• mogą pojawić się rumienie, pęcherzyki i grudki, które pękają pod wpływem drapania.

Dzieci z AZS mogą mieć różne objawy – a dodatkowo symptomy AZS mogą mieć różny stopień nasilenia. W łagodnej formie AZS skóra jest tylko lekko przesuszona, natomiast w cięższych przypadkach występują rozległe zmiany zapalne i nadkażenia.

Co stosować na podrażnioną skórę atopową dziecka? Warto wybierać kosmetyki zawierające składniki z 3 grup:

• składniki nawilżające – np. mocznik, gliceryna, sorbitol, aminokwasy, kwas hialuronowy,

• substancje odbudowujące barierę ochronną skóry dziecka – są to m.in. ceramidy, cholesterol (np. maść cholesterolowa na AZS, z witaminami A i E), skwalen, masło shea,

• składniki o działaniu przeciwzapalnym i kojącym – są to m.in. pantenol, alantoina, beta-glukan, niacynamid, olej z wiesiołka, olej konopny.

Pamiętaj: każde dziecko jest inne, może inaczej reagować na poszczególne składniki czy preparaty, dlatego najlepiej jest dobrać odpowiednie kosmetyki z lekarzem. Warto wiedzieć, że emolienty należy najczęściej aplikować minimum 2-3 razy dziennie oraz bezpośrednio po kąpieli, aby zatrzymać wilgoć w skórze. Dodatkowo ważne jest szybkie reagowanie na zaostrzenie objawów. Przykładowo: przy zaostrzeniach choroby skóry u dzieci lekarz może zalecić miejscowe preparaty przeciwzapalne, np. inhibitory kalcyneuryny lub łagodne kortykosteroidy.

Sprawdź praktyczny poradnik: Jakie maści i kremy na atopowe zapalenie skóry wybrać? Pielęgnacja skóry w AZS

Oto 6 najważniejszych zasad pielęgnacji skóry dziecka z AZS:

Po pierwsze: odpowiednie nawilżanie i natłuszczanie skóry dziecka – emolienty dla dzieci z AZS powinny być stosowane kilka razy dziennie, szczególnie po kąpieli.

Po drugie:tylko delikatne oczyszczanie skóry dziecka – unikaj mydeł i klasycznych żeli pod prysznic (nawet jeśli są oznaczone jako preparaty dla dziecka – zawsze czytaj skład); zamiast tego sprawdzą się łagodne emulsje, olejki i pianki do mycia (najlepiej dobieraj je na zasadzie kuracji –ochrona skóry, nawilżanie, regeneracja).

Po trzecie:krótkie kąpiele dziecka są lepsze w AZS niż długie przebywanie w wodzie – zalecane są kąpiele nie dłuższe niż 5 minut, w letniej wodzie (maks. 28°C); po kąpieli skórę dziecka osusz ręcznikiem – nie trzyj, delikatnie przykładaj ręcznik do ciała aż wchłonie wodę.

Po czwarte:ważne jest unikanie drażniących substancji – kosmetyki powinny być pozbawione konserwantów, barwników, SLS, alkoholu i sztucznych zapachów; dotyczy to też środków piorących i wszystkiego, co jest wokół (zapachy i odświeżacze w domu, perfumy itp.).

Po piąte:ważne są odpowiednie ubrania – bawełniane, przewiewne, bez drażniących szwów; unikaj za to wełny i syntetycznych tkanin.

Po szóste: dbaj o otoczenie dziecka – w pokoju dziecka warto utrzymywać odpowiednią wilgotność powietrza (ok. 50-60%) i unikać przegrzewania; warto zainwestować w miernik wilgotności i temperatury powietrza – współczesne urządzenia mogą pracować w trybie automatycznym.

Sprawdź praktyczny poradnik o AZS: Atopowe zapalenie skóry – leczenie, domowe sposoby. Co na AZS?

1. Atopowe zapalenie skóry na brzuchu dziecka – co robić?

   Przede wszystkim nie panikuj. Zmiany skórne na brzuszku dziecka z AZS występują stosunkowo często. Każdy niepokojący objaw skonsultuj z lekarzem. Dodatkowo pamiętaj, że zmiany na brzuchu wymagają regularnego nawilżania i ochrony przed podrażnieniami.

   Preparaty myjące i nawilżające dobierze lekarz. Części z nich nie można stosować na rozdrapane rany. Należy stosować emolienty oraz unikać ciasnych ubrań i szorstkich materiałów, które mogą nasilać objawy.

2. Podejrzenie AZS u niemowlaka – do jakiego iść lekarza?

   Pierwszym krokiem rodzica, który podejrzewa AZS u maluszka, powinna być wizyta u pediatry, który oceni stan skóry i zaleci dalszą diagnostykę.

   Nie lecz dziecka na własną rękę! Jeśli objawy są nasilone, warto skonsultować się z dermatologiem lub alergologiem.

3. Jak szybko postępuje lichenizacja skóry u dziecka z ASZ?

   Lichenizacja, czyli jedno z częstych powikłań AZS u dziecka – powodujące pogrubienie i szorstkość skóry na skutek przewlekłego drapania, może rozwijać się stopniowo.

   Nie musi też występować u każdego dziecka z AZS. Regularna pielęgnacja i redukcja świądu pomagają zapobiec pogłębianiu lichenizacji skóry u dziecka.

4. Czy AZS u niemowlaka i starszego dziecka jest niebezpieczne?

   Co prawda AZS u niemowlaków czy starszych maluszków nie jest chorobą zagrażającą życiu, ale znacząco obniża komfort dziecka.

   Warto pamiętać, że atopowe zapalenie skóry samo w sobie daje objawy skórne, ale jednocześnie otwiera barierę skórną na groźne infekcje (w tym np. zakażenia grzybicze, gronkowce, bakterie). Nieleczone AZS u dziecka może prowadzić do powikłań skórnych i wpływać na rozwój alergii w przyszłości.

   Zdecydowanie warto konsultować zdrowie dziecka z lekarzami różnych specjalizacji i podejść do leczenia AZS kompleksowo.

5. Zmiany skórne wokół oczu dziecka – co robić?

   Szczególnie delikatna skóra wokół oczu wymaga odpowiedniej ochrony. Co zrobić, gdy wokół oczu dziecka pojawiają się zaczerwienienia i objawy AZS?

   Warto stosować łagodne kremy nawilżające bez substancji drażniących. Jeśli zmiany są nasilone, konieczna jest konsultacja z dermatologiem. Nie dobieraj kosmetyków na własną rękę – niektóre z nich świetnie sprawdzą się w leczeniu atopowej skóry głowy czy twarzy, ale kontakt z oczami może powodować kolejne powikłania.

Bibliografia:

• https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory

• https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/eczema/eczema-basics

• https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/eczema/atopic-dermatitis-eczema

• https://www.healthline.com/health/atopic-dermatitis/what-is-atopic-dermatitis

• https://swiatzdrowia.pl/artykuly/atopowe-zapalenie-skory-u-dzieci-objawy-i-leczenie/

• prof. dr hab. med. Jahnz-Różyk K., prof. dr hab. med. Narbutt J., prof. dr hab. n. med. Owczarek W., Atopowe zapalenie skóry w Polsce

• Atopowe zapalenie skóry – aktualne wytyczne terapeutyczne. Stanowisko ekspertów Sekcji Dermatologicznej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Sekcji Alergologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego

• Atopowe zapalenie skóry u dzieci. Program ALERNI – Barbara Kamińska, Katarzyna Plata-Nazar Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego