Jak szkodzi nam gotowanie na gazie? Sprawdź, jak kuchenka gazowa wpływa na zdrowie i środowisko. Dlaczego jeszcze warto wybrać elektryczną?

Najbardziej popularnym typem kuchenek w Polsce wciąż są urządzenia gazowe. Wiele osób od lat posiada takie urządzenia, inne wybrały je ze względu na lepszą cenę gazu w stosunku do prądu lub po prostu preferują tradycyjne rozwiązania. Z czasem jednak wymieniamy kuchenny sprzęt na nowy, choć najczęściej nie rezygnujemy całkowicie z gazu.

Według danych RWE Polska (teraz: innogy) w 2013 r. kuchenki elektryczne miało zaledwie 27 proc. Polaków, natomiast według aktualnego raportu GUS za rok 2018 r. urządzenia w całości zasilane energią elektryczną były obecne w 20,2 proc. gospodarstw domowych, natomiast w 56,9 proc. badanych korzystano z kuchenek gazowo-elektrycznych (z palnikami na gaz i elektrycznym piekarnikiem).

Konkurujące z kuchniami gazowymi, urządzenia elektryczne są od nich znacznie droższe, jednak kosztu ich eksploatacji wbrew pozorem są podobne. To dlatego, że straty energii podczas gotowania na płycie indukcyjnej są minimalne, podczas gdy dla gazu sięgają nawet 50 proc. Na zasilanej prądem płycie indukcyjnej potrawy gotują się też średnio o 30 proc. szybciej.

Mimo to kuchnia elektryczna to polecany wybór zamiast tej gazowej. Umożliwia nie tylko bardziej ekologiczny sposób gotowania, który pomaga ograniczyć spalanie paliw kopalnych i emisję dwutlenku węgla do atmosfery, ale też jest zdecydowanie korzystniejszy dla zdrowia.

Gotowanie posiłków z użyciem kuchenek gazowych jest niekorzystne dla zdrowia i środowiska naturalnego, a wpływ ten jest większy niż pierwotnie sądzono. Jak dowiedziono w badaniach amerykańskich z 2022 r., urządzenia te stanowią źródło stałego wycieku niewielkich ilości metanu. Stanowi on podstawowy składnik gazu ziemnego i występuje w nim w ilości ok. 70 proc. Uważa się, że ten gaz cieplarniany w większym stopniu niż dwutlenek przyczynia się do globalnego ocieplenia klimatu.

W naukowcy zmierzyli poziom zanieczyszczeń powietrza w 53 kuchniach, które zostały wcześniej zapieczętowane. W przypadku 3/4 urządzeń stwierdzono wydostawanie się metanu, gdy kuchenka nie pracowała. Oszacowano, że urządzenia emitowały w niespalonej formie 0,8-1,3 proc. ilości pobieranego gazu zarówno wtedy, kiedy zachodziło jego spalanie, jak i wtedy, gdy nikt z nich nie korzystał.

Choć taki wyciek metanu nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, ani ryzyka wybuchu, zwłaszcza, że podłączenie gazu do lokalu wiąże się z wymaganiami technicznymi związanymi z wentylacją, zanieczyszczenia wydzielane przez kuchenki to nie tylko metan.

W powietrze w pomieszczeniach, gdzie gotowano na gazie, wykryto także wysoki poziom tlenków azotu (NOx), które są produktami ubocznymi spalania paliw i mogą wywoływać lub nasilać objawy oddechowe. Zwłaszcza w lokalach, gdzie nie było okapów ani dobrej wentylacji stężenie tych związków osiągało maksymalne dopuszczalne stężenie (100 ppb) w ciągu kilku minut używania kuchenki. Problem ten dotyczył szczególnie mniejszych kuchni.

Choć podstawowe produkty spalania gazu ziemnego to woda i dwutlenek węgla, jest ono stwierdzonym źródłem zanieczyszczeń powietrza w domach i mieszkaniach. Należy też wiedzieć, że w przypadku przygotowania posiłków w otwartych naczyniach w piekarniku gazowym związki powstające przy spalaniu gazu często są wchłaniane przez jedzenie i razem z nim spożywane.

Przygotowanie posiłków, które wymaga ogrzewania produktów spożywczych, zawsze wiąże się z emisją pyłów, zarówno tych oznaczanych jako PM10 i PM2,5, ale także znacznie drobniejszych.

Spalanie gazu bez ogrzewania jedzenia powoduje uwalnianie do atmosfery dwukrotnie większej liczby cząsteczek o średnicy do 2,5 mikrometra (PM2,5) niż ogrzewanie prądem elektrycznym.

Stanowi także źródło emisji wielu szkodliwych związków, do których należą zwłaszcza:

• tlenek azotu (NO),
• dwutlenek azotu (NO2),
• tlenek węgla (CO),
• formaldehyd.

Szczególnie niebezpieczny jest tlenek węgla – bezbarwny i bezwonny gaz, który w przypadku dużego stężenia powoduje niedotlenienie i w konsekwencji śmierć. Objawy zatrucia czadem to m.in. zawroty i bóle głowy, dezorientacja, nudności i wymioty, a także karminowe zabarwienie skóry. U przeciętnej osoby dolegliwości pojawiają się już przy stężeniu 70 ppm.

Z badań wynika, że nawet niskie poziomy tlenku węgla w powietrzu mogą pogarszać objawy chorób układu krążenia m.in. u osób z wieńcówką i innych z grupy ryzyka niedotlenienia.

Warto też dodać, że tlenki azotu nawet w małych stężeniach nasilają objawy chorób oddechowych, co dotyczy zwłaszcza osób z astmą oskrzelową oraz dzieci. Już w 2013 r. udowodniono, że wzrost poziomu dwutlenku azotu w domowym powietrzu o 15 ppb to o 50 proc. większe ryzyko wystąpienia problemów oddechowych w ciągu roku. To także o 15 proc. częstsze napady duszności u dzieci z astmą.

Długoterminowe negatywne efekty działania tego gazu obejmują większe ryzyko chorób sercowo-krążeniowych, cukrzycy typu 2, raka, nieprawidłowości związanych z ciążą i rozwojem dziecka w ciągu pierwszych 4 lat życia, zaburzeń funkcji poznawczych i przedwczesnej śmierci.

Dzieci w domach, gdzie gotuje się na gazie, o 42 proc. częściej doświadczają objawów astmy w przypadku stwierdzonej choroby oraz o 24 proc. częściej są diagnozowane jako astmatycy w ciągu swojego życia. O 32 proc. częściej są to młode osoby, które z nowo rozwinięta chorobą będą musiały zmagać się do końca swoich dni.

Związki ze spalania stanowią zagrożenie dla zdrowia zwłaszcza w przypadku złej wentylacji pomieszczenia. Warto przy tym pamiętać, że gwarancji ich niskiego poziomu może nie zapewnia nawet używanie okapu, gdyż urządzenia te mogą zatrzymywać od zaledwie 15 proc. do 98 proc. zanieczyszczeń.

Jak ostrzega amerykańska Agencja Ochrony Środowiska (EPA), istnieją obecnie dowody na to, że poziom zanieczyszczeń domowych może być 2-5 razy (nawet do ponad 100 razy) większy niż na zewnątrz budynków. Warto więc rozważyć wymianę kuchni gazowej na elektryczną, zwłaszcza w obliczu gwałtownych podwyżek cen gazu ziemnego i jego zapowiadanej niskiej dostępności.

Zobacz też: Czy gotowanie w kuchence mikrofalowej jest szkodliwe?