Spis treści
Twoja kuchenka gazowa może truć cały dom – nawet sypialnię!
W większości domów nadal używane są kuchenki gazowe lub gazowo-elektryczne (z palnikami na gaz i elektrycznym piekarnikiem). Wybieramy takie rozwiązania zwykle z przyzwyczajenia lub chęci oszczędności ze względu na wysokie ceny prądu, chociaż w rzeczywistości koszty użytkowania kuchenki gazowej i indukcyjnej są bardzo podobne.
Okazuje się jednak, że gotując na kuchence gazowej, narażamy siebie i całą rodzinę na wdychanie produktów spalania gazu takich jak dwutlenek azotu (NO2), benzen, formaldehyd i tlenek węgla. Na przykład narażone na kontakt z gazem dzieci częściej chorują na astmę, a benzen ma związek z zachorowaniami na nowotwory, zwłaszcza białaczką.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jest kategoryczna: każdy poziom benzenu w powietrzu jest niebezpieczny dla zdrowia. Ten związek, znany czynnik rakotwórczy, może powodować szereg dolegliwości, od zmęczenia, senności i bólów głowy, po podrażnienia oczu, alergie skórne, a nawet utratę pamięci. Długotrwałe narażenie znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory.
W najnowszym badaniu naukowcy ze Stanford University (USA) wykorzystali opracowany przez National Institute of Standards and Technology wielostrefowy model jakości powietrza w pomieszczeniach CONTAM, aby dokładnie oszacować stężenie benzenu w pomieszczeniach i jego rozprzestrzenianie się w 24 testowych domach.
Badacze przeanalizowali różne scenariusze używania kuchenek – od sporadycznego po intensywne, z wentylacją i bez. Okazało się, że brak odpowiedniej wentylacji (otwarte okna lub okap) drastycznie zwiększa ryzyko. W małych domach (około 83 m²) i przy intensywnym użyciu kuchenek, stężenia benzenu były najwyższe.
Co więcej, zanieczyszczenia nie ograniczają się do kuchni. Po zaledwie 1-2 godzinach gotowania benzen skutecznie rozprzestrzeniał się po całym domu, osiągając znaczące stężenia nawet w najbardziej oddalonych pomieszczeniach, jak sypialnie. Dzieje się tak, ponieważ spędzamy w nich wiele godzin dziennie (ponad 9), kumulując ekspozycję na szkodliwe substancje.
Szczególnie niepokojące są dane dotyczące dzieci. W większości scenariuszy z umiarkowanym i wysokim użyciem kuchenek gazowych, skumulowane ryzyko zachorowania na nowotwory u dzieci było aż 1,85 razy wyższe niż u dorosłych. To podkreśla wagę ochrony najmłodszych przed zanieczyszczeniami w pomieszczeniach.
Gotujesz na gazie? Zatruwasz siebie i całą rodzinę
We wcześniejszym badaniu naukowcy ze Stanford (USA) odkryli, że nawet w krótkim czasie stężenie benzenu w pomieszczeniu wzrasta bardzo szybko i pozostaje wysokie po wyłączeniu kuchenki.
Spalanie gazu i propanu w piecach powoduje emisję niebezpiecznych substancji zanieczyszczających powietrze, w tym dwutlenku azotu (NO2), benzenu (C6H6), tlenku węgla (CO), formaldehydu (H2CO) i innych cząstek. Są to gazy cieplarniane, które wpływają także na ocieplenie klimatu i przyczyniają się do groźnych zmian klimatycznych zaburzających ekosystem naszej planety.
– Nie spodziewałem się, że stężenia substancji zanieczyszczających w pomieszczeniach w ciągu godziny od użycia kuchenki gazowej przekroczą standardy zdrowotne i pozostaną na wysokim poziomie przez wiele godzin po wyłączeniu kuchenki – powiedział profesor Rob Jackson, profesor Stanford Doerr School of Sustainability, starszy autor badania.
Kuchenka gazowa bardziej niebezpieczna niż spaliny
Naukowcy ze Stanford w tym badacze z Central California Asthma Collaborative, PSE Healthy Energy i Harvard TH Chan School of Public Health odkryli, że największą ilość szkodliwego tlenku azotu wdychamy nie za sprawą zanieczyszczeń emitowanych przez samochody czy elektrownie, ale we własnej kuchni podczas przygotowywania posiłków. Naukowcy wykorzystali czujniki do pomiaru stężenia NO2 w ponad 100 domach o różnej wielkości, układzie i metodach wentylacji, przed, w trakcie i po użyciu kuchenki gazowej.
Nowe badanie potwierdza, że żywność podczas gotowania emituje niewielką ilość dwutlenku azotu lub nie emituje jej wcale, a kuchenki elektryczne nie wytwarzają NO2. Natomiast większość tego związku dostaje się do naszych płuc w czasie gotowania na kuchence gazowej.
Wyniki pokazują, że typowe używanie kuchenki na gaz lub propan zwiększa narażenie na dwutlenek azotu o około 4 części na miliard, średnio w ciągu roku. To stanowi 75 proc. wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia jakie uznaje ona za niebezpieczne w powietrzu na zewnątrz.
Badanie jest najnowszym z serii badań przeprowadzonych przez grupę Jacksona ze Stanford, dotyczącą zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach przez kuchenki gazowe. Wcześniejsze badania dokumentowały tempo, w jakim kuchenki gazowe emitują inne zanieczyszczenia, w tym metan będący gazem cieplarnianym i rakotwórczy benzen.
Tym grozi gotowanie na gazie i wdychanie dwutlenku azotu
Dwutlenek azotu to silnie toksyczny gaz, którego zapach przypomina chlor. Występuje on w smogu i nadaje mu charakterystyczny brunatny kolor. Wdychanie nawet niewielkich ilości tego gazu powoduje podrażnienie układu oddechowego i wywołuje kaszel. Długotrwałe narażenie prowadzi do problemów z oddychaniem i rozwoju chorób płuc.
Wdychanie dużych ilości dwutlenku azotu (NO2) z czasem może nasilić ataki astmy. Zostało ono powiązane ze zmniejszonym rozwojem płuc u dzieci i przedwczesnymi zgonami. Każdego roku powoduje ono tysiące zgonów – prawdopodobnie aż 19 tys., czyli 40 proc. wszystkich zgonów związanych z biernym paleniem rocznie – podkreślają badacze.
Szczególne obawy budzą emisje dwutlenku azotu i benzenu. Zwykłe, nawet doraźne używanie kuchenek gazowych może podnieść stężenie tych substancji w pomieszczeniach powyżej wskaźników zdrowotnych. Długotrwałe narażenie na NO2 grozi wystąpieniem (lub zaostrzeniem objawów):
- astmy (szczególnie u dzieci),
- przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP),
- raka płuc,
- porodu przedwczesnego,
- cukrzycy.
Badanie wykazało, że najwyższe stężenie dwutlenku azotu występuje w mniejszych mieszkaniach i pomieszczeniach słabo wentylowanych. Osoby mieszkające w domach o powierzchni mniejszej niż 74 metry kwadratowe są narażone na dwa razy większą ilość dwutlenku azotu w ciągu roku w porównaniu ze średnią krajową i cztery razy większą w porównaniu do mieszkających w największych domach o powierzchni powyżej 280 metrów kwadratowych.
Jednak w badaniu nawet w większych domach stężenie dwutlenku azotu wzrastało do niezdrowego poziomu podczas gotowania i po nim, nawet jeśli okap kuchenny był włączony i odprowadzał powietrze na zewnątrz. Naukowcy zalecają, żeby korzystać z kuchenek gazowych jak najrzadziej lub wymienić je na elektryczne, a w czasie gotowania włączać okap i otwierać okna.
Jak się chronić przed szkodliwym wpływem kuchenek gazowych na zdrowie?
Dobra wiadomość jest taka, że odpowiednia wentylacja może znacząco zmniejszyć ryzyko. Naukowcy proponują kilka środków zaradczych:
- otwieranie wszystkich okien na dłuższy czas podczas gotowania i po nim,
- korzystanie z wysokowydajnych okapów wentylacyjnych – skutecznie zmniejszają stężenie benzenu i innych gazów w kuchni,
- w dłuższej perspektywie, autorzy badania sugerują przejście na kuchenki elektryczne lub indukcyjne, które nie emitują benzenu i dwutlenku azotu.
