Ferrytyna – wskaźnik poziomu żelaza. Normy we krwi i wskazania do badania. Co oznacza niska ferrytyna, a co wysoka?

Ferrytyna to białko odgrywające ważną rolę w metabolizmie człowieka. Odpowiada za gromadzenie żelaza w wątrobie. Ten rezerwuar dostarcza następnie żelaza do produkcji hemoglobiny.

Działanie żelaza w organizmie człowieka nie sprowadza się jedynie do produkowania hemoglobiny, jest także niezbędne w układzie odpornościowym, nerwowym oraz trawiennym. Dlatego tak istotne jest sprawne działanie jej magazynu.

Ferrytyna jest jednym z białek, których poziom wzrasta w momencie infekcji. Ma to związek z utleniającym działaniem żelaza, które jest wykorzystywane do niszczenia patogenów. Za sprawą ferrytyny pierwiastek ten jest zawsze przechowywany w bezpiecznej i dostępnej formie

.

Oprócz tego ferrytynę można znaleźć także w innych narządach i tkankach, takich jak:

• śledziona,
• szpik kostny,
• mięśnie szkieletowe,
• nerki.

Badanie poziomu ferrytyny we krwi pozwala zorientować się, jaki jest rzeczywistym poziomie żelaza w organizmie pacjenta. Jest dużo dokładniejsze i bardziej miarodajne niż sam pomiar stężenia żelaza we krwi, które musi być utrzymywany w określonych granicach. Dlatego powszechnie wykorzystuje się je w laboratoryjnej diagnostyce niedokrwistości.

Ferrytyna to białko, którego poziom oznacza się poprzez badanie laboratoryjne próbki krwi. Na wynikach oznaczana jest skrótem FER.

Krew należy pobrać rano, przy czym pacjent powinien być od co najmniej 10-12 godzin na czczo. Zjedzenie posiłku przed badaniem nie wpływa na wynik pomiaru ferrytyny, jednak wraz z nią bada się często także inne parametry. Przed wizytą w punkcie pobrań należy się wyspać, wypić szklankę niegazowanej wody.

Próbkę pobiera się najczęściej z żyły łokciowej. Badanie trwa kilkanaście sekund, a oczekiwanie na wynik – około doby. Skierowanie na badanie poziomu ferrytyny może wypisać lekarz, jednak nie wchodzi w skład podstawowych badań profilaktycznych. Istnieje także możliwość wykonania go prywatnie (koszt to 35-50 zł).

Ferrytyna wskazuje na poziom żelaza w organizmie. Najczęstszym wskazaniem do wykonania badania jest podejrzenie niedokrwistości (anemii) wywołanej nieprawidłowym przyswajaniem żelaza.

Badanie poziomu ferrytyny pozwala także zróżnicować rodzaje niedokrwistości. Pomiędzy stężeniem żelaza a poziomem ferrytyny bowiem występuje ścisła, prosta zależność. Im więcej ferrytyny, tym więcej żelaza w organizmie. Badanie jest zlecane także pacjentom leczonym suplementami żelaza, by monitorować postępy leczenia oraz ich aktualny stan.

Inne wskazania do badania poziomu ferrytyny we krwi to m.in.:

• nieprawidłowe wyniki morfologii krwi (niska hemoglobina i hematokryt, obniżona wartość czerwonych krwinek),
• podejrzenie hemochromatozy – zbyt wysokiego stężenia żelaza w organizmie, objawiającego się zaburzeniami pracy serca, osłabieniem, zaparciami i wzdęciami, spadkiem libido i bólami stawów,
• podejrzenie chorób wątroby, śledziony lub szpiku kostnego,
• podejrzenie reumatoidalnego zapalenia stawów.

Wraz z pomiarem poziomu ferrytyny lekarz często zleca także badanie zdolności do wiązania żelaza oraz poziomu transferryny – białka regulującego stężenie jonów żelaza w osoczu krwi i transportujące je do tkanek organizmu.

Dla ferrytyny najczęściej podawane normy jej poziomu we krwi wynoszą:

• Dorosłe kobiety: 10-200 mcg/l
• Dorośli mężczyźni: 15-400 mcg/l

Przy pomiarze poziomu ferrytyny u dzieci norma jest bardzo zmienna. Dlatego wynik każdorazowo trzeba skonsultować z pediatrą. Jej wartość może być bowiem zależna od sposobu pomiaru stosowanego w danym laboratorium.

Nie należy więc sugerować się zawsze tymi samymi wartościami referencyjnymi. Wyniki trzeba pokazać lekarzowi, który zinterpretuje je poprawnie, w odniesieniu do wieku, płci i stanu zdrowia pacjenta.

Poziom ferrytyna pokazuje ilość żelaza zmagazynowanego w organizmie. Gdy jego wartość znajduje się poniżej normy, zawsze oznacza to niedokrwistość związaną z niskim poziomem żelaza. Jest zatem potwierdzeniem diagnozy niedokrwistości niedoborowej.

Gdy wynik wskazuje na niedobór ferrytyny, należy skonsultować się z lekarzem, który zaleci kontrolowaną suplementację diety żelazem i będzie nadzorował jej przebieg. Składnika tego nie należy przyjmować w nadmiarze, ponieważ zbyt duże ilości mają działanie prozapalne.

Ferrytyna może także występować w nadmiarze. Taki wynik świadczy o różnych stanach organizmu, w zależności od tego, czy poziom żelaza jest również zawyżony.

Z czym związany jest wysoki poziom ferrytyny i żelaza we krwi?

• hemochromatoza (nadmiar żelaza w organizmie),
• nieprawidłowa suplementacja diety żelazem,
• niedawno przebyta transfuzja krwi.

Co może oznaczać wysoki poziom ferrytyny i żelazo w normie?

• reakcja na stan zapalny,
• nadużywanie alkoholu,
• choroby i zaburzenia funkcji wątroby,
• niewydolność nerek,
• nowotwory,
• zaburzenia metaboliczne.

ZOBACZ: Czym są choroby autoimmunologiczne i jak je leczyć?