Spis treści
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby problemem nie tylko otyłych
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby to choroba, w której dochodzi do nagromadzenia tłuszczu w tym narządzie. Prowadzi to do rozwoju zmian zwłóknieniowych i zapalnych w wątrobie. Dotyczy zwłaszcza osób otyłych i cukrzyków, jednak 10-15 proc. osób ma prawidłową masę ciała.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby długo nie wywołuje objawów. Dopiero w zaawansowanym stadium rozwoju może pojawiać się ból i dyskomfort w prawym nadbrzuszu, a także złe samopoczucie i osłabienie. Rozwojowi schorzenia sprzyja przede wszystkim nieprawidłowa dieta.
Czytaj też: Plamy lub grudki na skórze? To mogą być objawy chorej wątroby
Najbardziej dotkliwa postać choroby to niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (ang. NASH, nonalcoholic steatohepatitis), to główny czynnik powodujący postęp marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego. NAFLD często związane jest z chorobami takimi, jak zespół metaboliczny, cukrzyca, otyłość, nadciśnienie, choroby serca i przewlekła niewydolność nerek.
Powikłaniem NAFLD są m.in. choroby kardiologiczne, które stanowią też główną przyczynę zgonów chorych. Osoby niealkoholowym stłuszczeniem wątroby (ang. NAFLD, non-alcoholic fatty liver disease) o 45 proc. częściej doświadczają zawału serca i udaru mózgu. Tymczasem według szacunków NAFLD ma już 1 na 4 dorosłe osoby na świecie i nawet do 10. dziecko.
Sytuacja w Polsce może być jednak gorsza, o czym świadczą badania obrazowe 5,4 tys. osób, przeprowadzone w mobilnych gabinetach w ramach kampanii Sanofi na początku 2023 r. Wyniki badania urządzeniem Fibroscan wskazujące na zmiany stłuszczeniowe otrzymało aż 36 proc. osób, w tym 40 proc. mężczyzn i ponad 31 proc. kobiet.
Chociaż NAFLD jest najczęstszą przewlekłą chorobą wątroby na świecie, nie istnieje sposób jej leczenia farmakologicznego ani też zalecania dietetyczne dla pacjentów zmagających się z tym problemem, by zaradzić jego dotkliwym konsekwencjom zdrowotnych.
W poszukiwaniu takich zaleceń naukowcy z hiszpańskiego Uniwersytetu Balearów w Palmie przyjrzeli się dostępnym danym na temat produktów, składników odżywczych i nawyków związanych z dietą, które mogą zmniejszać niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Wyniki swoich analiz omówili w numerze pisma „Nutrients” z 11 września 2023 r.
Objawy stłuszczenia wątroby nie zawsze dają o sobie znać. Te badania wykryją NAFLD
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby sprzyja występowaniu schorzeń sercowo-krążeniowych, zawału serca i udaru mózgu. Często latami nie daje objawów, a zwykle wykrywane jest przypadkowo. Na niezdiagnozow...
Co powinna zawierać dieta w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby?
Do możliwych sposobów leczenia niealkoholowego stłuszczenia wątroby należą zmiany w diecie i modyfikacja stylu życia. By sformułować wytyczne dla pacjentów, hiszpańscy naukowcy przeszukali bazy danych takie, jak MEDLINE, Web of Science, Google Scholar i Scopus, szukając tematycznych publikacji z okresu od stycznia do czerwca 2023 r. w języku angielskim i hiszpańskim.
Na tej podstawie wykazali, że polecanym sposobem żywienia dla pacjentów z NAFLD jest dieta śródziemnomorska. Omówili też działanie 11 polecanych rodzajów produktów i ich grup, które pomagają leczyć stłuszczenie wątroby.
Zobacz w naszej galerii najlepsze produkty, które mogą odwrócić stłuszczenie wątroby i zapobiegać jego rozwojowi. Sięgaj po nie każdego dnia!
Dieta śródziemnomorska przeciwko NAFLD
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby powiązano w badaniach ze stosowaniem diety w stylu zachodnim. Wynika to z niskiej zawartości ważnych składników, a wysokiej – m.in. tłuszczów nasyconych i cukrów.
Tłuszcze nasycone, które są powszechnym składnikiem zachodnich diet, mogą zaburzać metabolizm fosfolipidów w organizmie, co prowadzi do dysfunkcji mitochondriów (centrów energetycznych komórek), zwiększonego powstawania reaktywnych wolnych rodników tlenowych i obumierania komórek. Co więcej, wysokie spożycie białek zwierzęcych typowe dla diety zachodniej powiązano z rozwojem niealkoholowego stłuszczenia wątroby u osób otyłych.
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Stronę Zdrowia codziennie. Obserwuj StronaZdrowia.pl!
Rodzaj stosowanej diety wpływa też bezpośrednio na produkcję tłuszczów w organizmie. W tym procesie wątroba przekształca w kwasy tłuszczowe nadmiar węglowodanów, a zwłaszcza fruktozy. Regularne jedzenie tego cukru powiązano z większym zagrożeniem zwłóknieniem wątroby, a winę za to ponosi przede wszystkim jego przemysłowe zastosowanie w żywności wysokoprzetworzonej.
Tak nam szkodzi przetworzona żywność. Wpływa na ryzyko przedwczesnej śmierci i chorób
Żywność przetworzona to głównie produkty gotowe do jedzenia lub przygotowania, które są wygodne i pozwalają oszczędzać cenny czas. Coraz częściej to produkty ultraprzetworzone (UPF), które zawierają r...
Współczesne diety mają duży udział fruktozy ze źródeł takich, jak sacharoza (cukier stołowy) czy syrop glukozowo-fruktozowy. Powiązano go ze zwiększonym prawdopodobieństwem rozwoju stłuszczenia i niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby u osób z nadwagą i otyłością.
Alternatywnym, leczniczym sposobem odżywiania może być dieta w stylu śródziemnomorskim. Stanowi jadłospis bazujący głównie na produktach roślinnych, ma wysoką zawartość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (głównie z oliwy i oliwek) oraz niski poziom czerwonego mięsa.
Zobacz też: Dieta śródziemnomorska to najlepsza dieta 2023 r.
Śródziemnomorskie menu wyróżnia się stosunkowo niskim spożyciem węglowodanów (35-50 proc. energii), unikaniem oczyszczonych źródeł węglowodanów i minimalną zawartość cukrów dodanych. Głównym źródłem dodanych tłuszczów jest w niej oliwa z oliwek. Jak wykazały badania, stosowanie takiego menu wiąże się z niższym ryzykiem rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby, a także zmniejszeniem insulinooporności i obniżeniem przyrostu masy ciała.
Oto najzdrowsze menu na świecie. Co dokładnie jeść na diecie śródziemnomorskiej?
Najzdrowszym menu świata od lat jest dieta śródziemnomorska. Poleca się ją nie tylko osobom zdrowym, bo również pacjentom z przewlekłymi chorobami. Zamiast restrykcyjnej diety to jednak menu pełne sma...
Te składniki sprzyjają stłuszczeniu wątroby poprzez geny
Dieta wpływa na zagrożenie NAFLD również poprzez oddziaływanie na geny, w tym funkcjonowaniu telomerów. Są to struktury na zakończeniach chromosomów zawierających DNA, które biorą udział w podziałach komórek. W ten sposób przy każdym cyklu regeneracji komórki telomery skracają się, wskazując na postępujące procesy starzenia. Działanie potencjalnie uszkadzające geny mają kwasy tłuszczowe typu trans, których źródłem jest dieta w stylu zachodnim.
W przypadku niealkoholowego stłuszczenia wątroby naukowcy odkryli zauważalny efekt skracania się telomerów. Jest ono przyspieszane przez produkty węglowodanowe o wysokim indeksie glikemicznym, przetworzone produkty mięsne i nasycone kwasy tłuszczowe.
Gromadzenie tłuszczy w wątrobie reguluje gen PNPLA3, którego mutacja prowadzi do rozwoju niealkoholowego stłuszczenia tego narządu. Pod wpływem diety bogatej w węglowodany i kwasy tłuszczowe może dochodzić do produkcji zakodowanych przez niego białek, które sprzyjają otłuszczaniu wątroby.
Dieta może też potencjalnie zmieniać sposób wykorzystania tłuszczów przez wątrobę, wpływając poprzez geny na tolerancję insuliny, poziom stresu oksydacyjnego i funkcjonowanie mitochondriów.
Stwierdzono także, że wysokiej jakości dieta, częste ćwiczenia i ograniczeni cukru, a także konsumpcja kawy i produktów dostarczających błonnik, mogą pomóc w ochronie przed nieprawidłową mikroflorą jelitową, związaną z rozwojem NAFLD.
Źródło: Coffee, fiber, and the Mediterranean diet are key players in fighting nonalcoholic fatty liver disease News Medical
