Ból żołądka – na jakie choroby wskazuje uporczywa dolegliwość?

Ból żołądka, potocznie nazywany bólem w dołku, pojawia się w nadbrzuszu. Często zdarza się, że równolegle występują inne, równie nieprzyjemne dolegliwości – zgaga, częste odbijanie, nudności lub wymioty. Czasami towarzyszy temu stan podgorączkowy lub gorączka. Wiele osób lekceważy skurcze żołądka i inne dolegliwości bólowe w tym obszarze, zwłaszcza, jeżeli nie osiągają one dużego nasilenia. To błąd. Mogą bowiem wskazywać na poważne choroby, więc, jeżeli domowe metody walki z bólem żołądka nie przynoszą ulgi, warto skonsultować się z lekarzem. O jakich schorzeniach może świadczyć ból żołądka?

Ból żołądka jest jednym z symptomów choroby refluksowej przełyku, a dokładnie – refuksu żołądkowo-przełykowego. Stan ten oznacza, że treść pokarmowa i soki żołądkowe cofają się do przełyku. Dolegliwości nie należy bagatelizować. Nieleczona prowadzi do uszkodzenia przełyku. Pojawia się stan zapalny, który może stać się źródłem stanu przednowotworowego, a w skrajnych przypadkach – także raka przełyku.

Przyczyną wystąpienia refluksu jest nieprawidłowa funkcja zwieracza przełyku, znajdującego się u wejścia do żołądka. Mięsień, przez większość czasu, powinien znajdować się w stanie obkurczenia. Rozluźnienie powinno następować na kilka sekund, w momencie przełykania. Dysfunkcja sprawia, że zwieracz dłużej pozostaje wiotki, przez co kwaśna treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując podrażnienie i nieprzyjemne uczucie. 

W przypadku zdiagnozowania refluksu, lekarz ordynuje leczenie farmakologiczne. Jeżeli rezultat nie jest zadowalający, konieczna jest operacja. Chorym zaleca się zmianę diety. Należy unikać kawy, czekolady, alkoholu i tłustych potraw. Konieczna jest też zmiana nawyków żywieniowych. Zamiast jeść rzadko i obficie, trzeba spożywać mniejsze porcje, za to częściej. 

Ból żołądka po jedzeniu, pojawiający się po kilku godzinach, może zwiastować chorobę wrzodową. Wrzody trawienne to nic innego, jak ubytki w błonie śluzowej żołądka. Dolegliwość najczęściej odzywa się wiosną i jesienią, kiedy osłabieniu ulega odporność, a w organizmie zachodzą zmiany hormonalne. 
Przyczyny występowania wrzodów są różne. Najczęściej przyczynia się do tego niewyleczone zapalenie śluzówki żołądka, nałóg tytoniowy, długotrwałe przyjmowanie leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, alkohol w nadmiernych ilościach, niezdrowa dieta i stres. Wrzody mogą też powstawać w wyniku zakażenia bakteryjnego błony śluzowej żołądka.

Charakterystycznym objawem choroby wrzodowej jest ból, pojawiający się po mniej więcej dwóch godzinach od ostatniego posiłku. Dolegliwość wyczuwalna jest w nadbrzuszu, w tzw. dołku. Wśród innych symptomów należy wymienić niestrawność, zgagę, zaparcia, nudności, wymioty i utratę wagi. 

Czytaj także: Jak wygląda gastroskopia i jak przygotować się do badania? Sprawdź, ile trwa i jaka jest cena endoskopii przewodu pokarmowego

Metoda leczenia wrzodów jest uzależniona od źródła problemu. Jeżeli za chorobą stoi zakażenie bakteryjne, podaje się antybiotyki. W innych przypadkach, skuteczne okazują się leki hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Skuteczna terapia powinna uwzględniać zmianę diety na lekkostrawną.

Ból żołądka, który pojawia się gwałtownie wraz z uczuciem ucisku w dołku, może wskazywać na ostre zapalenie żołądka. Towarzyszą temu wymioty i biegunka. Jeżeli w wymiotach pojawia się krew, a stolec jest luźny i czarny, mamy do czynienia z krwotocznym zapaleniem żołądka. W stanie przewlekłym, choroba nie daje wyraźnych objawów. Tylko w niektórych przypadkach pojawia się uczucie pełności, utrata apetytu i ból żołądka po alkoholu. Symptomy zwykle nasilają się po obfitym, tłustym posiłku. 

Jeżeli stan zapalny wywołał wirus, objawy mijają samoczynnie. Jeżeli natomiast wynika z obecności nadżerki i towarzyszy mu krwawienie, niezbędna jest natychmiastowa pomoc lekarska. W niektórych przypadkach konieczne jest usunięcie krwawiącego fragmentu błony śluzowej. 

Ból żołądka i pleców, czyli ból promieniujący do kręgosłupa, to jeden z niecharakterystycznych objawów przewlekłego zapalenia trzustki. Czasami dolegliwość pojawia się po posiłku, innym razem na czczo. Atak bólu często trwa nawet przez kilka godzin. Objawem towarzyszącym są stolce tłuszczowe. 
Choroba często ma związek z nadużywaniem alkoholu, ale może też stanowić powikłanie ostrego zapalenia trzustki. Pojawia się też w przebiegu kamicy żółciowej i mukowiscydozy.

Zależnie od stopnia zaawansowania choroby, podejmowane jest leczenie farmakologiczne lub operacyjne. Chory musi bezwzględnie zrezygnować z alkoholu i wprowadzić lekkostrawną dietę niskotłuszczową.

Ból żołądka nie zawsze wskazuje na problem z układem trawiennym. Przy zawale mięśnia sercowego ściany dolnej, pojawia się jako tzw. maska brzuszna zawału serca. Pod tą nazwą kryje się zespół objawów, który nie przypomina klasycznych symptomów, które najczęściej pojawiają się w takim przypadku. Odczuwany jest ból nadbrzusza, pojawiają się nudności i  wymioty. W takiej sytuacji, zawał serca można łatwo pomylić z zatruciem pokarmowym, co w istotny sposób zwiększa prawdopodobieństwo śmierci. 

Tak nietypowe objawy są charakterystyczne dla dolnej ściany serca, która sąsiaduje z jamą brzuszną i organami zlokalizowanymi w nadbrzuszu. Promieniujący ból daje efekt charakterystyczny dla zatrucia pokarmowego lub niestrawności.

Ból żołądka, który pojawia się nagle, bez związku z przyczynami organicznymi, to tzw. ból czynnościowy. Często zdarza się, że stan ten pojawia się tuż po sytuacji silnie stresującej. Zdarza się, że jest objawem nerwicy narządowej, co oznacza wystąpienie objawów zbliżonych do tych, które dają choroby organiczne. 

Ból żołądka może być wynikiem stresu. W takiej sytuacji, dolegliwości pojawiają się po posiłku, zwykle po kilku godzinach. Napad bólu może wystąpić także w nocy. Inne objawy takiego stanu to wzdęcia, zgaga i redukcja masy ciała. 

Ból żołądka może być objawem poważnej dolegliwości – raka żołądka. Mowa tu o często występującym nowotworze złośliwym przewodu pokarmowego. Z niejasnych przyczyn, choroba częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Podobnie jak w przypadku wielu innych nowotworów, przyczyny występowania raka żołądka nie zostały do końca poznane.

W początkowej fazie, rozwija się bezobjawowo. W późniejszym stadium, daje szereg niespecyficznych objawów. Należą do nich:

• nudności,
• ból żołądka (początkowo słaby, z czasem ulegający nasileniu),
• odbijanie,
• uczucie niesmaku w ustach,
• niestrawność, 
• redukcja masy ciała,
• chroniczne pieczenie w żołądku,
• wzdęcia,
• osłabienie,
• krew w kale,
• wymioty,
• guz w okolicy pępka.

U niektórych chorych pojawiają się też zaburzenia połykania i tzw. mięsowstręt, czyli niechęć do spożywania potraw mięsnych. 
Bezobjawowy przebieg nowotworu żołądka w początkowej fazie i późniejsze niespecyficzne objawy sprawiają, że najczęściej diagnoza stawiana jest późno, przez co choroba cechuje się wysoką śmiertelnością.

Dolegliwości bólowe żołądka najczęściej pojawiają się niedługo po spożytym posiłku. Gdy chory jest na czczo, ból przeważnie nie występuje.
Diagnoza stawiana jest na podstawie badania endoskopowego. Pobrana próbka podlega badaniu histopatologicznemu. Lekarz może też zlecić wykonanie badania obrazowego – prześwietlenia z kontrastem. W ramach uzupełnienia wykonywane jest USG. Celem dokonania oceny kierunku rozprzestrzeniania zmian rozrostowych, lekarz może zlecić wykonanie tomografii komputerowej.

Sposób leczenia raka żołądka jest uzależniony od stopnia rozwoju choroby. Najskuteczniejszą metodą (o największym prawdopodobieństwie całkowitego wyleczenia) jest operacja. W ramach zabiegu, usunięciu podlega znaczna część lub nawet cały żołądek. Usuwane są też sąsiadujące węzły chłonne. W ramach leczenia uzupełniającego, często stosuje się chemioterapię.

Choroba nowotworowa we wczesnym stadium rozwoju, zajmująca tylko błonę śluzową żołądka, może być leczona endoskopowo. Jeżeli zmiany są znaczne, można zastosować leczenie paliatywne. Polega to na połączeniu zdrowego fragmentu żołądka z jelitem cienkim, dzięki czemu przyjmowane pożywienie może przedostać się do dalszej części przewodu pokarmowego, pomijając fragment, w którym znajdują się zmiany nowotworowe. 

W niektórych przypadkach raka żołądka stosowana jest gastrostomia lub jejustomia. Polega to na wprowadzeniu drenu, który wychodzi z żołądka (lub z jelita cienkiego, w przypadku jejustomii) poza ciało pacjenta. W ten sposób możliwe jest podawanie pokarmu.

Rokowania zależą od stopnia zaawansowania nowotworu i od jego rodzaju. Jeżeli choroba została zdiagnozowana we wczesnym stadium, istnieje szansa całkowitego powrotu do zdrowia.