Rak żołądka – objawy, przyczyny i leczenie. Rokowania po operacji nowotworu żołądka

Nowotwory żołądka w Polsce

Rak żołądka występuje w Polsce dość często, zwłaszcza na tle innych krajów. Zachorowalność i umieralność na ten typ nowotworu w naszym kraju należy do najwyższych w Europie.

Jak wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów z 2012 roku, rak żołądka jest na czwartym miejscu wśród najczęstszych zgonów u mężczyzn i na piątym wśród kobiet. Natomiast pod względem częstotliwości występowania wśród diagnozowanych nowotworów rak żołądka znajduje się na 7. miejscu wśród mężczyzn i na 11. wśród kobiet.

Według dostępnych danych każdego roku odnotowuje się ponad 5 tys. nowych przypadków choroby. Większość z nich dotyczy osób po 50. roku życia. I choć współczynnik zachorowań od 50 lat wykazuje tendencję spadkową, wciąż jest wysoki. Właśnie dlatego tak ważna jest profilaktyka i wczesna diagnostyka choroby.

Rak żołądka – typy nowotworu i czynniki ryzyka

Rak żołądka zgodnie z klasyfikacją Laurena dzieli się na 2 typy. Pierwszy to rak żołądka o postaci jelitowej. Najczęściej występuje u mężczyzn, rozwija się w następstwie zmian przedrakowych i daje lepsze rokowania niż drugi typ to rak żołądka – o postaci rozlanej. Nowotwór rozwija się na niezmienionej śluzówce, najczęściej u kobiet w młodym wieku i u osób z grupą krwi A; może występować rodzinnie.

Pod względem mechanizmu rozwoju nowotwory żołądka to w co najmniej 80 procentach przypadków rak sporadyczny, natomiast pozostałe to rak wrodzony, wieku młodego oraz kikuta żołądka, pozostałego po resekcji związanej z chorobą wrzodową żołądka.

Do najczęściej rozwijających się nowotworów żołądka należy gruczolakorak, natomiast znacznie rzadziej diagnozuje się chłoniaka, mięsaka, nowotwór GIST (podścieliskowy przewodu pokarmowego) i neuroendokrynny (NET).

Rak żołądka – przyczyny rozwoju

Rak żołądka może mieć różnorakie podłoże. Czynniki sprzyjające rozwojowi raka żołądka, oprócz niezależnych od nas predyspozycji genetycznych (ok. 10 proc. przypadków) oraz czynników środowiskowych (jak np. zawodowa ekspozycja na działanie szkodliwych związków chemicznych), to również kwestie związane ze stylem życia.

Do najczęstszych przyczyn rozwoju raka żołądka należą:

• otyłość,
• nadmierna konsumpcja soli w diecie,
• zbyt duże spożycie azotanów i azotynów m.in. z saletry używanej do produkcji peklowanych wędlin,
• częste spożywanie produktów wędzonych i konserwowanych,
• deficyt owoców i warzyw w diecie,
• nałóg tytoniowy,
• nadużywanie alkoholu, zwłaszcza wysokoprocentowego,
• zakażenie wirusem Epsteina-Barr,
• zmiany przedrakowe żołądka, m.in. polipy gruczolakowe,
• stan po częściowej resekcji żołądka, zwłaszcza po 5-10 lat po operacji,
• przerost fałdów błony śluzowej żołądka (choroba Ménétriera),
• przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka wywołane infekcją bakterią Helicobacter pylori, chorobą Addisona-Biermera czy stosowaniem niektórych leków, m.in. niesteroidowych środków przeciwzapalnych,
• niedokrwistość złośliwa związana z zanikiem błony śluzowej żołądka,
• napromieniowanie radioaktywne.

Rak żołądka – objawy

Rak żołądka może mieć różnorakie podłoże. Niestety nie cechuje się typowymi objawami, zwłaszcza w początkowym stadium rozwoju choroby.

Do wczesnych objawów raka żołądka należą m.in.:

• uczucie pełności po spożyciu małej porcji jedzenia,
• szybko następujące uczucie nasycenia,
• bóle zlokalizowane w nadbrzuszu,
• wzdęcia,
• odbijanie,
• utrata apetytu,
• spadek masy ciała.

Należy jednak pamiętać, że każdy z tych objawów pojawia się też w przebiegu innych chorób układu pokarmowego, dlatego ważna jest odpowiednia diagnostyka.

Wraz z rozwojem raka żołądka mogą pojawiać się kolejne objawy, w większości również niecharakterystyczne:

• nudności,
• wymioty,
• zaburzenia połykania,
• osłabienie,
• obecność krwi w stolcu (smoliste stolce),
• bladość skóry i spojówek,
• uczucie senności,
• wstręt do mięsa.

W późniejszym stadium rozwoju do objawów raka żołądka należą:

• wyniszczenie,
• wodobrzusze,
• powiększenie węzłów chłonnych (zwłaszcza z lewej strony nad obojczykiem),
• wysięk w jamie opłucnej,
• guz wyczuwalny w okolicy pępka,
• przerzut raka w postaci guza jajnika.

Co ważne, przy raku żołądka ból w nadbrzuszu pojawia się po spożytym posiłku, natomiast nie występuje na czczo. Dolegliwości bólowych nie łagodzą preparaty wspomagające trawienie ani leki przeciwbólowe.

Rak żołądka – leczenie

Rak żołądka jest rozpoznawany na podstawie wywiadu lekarskiego i przede wszystkim badania endoskopowego (gastroskopii); wykonuje się też badania radiologicznego (RTG górnego fragmentu przewodu pokarmowego z kontrastem z barytem) i histopatologiczne. Jako badania uzupełniające lekarz może zlecić USG i tomografię komputerową.

Rak żołądka może być leczony na różne sposoby, a wybór konkretnej metody uzależniony jest od stopnia zaawansowania choroby. Wcześnie wykryty i ograniczony do błony śluzowej może być leczony endoskopowo, bez konieczności otwierania jamy brzucha.

W pozostałych przypadkach szansę na całkowite wyleczenie daje tylko zabieg usunięcia części lub całego żołądka wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. Systemowo wdrażana jest radioterapia lub chemioterapia.

W bardzo zaawansowanym stadium wdrażana jest chemioterapia i chirurgiczne leczenie paliatywne. Polega ono na połączeniu jelita cienkiego i zdrowej części żołądka, co umożliwia przechodzenie pokarmu z żołądka do jelit z pominięciem obszaru zmienionego przez nowotwór.

Rak żołądka – rokowania

Rak żołądka wykryty we wczesnym stadium daje 90-procentową szansę na przeżycie kolejnych 5 lat po zabiegu chirurgicznym.

W zaawansowanej fazie choroby szansa na przeżycie 5 lat po operacji spada niestety do 20-30 procent. Jak wynika z badania EUROCARE-4, odsetek 5-letnich przeżyć u osób leczonych operacyjnie z powodu raka żołądka wynosi około 14 procent, podczas gdy średnia europejska to 25 procent.

Powodem tak dużej umieralności jest późne rozpoznanie choroby, której objawy są mało charakterystyczne i często mylone z symptomami innych zaburzeń, takich jak choroba wrzodowa, refluksowa czy nawet niestrawność.

Gdy dolegliwości stają się poważne, nowotwór jest już najczęściej w stadium zaawansowanym. Dlatego w przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów ze strony żołądka należy możliwie szybko poddać się odpowiednim badaniom.

ZOBACZ: Najczęstsze choroby jelit. Ekspert: dr hab. med. Małgorzata Sładek, prof. UJ, gastroenterolog