Spis treści
Co to jest pryszczyca?
Pryszczyca to zakaźna i wysoce zaraźliwa choroba zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Odpowiada za nią wirus z rodzaju Aphtovirus należący do rodziny Picornaviridae. Wyróżnić można następujące serotypy wirusa: O, A, C, SAT1, SAT2, SAT3, Asia1.
Choroba rozprzestrzenia się bardzo szybko, zarówno między zwierzętami hodowlanymi, jak i dziko żyjącymi. Na pryszczycę w szczególności narażone są takie zwierzęta jak:
świnie,
kozy,
owce,
krowy.
Choroba może zaatakować także bawoły, renifery, dziki i jelenie.
Jak dochodzi do zakażenia?
Pryszczyca u zwierząt jest chorobą wyjątkowo zaraźliwą. Wirus pryszczycy przenosi się bardzo łatwo, zarówno drogą kropelkową (przez powietrze), jak i poprzez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem. Do zakażenia może dojść także pośrednio, np. przez skażoną paszę, wodę, narzędzia, odzież, obuwie, środki transportu czy osoby mające kontakt z chorymi zwierzętami.
Zakażone zwierzęta zaczynają wydalać wirusa już około 4 dni przed pojawieniem się objawów chorobowych. Wirus obecny jest w wydychanym powietrzu, ślinie, moczu, kale, mleku, a największe jego stężenie występuje w płynie surowiczym oraz nabłonku pęcherzy tworzących się na błonach śluzowych i skórze.
Czy człowiek może się zarazić pryszczycą?
Wiele osób zastanawia się, czy człowiek może zarazić się pryszczycą i czy pryszczyca zagraża człowiekowi. Warto wiedzieć, że pryszczyca nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia człowieka, choć możliwe jest zakażenie w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub jego wydzielinami.
Do zarażenia może również dojść poprzez spożycie niepasteryzowanych produktów pochodzących od zakażonych zwierząt, takich jak surowe mięso zawierające wirusa czy niepasteryzowane mleko i jego przetwory.
Jakie są objawy pryszczycy u ludzi i zwierząt?
U ludzi choroba ta przebiega łagodnie, nie prowadzi do powikłań i nie zagraża życiu. Okres wylęgania wirusa wynosi zazwyczaj od 3 do 4 dni. Po jego upływie mogą wystąpić charakterystyczne objawy pryszczycy ludzkiej, takie jak:
osłabienie,
dolegliwości bólowe głowy,
bóle mięśni,
bolesne pęcherzyki na skórze między palcami rąk i nóg.
W ciężkich przypadkach bolesne pęcherze i owrzodzenia mogą pojawić się na błonach śluzowych jamy ustnej, gardła, a czasem także na języku i wargach oraz w okolicy narządów płciowych.
Objawy pryszczycy u zwierząt to najczęściej:
gorączka,
pęcherze i owrzodzenia w jamie ustnej, na języku, dziąsłach, nosie, pysku, na skórze wymion oraz w okolicy racic (szczególnie w szparze międzyracicowej i na koronach racic),
spadek apetytu i niechęć do pobierania pokarmu,
spadek masy ciała,
osowiałość, apatia, pogorszenie samopoczucia,
kulawizna i trudności w poruszaniu się (z powodu bolesnych zmian na racicach),
znaczne obniżenie produkcji mleka u krów mlecznych.
U młodych zwierząt choroba może przebiegać bardzo ciężko. Częstą przyczyną nagłych zgonów jest niewydolność serca wywołana zakażeniem wirusem pryszczycy. Natomiast u małych przeżuwaczy (np. owiec i kóz) infekcja często przebiega w postaci utajonej (subklinicznej), bez wyraźnych objawów zewnętrznych.
Leczenie pryszczycy u ludzi i zapobieganie chorobie
Leczenie pryszczycy u dzieci i dorosłych polega głównie na łagodzeniu dolegliwości i wspieraniu naturalnych mechanizmów obronnych organizmu. Ponieważ choroba wywoływana jest przez wirusa, nie stosuje się antybiotyków. Terapia ogranicza się więc do leczenia objawowego, zaleca się:
odpoczynek,
picie dużej ilości płynów,
stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych.
Lekarz może zalecić także stosowanie miejscowych środków odkażających w formie maści lub płukanek.
W przypadku wystąpienia objawów choroby u człowieka należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Indywidualna profilaktyka obejmuje stosowanie środków ochrony osobistej, zachowanie higieny oraz unikanie kontaktu z zakażonymi zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego. Dodatkowo zaleca się niespożywanie niepasteryzowanego mleka i produktów mięsnych z obszarów objętych pryszczycą.
Leczenie i profilaktyka pryszczycy u zwierząt
Pryszczyca jest chorobą zwalczaną z urzędu, co oznacza, że w przypadku jej wykrycia w gospodarstwie wszystkie zakażone zwierzęta muszą zostać poddane przymusowemu ubojowi.
Nawet niewielka ilość wirusa wystarczy, aby zakazić całe stado, dlatego w przypadku wystąpienia pryszczycy w gospodarstwie konieczne jest szybkie wybicie wszystkich zwierząt, aby powstrzymać dalsze rozprzestrzenianie się choroby. Dodatkowo przeżuwacze, takie jak krowy, owce czy kozy, mogą być nosicielami wirusa pryszczycy nawet przez okres do trzech lat, co stanowi dodatkowe ryzyko dalszej transmisji choroby.
Zapobieganie pryszczycy polega przede wszystkim na monitorowaniu zdrowia zwierząt i szybkim zwalczaniu ognisk choroby poprzez eliminację zakażonych osobników. Prowadzony jest także nadzór epidemiologiczny nad osobami narażonymi na kontakt z wirusem.
Czy pryszczyca jest śmiertelna?
Ludzie są wrażliwi na wirus pryszczycy, jednak w ich przypadku choroba nie jest śmiertelna. Objawy choroby zazwyczaj nie prowadzą do poważnych powikłań. Okres inkubacji zakażenia u ludzi wynosi 2-12 dni, średnio 3-4 dni.
Źródła:
