Boisz się igieł? Prawdopodobnie cierpisz na trypanofobię. Podpowiadamy, jak sobie z radzić ze strachem przed igłami

Trypanofobia to lęk przed igłami. U 1/3 osób cierpiących na tę fobię, wynika ona z traumatycznych przeżyć, np. przytrzymywaniem do zastrzyku jako dziecko, bolesne pobieranie krwi itp. Czasami trypanofobia jest genetyczną predyspozycją, może też wynikać z biologii. Niektórzy ludzie już tylko widząc igłę, mdleją, spada ich tętno i ciśnienie krwi. Często samo przygotowanie do zastrzyku i strach przed nim są gorsze od bólu, którego pacjent doświadcza podczas zabiegu.

Nie do końca wiadomo, dlaczego u niektórych osób rozwijają się fobie, a u innych nie. Czynniki, które mogą prowadzić do rozwoju fobii, to:

• negatywne doświadczenia życiowe lub wcześniejsza trauma,
• fobie z dzieciństwa, które pojawiły się przed ukończeniem 10 roku życia,
• członkowie rodziny, którzy mieli fobie (prawdopodobne podłoże genetyczne lub wyuczone),
• zmiany w chemii mózgu.

Zobacz też: Piątek 13 cię przeraża? To może być paraskewidekatriafobia. Dlaczego piątek 13 jest uważany za pechowy?

Jeśli chodzi o trypanofobię, pewne elementy związane z igłami często wywołują fobię. Mogą one obejmować:

• złe wspomnienia i niepokój z nimi związany (wspomnienia bolesnych zastrzyków wywołane widokiem igły),
• wrażliwość na ból, często o podłożu genetycznym, powodująca wysoki niepokój podczas zabiegów medycznych z użyciem igły,
• hipochondrię,
• omdlenia lub silne zawroty głowy w wyniku reakcji odruchu wazowagalnego po ukłuciu igłą.

Trypanofobia, podobnie jak inne fobie, może znacząco wpłynąć na komfort życia osoby, która jej doświadcza. Objawy lęku przed igłami pojawiają się głównie w momencie, kiedy dana osoba widzi igły lub wie, że będzie musiała poddać się procedurze z użyciem igły.

Objawy trypanofobii obejmują:

• ataki paniki,
• omdlenia,
• zawroty głowy,
• niepokój,
• wysokie ciśnienie krwi,
• przyspieszone bicie serca,
• bezsenność.

Osoba z trypanofobią w zetknięciu z igłami może odczuwać przemoc emocjonalną lub fizyczną. Ten lęk może też sprawić, że będzie unikać opieki medycznej.

Lęk przed igłami może utrudniać leczenie pacjenta, dlatego tak ważne jest, aby leczyć trypanofobię. Należy skonsultować się z lekarzem, który może nas skierować do specjalisty ds. zdrowia psychicznego i przeprowadzi dalszy wywiad i badania dotyczące tego rodzaju lęku.

Istnieją metody, które mogą pomóc nam poradzić sobie z lękiem przed igłami. Sposoby, które możemy zastosować w przypadku trypanofobii to:

1. Użycie kremu znieczulającego – na rynku dostępne są kremy znieczulające (np. z lidokainą), które można dostać bez recepty lub na receptę (np. Emla) po konsultacji z lekarzem. Ok. 30 minut przed planowanym zabiegiem wymagającym użycia igły (szczepionką, zastrzykiem, pobieraniem krwi) smarujemy dane miejsce maścią lub kremem, dzięki czemu nie poczujemy bólu.
2. Rozmowa o lęku przed igłami – po raz kolejny warto podkreślić, że warto rozmawiać. Nie zamykajmy się ze swoim lękiem – mówmy o nim. Choć może się to wydawać wstydliwe, to pamiętajmy, że wszyscy doświadczamy strachu. Powiedzmy o swoim lęku lekarzowi, pielęgniarce, przyjacielowi, skorzystajmy z pomocy terapeuty. Dobry lekarz i pielęgniarka powinni podejść do pacjenta ze zrozumieniem i postarać się odwrócić jego uwagę np. przez rozmowę.
3. Odpowiednia pozycja ciała – jeżeli jest nam słabo, warto przyjąć komfortowo ułożyć ciało. Położenie się i uniesienie nóg (podpierając je np. o ścianę) pomoże podnieść ciśnienie krwi, przeciwdziałając reakcji wazowagalnej.
4. Odwrócenie uwagi – zazwyczaj zachęcamy do odłożenia telefonu, ale w przypadku trypanofobii warto obejrzeć śmieszne filmiki, np. zabawne zwierzątka – coś, co sprawi, że zaczniemy się śmiać. Zrelaksuje nas to i pomoże odsunąć myśli o czyhających igłach.
5. Ekspozycja na sytuację wzbudzającą lęk – terapia ekspozycyjna polega na skonfrontowaniu się ze swoim lękiem. Uczy ona tolerowania dyskomfortu poprzez stopniowe wystawianie się na działanie czynnika, który budzi strach. Postępujemy krok po kroku – oglądamy zdjęcia igły, następnie film z osobą trzymającą strzykawkę, a na końcu samemu trzymając igłę.

Źródła:

• Specific phobias Mayo Foundation for Medical Education and Research
• Prevalence of Needle Phobia among Young Patients Presenting to Tertiary Care Government Hospitals of Karachi, Pakistan International Journal of Research