Zmiana czasu a ADHD. Jak przejście na czas letni wpływa na sen i funkcjonowanie osób z ADHD? Psychiatra wyjaśnia

Zmiana czasu na letni, choć może wydawać się tylko drobną modyfikacją, ma znaczny wpływ na ludzki organizm. Przesunięcie zegara o godzinę do przodu wiąże się z zakłóceniem naturalnego rytmu dobowego, co może powodować różnorodne reakcje fizjologiczne i psychiczne. Dla większości ludzi przyzwyczajenie się do nowego czasu oznacza kilka dni adaptacji, podczas których odczuwamy zmiany w poziomie energii, koncentracji i jakości snu.

Jednak dla niektórych osób, zwłaszcza tych z zaburzeniami rytmu dobowego, takich jak ADHD czy bezsenność, skutki zmiany czasu mogą być bardziej dotkliwe. Zrozumienie, jak zmiana czasu wpływa na nasze ciało, pozwala lepiej przygotować się na ten proces i łagodzić ewentualne trudności związane z adaptacją.

– U osób z ADHD zmiana czasu, zwłaszcza przejście na czas letni, może być wyraźnie odczuwalna – zarówno przez dzieci, jak i dorosłych. W tej grupie rytm dobowy jest szczególnie podatny na zakłócenia – wyjaśnia Konrad Jurczakowski, lekarz psychiatri z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED. – Układ nerwowy osób z ADHD cechuje się podwyższoną reaktywnością – sąnadwrażliwi na bodźce napływające z otoczenia, ich organizm silniej na nie reaguje, a wyciszenie się i „wyłączenie” mózgu przed snem bywa znacząco utrudnione.

Wiele osób z ADHD cierpi na zaburzenia snu. Jak wyjaśnia psychiatra, często występuje u nich tzw. zespół opóźnionej fazy snu, czyli naturalna tendencja do zasypiania późno oraz trudności z porannym wstawaniem.

– Zjawisku temu towarzyszą zmiany w rytmie wydzielania melatoniny, której szczyt sekrecji pojawia się przeciętnie 1,5 do 2 godzin później niż u osób neurotypowych. Zmiana czasu, szczególnie na letni, dodatkowo zakłóca ten proces, działa jak wymuszona deprywacja snu i nasila już istniejące trudności z zasypianiem oraz porannym funkcjonowaniem – tłumaczy ekspert.

To jednak nie wszystko. Psychiatra dodaje, że równocześnie obserwuje się odchylenia w dobowym rytmie wydzielania kortyzolu, hormonu odpowiedzialnego za regulację czuwania i reakcji na stres.

– Skutkuje to większą sennością w godzinach porannych oraz podwyższonym napięciem wieczorem. W efekcie nawet niewielkie przesunięcia zegara biologicznego mogą istotnie zaburzać rytm snu i czuwania u osób z ADHD.

Dzieci z ADHD często borykają się z poważnymi trudnościami w zakresie snu, które mogą się nasilać po zmianie czasu, na co zwraca uwagę psychiatra Konrad Jurczakowski.

– Dzieciom z ADHD więcej czasu zajmuje przygotowanie się do snu, sam proces zasypiania bywa wydłużony, sen często jest przerywany, niespokojny, a poranne wybudzenia nie przynoszą oczekiwanej regeneracji. Nawet niewielkie przesunięcie rytmu dobowego może nasilać objawy impulsywności, drażliwości i problemów z koncentracją – mówi specjalista.

Zaburzenia snu mają też bezpośredni wpływ na funkcje poznawcze – szczególnie na zdolność uczenia się i pamięć operacyjną. W przypadku dzieci i młodzieży z ADHD może prowadzić to do trudności w szkole oraz problemów w relacjach społecznych.

Przygotowanie do zmiany czasu na letni, szczególnie dla osób z ADHD, jest kluczowe. Dzięki temu można złagodzić potencjalnie negatywne skutki przesunięcia czasu. Zakłócony rytm dobowy, trudności z zasypianiem oraz funkcjonowaniem w ciągu dnia to kilka ze skutków, które mogą nam doskwierać. Jak sobie z tym radzić i jak się przygotować do zmiany czasu?

– Z perspektywy klinicznej zaleca się stopniowe przygotowanie do zmiany czasu: przesuwanie pory snu o kilkanaście minut przez kilka dni, poranna ekspozycja na światło dzienne, ograniczenie bodźców świetlnych wieczorem oraz utrzymanie regularnych rytuałów przed snem – wymienia ekspert. – W niektórych przypadkach pomocne może być czasowe wsparcie farmakologiczne, szczególnie w przypadku współistniejących zaburzeń rytmu okołodobowego – dodaje.