Wrotycz to toksyczny chwast czy lecznicze zioło? Wspomaga trawienie i wzmacnia libido! Jak zrobić napar i nalewkę z wrotyczu pospolitego?

Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.) to bylina, czyli roślina wieloletnia, z rodziny astrowatych występująca na obszarze całej Europy oraz na terenie Azji, w miejscach gdzie panuje klimat umiarkowany. Roślina osiąga do 1,5 metra wysokości, ma duże, pierzastosieczne liście oraz baldachokształtny kwiatostan, który tworzą spłaszczone koszyczki wypełnione pomarańczowożółtymi kwiatami. Jego owoce to pięciożeberkowa niełupka przypominająca owoce słonecznika. Wrotycz ma silny, charakterystyczny, kamforowy zapach, który odstrasza nie tylko ludzi, ale i owady takie jak komary czy mrówki. Jest on wyczuwalny również w smaku, który dodatkowo jest gorzki.

To niepozorne i pospolite ziele bardzo szybko się rozrasta. Ponieważ nie ma żadnych wymagań co do gleby czy oświetlenia rośnie praktycznie wszędzie, nie tylko na łąkach i polach, ale też w nietypowych miejscach takich jak place budowy, przydrożne rowy czy usypiska. Kwitnie od lipca do września. W tym czasie oraz jeszcze przed kwitnieniem zbiera się ziele, kwiat i liście wrotyczu jako surowiec do nalewek, naparów czy płukanek. Później natomiast zbierane są owoce, które wykorzystuje się w ten sam sposób, co ziele.

Kwiaty, ziele i liść wrotyczu zawierają olejek eteryczny (1,5-2 proc.), w którego skład wchodzi tujon, izotujon, kamfora, borneol oraz gorzki lakton – tanacetyna, a także flawonoidy takie jak jaceidyna, kwercetyna, apigenina, diosmina. Flawonoidy mają właściwości przeciwalergiczne, hamujące działanie histaminy, działają też przeciwzapalnie oraz tonizująco na naczynia krwionośne.

Wrotycz hamuje rozwój nowotworów, przy jego pomocy leczy się niektóre białaczki. Posiada on także silne właściwości przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze, przeciwrobacze, rozkurczowe, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, a także immunostymulujące.

Ziele wrotyczu działa żółciopędnie i rozkurczowo, dzięki czemu reguluje przemianę materii oraz miesiączki u kobiet. Zwiększa również ukrwienie narządów płciowych co korzystnie wpływa na libido i zwiększa doznania seksualne oraz działa pobudzająco. Równocześnie posiada też właściwości uspokajające i przeciwdepresyjne.

Wrotycz dzięki zawartości silnych olejków eterycznych, w tym toksycznego tujonu, działa odstraszająco na owady takie jak muchy, komary, kleszcze, mrówki, mole. Można go stosować jako naturalny repelent. Można go również sadzić w ogrodach warzywnych, aby odstraszał pasożyty niszczące uprawy takie jak stonka, mrówki czy różnego rodzaju chrząszcze.

Główne właściwości wrotyczu to:

• odkażające – przeciwroztoczowe, przeciwrobacze, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, niszczy pierwotniaki, obleńce, kleszcze, wszy, roztocza pasożytnicze,
• przeciwalergiczne – przeciwwysiękowe, antyhistaminowe,
• przeciwbólowe, przeciwzapalne i rozkurczowe – hamuje odczyny zapalne, niweluje bóle głowy, bóle miesiączkowe, kolki,
• regulujące miesiączkowanie i wydzielanie hormonów,
• żółciopędne, żółciotwórcze, regulujące przemianę materii, detoksykujące,
• pobudzające akcję serca, zwiększające siłę skurczu mięśnia sercowego,
• moczopędne i przeciwobrzękowe,
• zwiększające ukrwienie narządów płciowych i nasilające oraz przedłużające odczuwanie doznań seksualnych,
• uspokajające, przeciwdepresyjne,
• hamujące procesy autoagresji immunologicznej w chorobach takich jak łuszczyca, toczeń,
• zwiększające odporność organizmu.

Wrotycz można stosować w postaci naparów, odwarów, nalewek alkoholowych, octowych i maści używanych do picia, płukanek i okładów. Wyciągi alkoholowe i maści wrotyczowe oraz ekstrakty octowe z wrotyczu hamują objawy łuszczycy, leczą zmiany trądzikowe. Okłady stosuje się na bolesne ropnie, obrzęki po kontuzjach, siniaki, stłuczenia i obrzęki kończyn. Płukanki leczą stany zapalne błon śluzowych np. narządów płciowych, odbytu, gardła, jamy ustnej, zatok.

Najważniejsze wskazania do stosowania wrotyczu:

• choroby zakaźne (odra, grypa, angina) oraz przeziębienia z towarzyszącą gorączką, kaszlem, katarem,
• zaburzenia trawienia oraz przemiany materii - niedobór soków trawiennych, choroby pęcherzyka żółciowego, dróg żółciowych i wątroby, kolki, bóle brzucha, zaparcia,
• zakażenia przewodu pokarmowego pasożytami (np. owsiki, glisty),
• stany zapalne i zakażenia bakteryjne, grzybicze i roztoczowe oczu (np. nużyca oczu, ropne zapalenie powiek).
• bóle głowy,
• bóle miesiączkowe, zespół napięcia przedmiesiączkowego, problemy z libido,
• zaburzenia krążenia, zespól zimnych dłoni i stóp, obrzęki,
• choroby alergiczne,
• choroby nowotworowe,
• przewlekłe choroby skóry takie jak trądzik pospolity, trądzik różowaty, zaskórniki, wyprysk, ropnie, czyraki, liszaje, opryszczka, świerzb,
• wyczerpanie nerwowe, depresja, bezsenność, koszmary nocne,
• choroby autoimmunologiczne np. cukrzyca, toczeń, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów.

Ziele i kwiaty wrotyczu zbiera się w okresie kwitnienia od lipca do września, natomiast owoce w czasie ich dojrzewania. Ziele trzeba suszyć w niskiej temperaturze nie przekraczającej 50 st. C, w ciemnym miejscu. Z wrotyczu pospolitego można przyrządzić lecznicze mikstury takie jak:

• Napar z wrotyczu – 3 łyżki ziela lub kwiatów (świeże lub suche) zalać 2 szklankami wrzątku. Parzyć pod przykryciem ok. pół godziny. Pić po 1 szklance 2-4 razy dziennie. Napar z wrotyczu działa także na pasożyty w tym celu należy wypić szklankę naparu na czczo.
• Odwar wrotyczowy – przyrządza się jak napar z tą różnicą, że gotuje się go przez 5 minut. Po zaparzeniu i odcedzeniu pić po 200 ml 2-4 razy dziennie. Zastosowanie: do płukanek, przemywania, lewatyw (100-200 ml doodbytniczo), okładów na skórę, oczy i do nosa. Zarówno odwar, jak i napar można stosować do okładów oraz jako spray do nosa: przelać do buteleczki ze spryskiwaczem, zastosować po 2-3 dawki do każdego otworu nosowego, po czym położyć się na 5 minut.
• Nalewka wrotyczowa – 1 szklankę ziela zalać 1 szklanką alkoholu 40-70 proc. Zamknąć szczelnie w szklanym słoju i na tydzień odstawić w ciemne miejsce. Po przefiltrowaniu pić 2-3 razy dziennie po 2 łyżeczki rozcieńczone w 100 ml wody. Rozcieńczoną (1 łyżka na pół szklanki wody) można stosować do płukania, okładów i przemywania skóry. Nierozcieńczona działa przeciwbólowo, rozgrzewająco i przeciwreumatycznie na bolące stawy i kończyny.
• Tonik wrotyczowy – wymieszać ze sobą 1 łyżkę nalewki wrotyczowej, 1 łyżkę octu 10 proc. i 1 szklankę przegotowanej, chłodnej wody. Stosować zewnętrznie do okładów, przemywania skóry, płukania jamy ustnej. Tonik skutecznie leczy także łupież, łojotok i stany zapalne mieszków włosowych. Jako płukanka do włosów zapobiega też ich wypadaniu oraz dodaje objętości.

Wrotycz jest silnie działającym ziołem, którego już niewielka dawka posiada wszystkie lecznicze właściwości. Jednak ze względu na zawartość toksycznego tujonu w zbyt dużej dawce może on być trujący, dlatego ważne jest jego odpowiednie dawkowanie.

Bezpieczna ilość to 200-220 ml naparu i odwaru stosowane 4 razy dziennie, czyli 3 łyżki suszonego ziela zalane 2 szklankami wrzącej wody.

Tujon zawarty we wrotyczu swoją strukturą przypomina kanabinole znajdujące się w konopiach, jednak dawki wyciągów wrotyczowych są na tyle niskie, że nie wykazuje on narkotycznego wpływu. Niemniej jednak systematyczne stosowanie nalewki wrotyczowej może powodować uzależnienie.

Przedawkowanie wrotyczu jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia. Objawia się wzdęciami, nudnościami, wymiotami, biegunką, odbijaniem, zawrotami głowy, zaczerwieniem twarzy, kichaniem, silnym poceniem się, częstomoczem i przyspieszonym lub nierównomiernym biciem serca. Już po 20 minutach od spożycia nadmiernej ilości nalewki wrotyczowej, a po godzinie od wypicia za dużej ilości wodnego wyciągu pojawiają się halucynacje. U niektórych osób może dojść do utraty przytomności połączonej z drgawkami, a nawet śpiączki.

W dawnych czasach wrotycz stosowany był w celu spędzania płodu, ponieważ powoduje on przekrwienie narządów prowadzące do poronienia. Z tego względu nie mogą go stosować kobiety w ciąży oraz w okresie laktacji (karmienia piersią). Ostrożność w stosowaniu preparatów z wrotyczu muszą także zachować alergicy szczególnie uczuleni na rośliny z rodziny astrowatych (słonecznik, nagietek lekarski, rumianek).