Czy leki na zgagę i nadkwasotę mogą szkodzić, jeśli bierzesz je zbyt długo? Tak! Zobacz, czym to grozi. Jak długo można zażywać leki PPI?

Zgaga, refluks i inne objawy nadkwasoty towarzyszą wielu osobom każdemu dnia. Ich przyczyną jest nadmierne wydzielanie soku żołądkowego, do którego przyczynia się niewłaściwa dieta, picie kawy i alkoholu czy stres. Z tymi kwestiami coraz częściej mamy problem, stąd rosnąca liczba osób zmagających się z przykrymi dolegliwościami.

Szacuje się, że palące uczucie w przełyku, które jest nazywane zgagą, co najmniej raz w tygodniu dokucza co 3. osobie w Polsce, a co 10.-20. cierpi z powodu refluksu, czyli cofania się z żołądka kwaśnej treści pokarmowej.

Te dotkliwe objawy można złagodzić doraźnie za pomocą środków zobojętniających kwas żołądkowy, ale przynosi to jedynie krótkotrwałe efekty. Jeśli dodatkowo wybieramy produkty zawierające sole aluminium (zamiast polecanego węglanu wapnia), mogą przyczynić się do gromadzenia nadmiaru tego metalu w organizmie.

Zobacz: Jak bezpiecznie używać w kuchni folii aluminiowej?

Stąd właśnie ogromna popularność leków, które działają całkiem inaczej, zmniejszając kwaśność soku żołądkowego – są to tzw. inhibitory pompy protonowej (ang. proton pump inhibitors, PPIs). Substancje czynne o takim działaniu mają w swojej nazwie człon „-prazol”. Nie ma przy tym dowodów, że któreś z nich działają lepiej niż inne.

Inhibitory pompy protonowej należą do najczęściej przepisywanych leków na świecie, a także w Polsce, gdzie niektóre z nich są nawet dostępne bez recepty. Niestety, sprzyja to ich stosowaniu w niewłaściwy sposób: po pierwsze zbyt długo, a często także całkiem na własną rękę. Tymczasem jest to sytuacja, która prowadzi do problemów zdrowotnych, w tym bardzo poważnych.

Leki na nadkwasotę i zgagę są uznawane za bezpieczne, choć jest tak w przypadku ściśle określonego czasu leczenia, które najczęściej nie przekracza miesiąca.

W przypadku owrzodzenia dwunastnicy to zaledwie 2 tygodnie, a przypadki oporne na leczenie oraz owrzodzenie żołądka leczy się przez 4 tygodnie. Podobnie jak ich owrzodzenie związane ze stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz refluksowe zapalenie przełyku. Jedynie przy opornych na leczenie wrzodów żołądka kuracja trwa 8 tygodni, a w rzadkich przypadkach jest bezterminowe (to m.in. wygojone refluksowe zapalenie przełyku i zespół Zollingera-Ellisona). Natomiast kuracja zwalczająca w żołądku sprzyjające wrzodom bakterie Helicobacter pylori, podawana wraz z antybiotykiem, trwa zaledwie 7 dni.

Najbardziej problematyczna jest profilaktyka owrzodzeń stresowych, gdzie nie jest rekomendowana długość kuracji. Często wiąże się bowiem z samowolnym ordynowanie leków PPI i stosowaniem ich za długo. Konsekwencją takiego działania jest niedokwaszenie żołądka, które jest źródłem objawów niestrawności – a są one równie uciążliwe, co symptomy nadkwasoty.

Skutki niedokwaszenie żołądka mają także inny aspekt – ponieważ odpowiednie pH żołądka jest niezbędne do trawienia białek, a więc pozyskiwania z nich aminokwasów niezbędnych do budowy i regeneracji tkanek. Zmiana środowiska w żołądku prowadzi także do zmniejszonego wchłaniania, a w konsekwencji do rozwoju niedoborów składników odżywczych.

Efektem przyjmowania leków z grupy inhibitorów pompy protonowej jest nie tylko zmniejszone wchłanianie niezbędnych składników odżywczych, ale też zaburzenia mikroflory jelitowej, która proces ten wspomaga, a także wytwarza część cennych składników, m.in. witamin z grupy B.

Udowodniono, że pod wpływem przedłużonej kuracji lekami na nadkwasotę i zgagę są braki składników takich jak:

• witamina B12 – jej niedostatek powoduje zaburzenia neurologiczne, m.in. związane z czuciem, a także dotyczące układu pokarmowego, z czasem prowadzi do rozwoju anemii z niedoboru wit. B12,
• witamina B6 – obniżony poziom zakłóca działanie układu nerwowego, wywołuje problemy skórne i sprzyja rozwojowi niedokrwistości mikrocytarnej,
• magnez – niedobór tego zasadotwórczego pierwiastka jest czynnikiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, zwiększa też ryzyko rozwoju niewydolności nerek, sprzyja zaburzeniom snu, powoduje bolesne kurcze łydek,
• wapń – niski poziom wapnia sprzyja rozwojowi osteopenii, osteoporozy i złamań kości,
• żelazo – jego niedobór prowadzi do zmniejszenia tolerancji wysiłku i rozwoju niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Wspólne objawy, które towarzyszą tym niedoborom, to zmęczenie, ospałość, spadek wydolności organizmu i problemy z koncentracją.

Niestety, stosowanie PPI często wiąże się z samowolnym przyjmowaniem ich przez dłuższy czas, co zwiększa zagrożenie wystąpienia powikłań. I to oprócz działań niepożądanych, takich jak bóle i zawroty głowy, a także nudności, wzdęcia i biegunki oraz częstsze infekcje pokarmowe.

Z badań wynika, że dotyczą one problemów zdrowotnych takich jak:

• zwiększone ryzyko rozwoju infekcji bakterią Clostridium difficile, zwłaszcza u pacjentów z astmą i POChP (w sprzyjających jej warunkach powoduje uszkodzenie jelita grubego),
• częstsze zakażenia Campylobacter jejuni (sprawca ostrych biegunek),
• zagrożenie poszpitalnym zapaleniem płuc,
• zwiększone zagrożenie rozwojem raka żołądka,
• reakcje z innymi lekami, m.in. przeciwpłytkowymi (należą do leków przeciwkrzepliwych),
• postępowanie lub rozwój przewlekłej choroby nerek oraz niewydolności nerek, zwłaszcza u osób po 65. roku życia,
• możliwy wpływ na rozwój demencji,
• zwiększenie śmiertelności wśród osób starszych.

Częstszą zapadalność na choroby nerek, serca oraz raka żołądka pod wpływem wielomiesięcznej kuracji lekami PPI potwierdzili w 2019 r. badacze amerykańscy na łamach „British Medical Journal”.

Leki z grupy inhibitorów pompy protonowej należy więc przyjmować tylko ze wskazania lekarza i tak długo, jak zaleci (zwykle nie dłużej niż 14 dni).

Kuracją, która może być stosowana w takich przypadkach w sposób długotrwały, jest dieta alkaliczna (odkwaszająca). Jako naturalne wspomaganie walki z nadkwaśnością polecana jest natomiast woda alkaliczna, którą można kupić w sklepie lub uzyskać w bardziej ekonomiczny sposób za pomocą specjalnego filtra.