Cukrzyca i choroby nerek u seniorów idą w parze. Już co trzecia osoba po 65. roku życia ma przewlekłą chorobę nerek – ostrzegają nefrolodzy

Cukrzyca to jedyna niezakaźna choroba XXI wieku, a na dodatek sklasyfikowana w ten sposób przez ONZ jako pierwsza. Należy też do najczęściej występujących chorób przewlekłych. Z roku na rok cierpi na nią coraz więcej osób. Tylko w ciągu pięciu lat do 2018 r. liczba dorosłych pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą wzrosła niemal o 14 procent. Aż dziewięć na dziesięć wszystkich przypadków stanowi cukrzyca nabyta, czyli typu 2.

Zobacz: Leczenie cukrzycy typu 2 według nowych wytycznych. Ułatwienia dla pacjentów diabetologicznych w opiece koordynowanej i zalecenia PTMR.

Jak szacuje Narodowy Fundusz Zdrowia, w 2030 roku na cukrzycę chorować będzie co dziesiąta osoba. Już teraz podaje, że w Polsce z cukrzycą żyją ok. 3 miliony osób, co odpowiada 9 proc. dorosłej ludności. Niestety, świadomości tego nie ma nawet co piąty chory. Nieleczone schorzenie, które wywołane jest głównie stylem życia, z czasem jednak się pogłębia i jest sprawcą dalszych problemów zdrowotnych. Największą grupę pacjentów z cukrzycą stanowią osoby w wieku podeszłym, powyżej 65 r.ż.

– Osoby z cukrzycą są szczególnie narażone na powikłania tej choroby ze strony nerek – ostrzega dr hab. n. med. Szymon Brzósko, nefrolog, specjalista chorób wewnętrznych, transplantolog kliniczny i dyrektor medyczny DaVita Polska. – Obok nadciśnienia tętniczego to wiodąca przyczyna niewydolności nerek wymagającej leczenia nerkozastępczego.

Ekspert wyjaśnia, że przyczyną pogarszania się zdrowia narządów jest wysoki poziom cukru we krwi, który stanowi główny objaw cukrzycy.

– Zbyt wysokie stężenie glukozy w osoczu krwi i przewlekłe następstwa metaboliczne uszkadzają naczynia krwionośne wielu narządów: oczu, serca, również nerek. Takie zmiany pogarszają też przebieg istniejącego już wcześniej nadciśnienia tętniczego i choroby serca. Cukrzycowa choroba nerek często współistnieje z innymi powikłaniami cukrzycy, takimi jak retinopatia cukrzycowa, nadciśnienie tętnicze, uszkodzenie nerwów, choroba wieńcowa serca i choroba naczyniowa ośrodkowego układu nerwowego – mówi nefrolog.

Kontrola poziomu cukru we krwi, która jest głównym celem leczenia cukrzycy, to jej regularne pomiary i korekta za pomocą odpowiednich dawek leków. Uregulować trzeba także zdrową dietę, by zapewniała porównywalne ilości węglowodanów (to właśnie one podnoszą poziom cukru we krwi), oraz ilość ruchu, bo od niego także zależą wyniki badania glikemii. To jednak nic innego, jak zalecenia zdrowego stylu życia, które przedłużają młodość i wspierają ochronę przed większością chorób przewlekłych.

Seniorzy stanowią w Polsce coraz liczniejszą grupę z powodu starzenia się społeczeństwa. Jak podaje GUS, już teraz osoby w wieku powyżej 60 lat stanowią ponad 25 proc. społeczeństwa. Według dostępnych danych pod koniec 2020 roku grupa liczyła 9,8 mln osób, a dekadę później wzrośnie o milion. Jak prognozują specjaliści z Głównego Urzędu Statystycznego, w 2050 roku seniorzy będą stanowić ok. 40 procent całej ludności kraju.

Zobacz też: Choruje co 6. Polak. Większość o tym nie wie. Choroby nerek zabijają, tak samo jak rak

To pokazuje, jak istotne i coraz bardziej palące są kwestie zdrowia osób starszych. Coraz częściej rozpoznaje się u nich przewlekłą chorobę nerek, która według szacunków dotyczy 1/3 osób po 65. roku życia. Jak natomiast podaje dr Szymon Brzósko, wśród ok. 3,7 tys. pacjentów leczonych w ogólnopolskiej sieci stacji dializ DaVita, seniorzy w wieku powyżej 65 lat stanowią największą grupę, bo liczącą aż 60 procent.

– Większa liczba przypadków przewlekłej choroby nerek u osób starszych wynika przede wszystkim ze współtowarzyszących przewlekłych chorób, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca, niewydolność serca, choroby reumatyczne czy przerost gruczołu krokowego u mężczyzn – mówi dr n. med. Marta Serwańska-Świętek, nefrolog, transplantolog i zastępca dyrektora medycznego DaVita Polska. – Niewyrównany przebieg tych chorób powoduje niekorzystną przebudowę kłębuszków nerkowych i śródmiąższu nerek, najczęściej w sposób trwały. Dodatkowo z upływem lat dochodzi do fizjologicznych zmian strukturalnych w naszych nerkach, co przekłada się na pogorszenie ich funkcji.

Specjalistka przekonuje, że zdrowie nerek można chronić.

– Im bardziej dbamy o prawidłowe leczenie i kontrolowanie wspomnianych chorób przewlekłych, tym nerki mają lepsze warunki do pełnienia swojej ważnej funkcji w organizmie. Nie muszą dopasowywać się do pracy w warunkach nieprawidłowego ciśnienia tętniczego czy wysokiego stężenia glukozy.

Dr Serwańska-Świętek przekonuje także do zadbania o profilaktykę w codziennym życiu.

– Jest wiele czynników ryzyka wystąpienia czy pogorszenia choroby nerek, na które mamy wpływ – otyłość, palenie papierosów, niezdrowa dieta, nadużywanie szkodliwych leków, suplementów, a przede wszystkim brak aktywności fizycznej. Możemy nad nimi pracować i zmienić złe nawyki.

Nerki chorują bez objawów, a ich niewydolność rozwija się powoli – przez 20-30 lat. Prowadzi do niewydolności narządu, jednak nawet w zaawansowanym stadium może nie wywoływać wyraźnych dolegliwości. Stąd przewlekłą chorobę nerek (PChN) nazywa się „cichą epidemią”. Zagraża ona aż co ósmej osobie w kraju.

– Około 40-50 proc. pacjentów z cukrzycą rozwija przewlekłą chorobę nerek, co czyni tę chorobę jedną z głównych przyczyn schyłkowej niewydolności nerek – wyjaśnia nefrolog dr Szymon Brzósko. – Szacuje się, że na choroby nerek cierpi na świecie ok. 700 mln ludzi, w Polsce może to być aż 4,7 mln osób. Wiele z nich może nie być świadomych problemu do momentu, w którym stan ich zdrowia jest na tyle poważny, że wymaga leczenia nerkozastępczego w postaci dializoterapii lub przeszczepienia nerki.

Z powodu przewlekłej choroby nerek umiera w Polsce 80-100 tysięcy osób rocznie. Dializę, która jest zabiegiem ratującym życie, wykonywaną ma ponad 20 tys. osób. Najczęściej są to hemodializy, które trwają około 4 godzin i wymagają powtarzania trzy razy w tygodniu.

– Ważna jest świadomość tego, że niewydolność nerek pogarsza przebieg i rokowanie wielu innych chorób – podkreśla nefrolog dr Marta Serwańska-Świętek. – Wiele leków stosowanych do przewlekłych terapii jest metabolizowana czy wydalana przez nerki, więc istotne jest dbanie o ich dobrą kondycję w przypadku konieczności np. profilaktycznego przyjmowania leków przeciwkrzepliwych czy np. planowej terapii onkologicznej.

W przypadku chorób przewlekłych tak mocno powiązanych, jak cukrzyca i przewlekła choroba nerek, należy informować o tym lekarzy poszczególnych specjalności, a także przestawiać im wyniki badań i spis przyjmowanych leków. Najlepiej, jeśli diabetolog i nefrolog będą działać w porozumieniu. Nigdy złym pomysłem nie jest też profilaktyka, bo odpowiednie działania mogą nawet cofnąć stan zaawansowania obu schorzeń.

– Na rozwój cukrzycowej choroby nerek mocno wpływają współczesny styl życia, brak aktywności fizycznej i nieodpowiednia dieta. Apelujemy o to, aby uważnie dbać o nerki, serce, kontrolować poziom ciśnienia tętniczego oraz glukozy we krwi i korzystać z opieki lekarza. Wczesna diagnostyka cukrzycowej choroby nerek może zahamować rozwój niewydolności nerek – przekonuje dr Brzósko. – Ogromną rolę w leczeniu pełni wsparcie emocjonalne opiekunów i personelu medycznego w opiece nad chorym dializowanym na każdym etapie choroby, otoczenie pacjentów troską, opieką i pomocą, szczególnie tych starszych.