Spis treści
Czym jest cukrzyca ciążowa i jak powstaje?
Cukrzyca ciążowa, często nazywana również cukrzycą ciężarnych lub cukrzycą w ciąży, to zaburzenie metaboliczne polegające na nieprawidłowym działaniu gospodarki węglowodanowej. W wyniku zaburzeń wydzielania lub działania insuliny dochodzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi i utrzymywania się na poziomie wyższym niż ustalone, czyli powyżej 125 mg/dl.
Szacuje się, że może ona dotyczyć 6-9 proc. wszystkich ciąż. Ten rodzaj cukrzycy występuje tylko w ciąży, a o jego rozpoznaniu możemy mówić tylko wtedy, gdy kobieta przed zajściem w ciążę nie chorowała na cukrzycę typu 1 lub 2. Ginekolodzy i diabetolodzy zaznaczają jednak, że po porodzie bardzo szybko dochodzi do normalizacji glikemii, a cukrzyca ciężarnych „cofa się”, jednak z dużym prawdopodobieństwem powróci przy kolejnych ciążach.
Sprawdź: Ile przytyć w ciąży? Nowe zalecenia dla otyłych kobiet
– Cukrzyca ciążowa to cukrzyca występująca w czasie ciąży. W tym okresie hormony wytwarzane przez łożysko powodują u wszystkich pań insulinooporność. Organizm nie reaguje tak skutecznie na insulinę, którą produkuje, aby utrzymać normalny poziom cukru we krwi – dr Kay Lovig, endokrynolog.
Przyczyny rozwoju cukrzycy w ciąży
Istnieje kilka przyczyn rozwoju cukrzycy w ciąży, a na wiele z nich kobieta nie ma wpływu, jak np. predyspozycje genetyczne. Jednak Narodowy Fundusz Zdrowia podaje, że niektóre z czynników są modyfikowalne, czyli zależą od naszej woli.
Jakie są główne przyczyny rozwoju cukrzycy ciążowej? Wśród najważniejszych można wymienić:
- predyspozycje genetyczne – występowanie cukrzycy ciążowej lub typu 1 i 2 w rodzinie,
- insulinooporność,
- wcześniejsze poronienia lub obumarcia płodu,
- cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach,
- wielorództwo – urodzenie przynajmniej dwojga dzieci, nawet, jeśli wcześniejsze ciąże przebiegały bez cukrzycy,
- późne macierzyństwo – pierwsza ciąża po 35. roku życia,
- urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg,
- otyłość, gdzie BMI wynosi powyżej 30,
- brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia.
Wśród innych czynników wymienia się również stosowanie diety z wysokim indeksem glikemicznym, a także spożywanie produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w cukier i konserwanty.
Objawy cukrzycy ciążowej
Symptomy świadczące o rozwoju cukrzycy ciążowej bywają bagatelizowane, ponieważ nakładają się z typowymi objawami towarzyszącymi kobietom w ciąży. Wśród głównych objawów można wymienić:
- senność,
- zmęczenie,
- mdłości,
- częste oddawanie moczu,
- częste infekcje intymne,
- nagły spadek masy ciała,
- zbyt szybki wzrost płodu względem tygodnia ciąży,
- wzrost apetytu na słodkie przekąski.
Jak rozpoznać cukrzycę ciężarnych? Badanie glukozy w ciąży
Cukrzycę ciążową nie jest trudno zdiagnozować, ponieważ w Polsce każda kobieta spodziewająca się dziecka ma obowiązek wykonania bezpłatnego badania obciążenia glukozą (OGTT) między 24. a 28. tygodniem ciąży.
Jak przygotować się do badania? Przede wszystkim należy pamiętać, że na badanie stężenia glukozy trzeba przyjść rano na czczo. Warto wziąć ze sobą wodę oraz książkę lub gazetę do czytania – niestety badanie trwa ponad 2 godziny. W tym czasie pacjentka musi zostać w laboratorium i powinna siedzieć, a jedyny ruch powinien być związany z pójściem do łazienki.
Jak przebiega badanie obciążenia glukozą? Na początku pacjentce pobierana jest krew do analizy, po czym wypija roztwór z wody i 75 g glukozy. Napój ten jest mdły, dlatego można do niego dodać kilka kropel cytryny, które nie wpłyną na wynik testu. Następnie po 60 minutach od pacjentki pobierana jest krew, którą poddaje się analizie na poziom stężenia cukru we krwi. To jednak nie wszystko, ponieważ po kolejnych 60 minutach ponownie pobierana jest krew.
Na wyniki pacjentka czeka zazwyczaj tylko jeden dzień. O rozpoznaniu cukrzycy ciążowej mówi się w momencie, gdy przynajmniej jeden z parametrów glukozy jest nieprawidłowy:
- na czczo wynosi 92 mg/dl lub więcej,
- w 60 minucie badania wynosi 180 mg/dl lub więcej,
- w 120 minucie badania wynosi 153 mg/dl lub więcej.
Leczenie cukrzycy ciążowej. Czy konieczna jest insulina?
Leczenie cukrzycy ciążowej polega przede wszystkim na zmianie stylu życia, o ile jest to możliwe. W pierwszej kolejności pacjentce zaleca się stosowanie diety z niskim indeksem glikemicznym i wprowadzenie umiarkowanego ruchu – nie muszą to być intensywne ćwiczenia, ponieważ wystarczą krótkie spacery.
Konieczne jest również codziennie mierzenie poziomu glukozy we krwi, aby jak najlepiej kontrolować zmiany glikemii. Taką czynność należy wykonywać minimum 4 razy dziennie: po przebudzeniu i minimum godzinę przed każdym posiłkiem. Niestety, gdy zmiana nawyków nie przynosi efektów może być konieczne włączenie insulinoterapii.
Insulinoterapia polega na podawaniu indywidualnie dobranego stężenia insuliny, która w skuteczny sposób zmniejszy poziom cukru we krwi. W Polsce ciężarnym najczęściej przepisuje się insulinę w specjalnych penach, które są łatwe i bezpieczne w użyciu.
Sprawdź też: Jak ciąża wpływa na organizm kobiety?
Dieta cukrzycowa u ciężarnej. Przykładowy jadłospis
Dietą zalecaną przy cukrzycy w ciąży jest dieta z niskim indeksem glikemicznym, która polega na spożywaniu produktów z węglowodanami złożonymi np. pełnoziarnistym pieczywem, grubymi kaszami, ryżem i makaronami gotowanymi al dente, a także warzywami w formie surowej lub gotowanej na półtwardo.
Czego powinna unikać kobieta z cukrzycą ciążową? Wśród takich produktów można wymienić:
- cukier i produkty dosładzane,
- słodycze i pieczywo cukiernicze,
- słodkie napoje i nektary owocowe,
- słodkie napoje gazowane,
- słodkie przetwory owocowe – dżemy, powidła, konfitury,
- rozgotowany makaron i ryż,
- rozgotowane ziemniaki i inne warzywa.
Co zatem można jeść na diecie cukrzycowej w ciąży? Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej udostępniło przykładowy jadłospis, który jest zbilansowany pod względem jakościowym i ilościowym.
ŚNIADANIE: kanapki z pastą jajeczną z awokado
- bułka grahamka,
- awokado,
- jajo na twardo,
- pomidor suszony,
- papryka,
- nasiona słonecznika.
II ŚNIADANIE: koktajl owocowy
- maślanka naturalna,
- owoce leśne (np. jagody, maliny, jeżyny),
- siemię lniane,
- płatki owsiane.
OBIAD: zielone kaszotto z łososiem
- kasza pęczak,
- filet z łososia,
- szpinak,
- brokuł,
- groszek zielony,
- pestki dyni,
- olej rzepakowy,
- sok z cytryny,
- zioła prowansalskie.
PODWIECZOREK
- grejpfrut,
- orzechy włoskie.
KOLACJA: sałatka makaronowa z kurczakiem
- makaron pełnoziarnisty,
- brokuł,
- pomidor,
- jajko,
- pomidor suszony,
- jogurt naturalny,
- sezam,
- zioła prowansalskie i pieprz.
II KOLACJA: kanapki z pastą z czerwonej fasoli
- chleb żytni na zakwasie,
- fasola czerwona,
- oliwki czarne,
- nasiona słonecznika,
- oliwa z oliwek,
- sok z cytryny.
Sprawdź też: Przepis na faszerowaną paprykę
Źródło: Cukrzyca ciężarnych Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej
Cukier pod kontrolą
