Czujesz silny świąd skóry lub głowy? To mogą być pasożyty skórne. Sprawdź, jakie objawy mogą oznaczać chorobę: świerzb, wszawicę lub nużycę

Pasożyty skóry występują wszędzie, niezależnie od szerokości geograficznej i poziomu higieny społeczeństw. Najczęściej występujące ludzkie pasożyty zewnętrzne to wesz oraz świerzbowiec. Wywołują one zmiany na skórze głowy i oraz innych części ciała.

Zobacz też: Te pasożyty atakują bardzo często dzieci i dorosłych. Zakażenia da się uniknąć. Jak można zarazić się owsikami i jak leczyć owsicę?

Objawy chorób przez nie powodowanych są bardzo uciążliwe, zwłaszcza gdy brak jest odpowiedniego leczenia. Wiele osób jest także nosicielami pasożytniczego roztocza zwanego nużeńcem. W większości przypadków nie da się domowymi sposobami wyeliminować pasożytów skórnych. Konieczny jest kontakt i współpraca z lekarzem, zastosowanie zewnętrznych, a czasem wewnętrznych środków przeciwpasożytniczych.

Sprawdź: Zioła wspierające leczenie pasożytniczego zakażenia układu pokarmowego

Pasożyty skóry najczęściej kojarzą się z silnym świądem. To główny przejaw obecności świerzbowca drążącego (Sarcoptes scabiei). Ten pasożytniczy gatunek roztocza, żyje w naskórku człowieka i nim się żywi. Pasożyt oddycha powierzchnią całego ciała, ma silne szczękoczułki i porusza się drążąc w naskórku korytarze. Wypełnia je przy tym swoimi odchodami o brązowawej lub szarej barwie.

Samce są mniejsze niż samice i nie są w stanie przeżyć poza ciałem żywiciela (samica może przetrwać w środowisku do 10 dni). Cykl rozwojowy świerzbowca trwa 14 - 17 dni. Z zapłodnionych jaj wykluwają się larwy, które następnie przechodzą przez dwie formy przejściowe i dorastają. W czasie trwającego około 4 tygodni życia samica składa od 20 do 50 jaj. Tylko jeden osobnik na dziesięć dożywa dorosłości, świerzbowiec nie jest więc pasożytem, który mnoży się szczególnie szybko.

Jakie objawy mogą oznaczać świerzb?

• świąd skóry nasilający się nocą, po ciepłej kąpieli (szczególnie w okolicy pośladków, na bokach palców, przy nadgarstkach, a także wszędzie, gdzie występują fałdki i zagłębienia skóry),
• widoczne norki świerzbowcowe (szare kanaliki o długości około 3-5 cm),
• przeczosy (głębokie bruzdy i zadrapania),
• grudki i pęcherzyki związane z drapaniem się.

Świerzb jest chorobą zaraźliwą – świerzbowce przenoszą się poprzez kontakt z chorym, czasem także z jego odzieżą, pościelą, ręcznikami. Na świecie na świerzb co roku choruje ok. 300 milionów osób. Najczęściej świerzbowiec zdarza się w dużych skupiskach ludzi, takich jak koszary, noclegownie, domy dziecka. Chorują przeważnie dzieci, które są narażone na kontakt skóra do skóry z innymi podczas zabawy.

Na czym polega leczenie świerzbu?
Pasożyty skóry najczęściej leczy się zewnętrznie – tak jest w przypadku świerzbu. Rozpoznanie nie jest trudne, wystarczą charakterystyczne objawy oraz widoczność norek świerzbowcowych, gołym okiem lub po zabarwieniu skóry atramentem albo jodyną. Lekarz przepisuje specjalne maści, najczęściej zawierające środek przeciwpasożytniczy permetrynę. Konieczne jest dość rygorystyczne stosowanie maści – nakładanie jej na całe ciało oprócz głowy. W dzieci do 2. roku życia maści nakłada się także na uszy, twarz i skórę głowy. Preparaty aplikuje się wieczorem, po kąpieli i powinny one pozostać na skórze przez całą dobę. Niekiedy podaje się też doustnie iwermektynę.

Leczeniu trzeba też poddać wszystkie osoby w otoczeniu pacjenta. Świerzb łatwo się przenosi. Do koniecznych środków zapobiegających odnowieniu się choroby należą także wypranie pościeli i odzieży w wysokiej temperaturze. Przedmioty codziennego użytku, których nie da się wyprać, należy zamknąć w szczelnym worku plastikowym na 10 dni lub włożyć do zamrażarki. Zaniedbanie tych działań często sprawia, że świerzb nawraca i całe leczenie trzeba zaczynać od początku.

Pasożyty skóry, którymi najłatwiej jest się zarazić, to wszy. Wszawica przenosi się szczególnie pomiędzy dziećmi, w dużych skupiskach, takich jak szkoły i przedszkola. Istnieją trzy typy wszy – wesz głowowa (Pediculus humanus capitis), wesz odzieżowa (Pediculus humanus corporis) oraz wesz łonowa (Pthirus pubis), która jest przedstawicielem innej rodziny. Wszystkie gatunki wszy wywołują chorobę zwaną wszawicą.

Wszy żyją na owłosionej skórze – głównie na głowie, choć zdarzają się także na klatce piersiowej, w pachwinach czy na nogach. Samice są większe niż samce i składają w ciągu życia około 50-100 jaj (gnid), które przyklejają się mocno u podstawy włosa. Rozwój osobniczy tego pasożyta trwa około 13-16 dni.

Wbrew obiegowym opiniom, wszy nie potrafią skakać ani pływać – poruszają się pełzając. Dawniej wszy przenosiły bardzo wiele groźnych chorób (tyfus plamisty, dżuma, gorączka okopowa).

Dziś zagrożenie tymi chorobami jest już mniejsze, jednak problem wszy i wszawicy pozostaje częsty i aktualny, niezależnie od szerokości geograficznej i otoczenia. Chorobę wywoływaną przez wszy nazywa się odpowiednio do gatunku pasożyta wszawicą głowową, odzieżową oraz łonową.

Wszy wkłuwają się w skórę, by pić krew nosiciela. Odmiana głowowa żyje na skórze człowieka cały czas, odzieżowa żyje w pościeli i ubraniach, ale gryzie człowieka i żywi się jego krwią. Z ukłuciem oraz samym bytowaniem na skórze wiążą się następujące objawy:

• silny świąd skóry,
• strupy i sączące się ranki wywołane drapaniem,
• jaja wielkości główki od szpilki lub mniejsze, widoczne u nasady włosów (najczęściej w przebiegu wszawicy głowowej),
• niekiedy dostrzegalne dorosłe osobniki o ciemnej barwie,
• przeczosy i grudki na skórze od drapania, wtórne zakażenia bakteryjne, pojawiające się głównie przy wszawicy odzieżowej,
• sine lub szarawe plamy w okolicach intymnych, np. na wzgórku łonowym (przy ukąszeniach wszy łonowej – powstają wskutek hemolizy czerwonych krwinek,
• wszy widoczne w rzęsach.

Na czym polega leczenie wszawicy?
Pasożyty skóry takie jak wszy roznoszą się bardzo łatwo. Wszawica głowy nie ma zwykle nic wspólnego z poziomem higieny, z kolei wszawica odzieżowa zdarza się częściej wśród osób bezdomnych, zaniedbanych, przy braku dostępu do sanitariatów.

Leczenie wszawicy polega na stosowaniu specjalnych preparatów na wszy, w tym szamponów, żeli, preparatów zawierających permetrynę, oleje silikonowe lub kwas octowy i wyciągi z niektórych roślin.
W wielu przypadkach wystarcza jednorazowe nałożenie preparatu na wszy i solidna kąpiel, by pozbyć się problemu. Środki przeciwko wszom dostępne są w aptekach bez recepty i każdy z nich posiada dokładną instrukcję stosowania. Kuracje niektórymi trzeba powtórzyć po tygodniu lub dwóch.

Podobnie jak w przypadku świerzbu, także pasożyty skóry głowy i innych owłosionych części ciała przenoszą się przez kontakt. Profilaktycznej kuracji lub przynajmniej dokładnemu przeglądowi włosów muszą poddać się wszyscy domownicy – tylko to gwarantuje zatrzymanie rozprzestrzeniania się pasożytów. Używaną przez osobę zarażoną pościel i odzież trzeba wyprać w wysokiej temperaturze i wyprasować, ozdoby do włosów i akcesoria (grzebienie, szczotki) wyparzyć lub wymrozić.

Pasożyty skóry to najczęściej świerzbowce lub wszy. Rzadziej zdarza się zarażenie nużeńcem. Te pajęczaki wywołują chorobę zwaną nużycą. Jaja nużeńca roznoszą się z powietrzem, bytują w klimatyzacji, na próbkach kosmetyków w drogerii, przyborach higienicznych.

Pasożyt atakuje powieki – żyje w torebkach włosowych rzęs oraz w gruczołach łojowych skóry twarzy. Nużycę wywołuje tylko u osób o osłabionej odporności – starszych, chorujących przewlekle. Może także zaatakować osoby o skórze łojotokowej lub trądzikowej.

Nużyca bywa często mylona z zakażeniami bakteryjnymi lub zwyczajnymi objawami trądziku. Jej objawy są dość niespecyficzne, zwłaszcza gdy nużeniec bytuje w pobliżu oczu, nie na powiekach. Do jej głównych objawów należą:

Zobacz też: Ten pasożyt żyje w skórze. Powoduje krosty na twarzy i alergię. Nużeniec jest powszechny, ale czasem sprawia problemy. Jak się go pozbyć?

• wypryski i zaczerwienienie,
• świąd i łuszczenie się skóry,
• grudki i krostki na twarzy, niekiedy też zaskórniki,
• zespół suchego oka,
• zapalenia brzegów powiek,
• alergiczne zapalenie powierzchni oka.

Jak leczyć nużyce?
Aby wyleczyć wykrytą nużycę, stosuje się głównie maści i kremy z metronidazolem. Leczenie jest miejscowe i objawowe. Regularne mycie skóry i wycieranie jej jednorazowym, papierowym ręcznikiem, a także stosowanie delikatnych peelingów pozwala pozbyć się nużeńca ze skóry.

Pomocne okazują się również kąpiele z roztworem heksachorobenzenu, działającego zabójczo na roztocza. Stany zapalne oczu wywołane przez obecność nużeńca należy leczyć u okulisty, z pomocą przepisanych przez niego środków, najczęściej w kroplach. Jedynym środkiem profilaktycznym przeciwko nużycy jest zachowanie higieny, unikanie dzielenia z innymi osobami ręczników, kosmetyków czy akcesoriów do pielęgnacji twarzy. Niemniej, większość dorosłych ludzi jest nosicielami nużeńca.