Czyrak – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie. Sprawdź, jak wygląda czyrak i czym się różni od czyraka mnogiego (gromadnego)!

Czyrak (łac. furunculus) jest nieestetyczną zmianą skórną, przyjmującą postać zapalenia okołomieszkowego. Pierwszym symptomem tej dolegliwości jest stwardnienie skóry (obrzęk) z towarzyszącym zaczerwienieniem niewielkiego obszaru. Po kilku dniach przeobraża się ono w krostę z wydzieliną ropną lub ropno-krwistą, która wraz z upływem czasu może się znacznie powiększać. Czyrak jest zmianą bolesną i bardzo czułą na dotyk, co może przekładać się na jakość życia pacjenta. Nie bez znaczenia przy tym jest to, że czyrakowi może towarzyszyć:

• podwyższona temperatura ciała,
• złe samopoczucie,
• zmęczenie,
• ogólne osłabienie organizmu,
• powiększenie węzłów chłonnych.

Brak odpowiedniego leczenia może prowadzić do przenoszenia czyraków, a także do powstawania nieestetycznych blizn, infekcji, a nawet zakażeń organów wewnętrznych. Pod żadnym pozorem nie należy bagatelizować czyraka, ponieważ jego pojawienie się świadczy o obniżonej odporności. Ponadto przedostanie się gronkowca złocistego (bezpośredniej przyczyny czyraka) do krwi, może skutkować nawet ogólnym zakażeniem organizmu (czyli posocznicą zwaną sepsą), którego najpoważniejszą konsekwencją jest śmierć pacjenta. Ponadto, gdy bakterie dotrą do poszczególnych narządów wewnętrznych, to mogą spowodować bardzo groźne choroby, m.in. zapalenie płuc, zapalenie wsierdzia czy zapalenie szpiku.

Zbagatelizowanie czyraka może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet życia!

Czyrak zwykle zlokalizowany jest w miejscach narażonych na działanie czynników zewnętrznych, w tym m.in. podrażnień przez ubrania. Z tego powodu bardzo częstym przypadkiem klinicznym są:

• czyrak na twarzy,
• czyrak na pośladku,
• czyrak pod pachą,
• czyrak na nodze.

Niekiedy lekarze mają do czynienia również z czyrakiem w miejscach intymnych: u mężczyzn – na pensie i u kobiet – na wardze sromowej.

Bezpośrednią przyczyną czyraka jest zakażenie gronkowcem złocistym, który jest bakterią stale bytującą na skórze i uaktywniającą się przy obniżonej odporności organizmu. Osłabiony system immunologiczny często jest następstwem przepracowania, niedożywienia, wyziębienia organizmu, otyłości i choroby alkoholowej. Niekiedy czyraki mogą towarzyszyć zapaleniu mieszków włosowych.

Inne możliwe przyczyny czyraka to:

• Cukrzyca.
• Anemia.
• Choroby nowotworowe.
• Predyspozycje genetyczne do występowania czyraków.

Czyrak mnogi, nazywany również czyrakiem gromadnym i karbunkułem, jest nieestetycznym wykwitem skórnym, występującym na twarzy i owłosionych częściach ciała. Charakteryzuje się on występowaniem skupiska czyraków, które są ze sobą złączone i w ten sposób tworzą jedną dużą zmianę skórną. Podobnie, jak czyrak pojedynczy, tak i czyrak mnogi jest bezpośrednim następstwem zakażenia gronkowcem złocistym. Czyrak gromadny jest zmianą nieestetyczną, której towarzyszy silny ból i czułość na dotyk, co może powodować znaczny dyskomfort i obniżenie jakości życia pacjenta.

Osoba, która zauważy pierwsze symptomy czyraka, powinna w pierwszej kolejności udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który najprawdopodobniej skieruje ją do dermatologa. Podstawą do rozpoznania czyraków jest pogłębiony wywiad lekarski i badanie diagnostyczne zmiany skórnej. Przed wizytą u specjalisty warto przygotować się na zestaw pytań dotyczących:

• Chorób towarzyszących zmianie skórnej, a w szczególności: cukrzycy, anemii, niewydolności nerek, chorób wątroby i chorób układu pokarmowego.
• Wcześniejszego występowania zmian skórnych.
• Przyjmowania leków przez chorego.
• Nadwrażliwości na leki.
• Objawów towarzyszących zmianie skórnej.
• Predyspozycji genetycznych do występowania zmian skórnych.

Leczenie czyraka uzależnione jest od wielu czynników m.in. od chorób współtowarzyszących i stopnia zaawansowania rozwoju zmiany skórnej. W niektórych przypadkach czyraki znikają samoistnie.

Niestety nagminnie praktykowanym sposobem usuwania czyraków jest ich wyciskanie. Jest to jednak szczególnie niebezpieczne! Takie postępowanie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia groźnych powikłań, w tym m.in. przedostania się gronkowca złocistego do krwi.

Leczenie czyraka ukierunkowane jest przede wszystkim na wyeliminowanie zmiany skórnej i towarzyszących jej objawów. Doraźnym sposobem na złagodzenie bólu przy czyraku jest stosowanie preparatów odkażających, które spełniają dwie funkcje, bowiem zapobiegają również rozprzestrzenianiu się zakażenia bakteryjnego.

Osoby z czyrakiem powinny swoje kroki skierować do gabinetu dermatologicznego, ponieważ tylko lekarz może dobrać odpowiednio ukierunkowane leczenie. W przypadku, gdy czyrak nie pęka samoistnie, wykonuje się zabieg chirurgiczny, który polega na nacięciu martwiczych tkanek. Pomocniczo można stosować również antybiotykoterapię, której celem jest aktywne zwalczanie zakażenia bakteryjnego.

Wśród najpopularniejszych domowych sposobów na czyraki można wymienić:

• Czosnek (opcjonalnie cebulę), który wykazuje właściwości antybakteryjne i odkażające. W celu złagodzenia objawów towarzyszących czyrakowi zaleca się przygotowanie mikstury na bazie wody i czosnku i przemywanie nią kilka razy dziennie wykwitu skórnego.
• Kapustę, którą z powodzeniem można stosować, by uniknąć nieestetycznych blizn po czyrakach. Przed przyłożeniem ich do skóry zmienionej chorobowo należy wcześniej rozbić je tłuczkiem do mięsa.
• Olejek herbaciany, który świetnie sprawdzi się do wyciągania ropy. Odznacza się on również właściwościami przeciwbólowymi i antyseptycznymi. Zamiast olejku herbacianego można również użyć olejku rycynowego lub olejku z czarnuszki.

• Kurkumę, którą z powodzeniem można aplikować bezpośrednio na czyraka. Dobrym pomysłem jest również przygotowanie mikstury na bazie: kurkumy, czosnku i mleka – jej regularne picie stanowi bardzo dobrą profilaktykę przeciwczyrakową.
• Liście wiciokrzewu japońskiego lub wywar z jego kwiatów, które działają przeciwzapalnie i antyseptycznie.
• Gorąca woda, która jest świetnym sposobem na przyspieszenie procesu pękania czyraków.

Domowe sposoby nie stanowią alternatywy dla leczenia dermatologicznego! Można je wdrożyć wyłącznie jako leczenie pomocnicze.

Źródła:

1. Stasiak M., Lasek J., Witkowski Z., Zakażenia skóry i tkanek miękkich – złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej. Wybrane Problemy Kliniczne. Forum Medycyny Rodzinnej. Via Medica 2012; 6 (4): 191-200.
2. Marszał M., Bielecki K. Martwicze zapalenie skóry, tkanki podskórnej, powięzi głębokiej oraz mięśni: klasyfikacja i leczenie. Wiadomości Lekarskie. 1998; 51: 64–70