Liszaj płaski, liszaj twardzinowy i liszaj rumieniowaty — czym są i jak je rozpoznać? Sprawdź, jakie są objawy i sposoby leczenia liszajów!

Liszaj płaski

Liszaj płaski jest chorobą zapalną skóry, paznokci i błon śluzowych, charakteryzującą się przewlekłym przebiegiem i występowaniem drobnych, czerwonych grudek, którym często towarzyszy ból i świąd. Zmiany skórne przy liszaju płaskim zwykle mają widoczną na powierzchni siatkę Wickhama, czyli delikatne linie, które układają się w siatkę (stąd ich nazwa). Wykwity te mają ok. 1-3 mm średnicy, a także płaską i błyszczącą powierzchnię. Przy liszaju płaskim często występuje objaw Koebnera, który polega na tym, że po zadrapaniu zmian skórnych, po kilku dniach występuje nowy wysiew grudek w tym samym miejscu. Choroba ta zwykle ma nagły i gwałtowny początek i jest szczególnie dotkliwa ze względu na uporczywy świąd, który towarzyszy zmianom skórnym. Biorąc pod uwagę odmienne cechy morfologiczne wykwitów skórnych, można wyróżnić kilka różnych typów liszaja płaskiego:

• Liszaj płaski obrączkowaty, który występuje zarówno na skórze, jak i na błonach śluzowych. Jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się on układem obrączkowatym, który jest wynikiem występowania jednostkowych grudek liszajowatych.
• Liszaj płaski przerostowy, który lokalizuje się głównie na podudziach (rzadziej na rękach i tułowiu). Charakteryzuje się on grudkami o barwie czerwonej lub szaro-żółtej, a także uporczywym świądem. Powikłaniem po tej postaci liszaja jest rak kolczystokomórkowy.
• Liszaj płaski zanikowy, który jest bardzo rzadką postacią tej choroby. Lokalizuje się on głównie w obrębie kończyn dolnych.
• Liszaj płaski wrzodziejący, który lokalizuje się głównie na stopach (podeszwach i przestrzeniach międzypalcowych). Charakteryzuje się on występowaniem wykwitów w formie owrzodzeń lub nadżerek z ostrymi brzegami.
• Liszaj płaski pęcherzowy, który powstaje przede wszystkim na skórze kończyn dolnych. Charakteryzuje się on występowaniem licznych i drobnych pęcherzy, wypełnionych jasnym płynem.
• Liszaj płaski typu pemfigoidu, który powstaje na bazie liszaja pęcherzowego. Charakteryzuje się on występowaniem wykwitów skórnych zarówno w formie grudek, jak i pęcherzy.
• Liszaj płaski barwnikowy, który cechuje się występowaniem plam i grudek. Zajmuje on głównie zgięcia kończyn i okolice wyprzeniowe.
• Liszaj płaski erytrodermiczny, który jest bardzo rzadką postacią kliniczną choroby. Charakteryzuje się on występowaniem ognisk rumieniowych z obecnością łuszczenia.
• Liszaj płaski odwrócony, który powstaje przede wszystkim w obrębie: pach, pachwin i zgięć. Charakteryzuje się on występowaniem: nadżerek, ognisk rumieniowych i rogowaciejących grudek.
• Liszaj płaski linijny, który jest jednym z najczęściej diagnozowanych liszai u dzieci. Charakteryzuje się on występowaniem zmian skórnych o układzie segmentowym.
• Liszaj płaski mieszkowy, który powstaje przede wszystkim na skórze owłosionej. Często występuje u kobiet po menopauzie i może prowadzić do łysienia bliznowaciejącego.

Liszaj płaski błon śluzowych

Liszaj płaski błon śluzowych jest stosunkowo częstym wariantem liszaja płaskiego. Rozwija się on przede wszystkim w obrębie jamy ustnej. Rozmieszczenie wykwitów charakterystycznych dla tej formy liszaja może być różnorodne. Zmiany najczęściej lokalizują się na policzkach, podniebieniu i pod językiem. Liszaj płaski błon śluzowych może przyjmować różną postać morfologiczną, w tym: siateczkowatą, tarczkowatą, zanikową, grudkową, nadżerkową i pęcherzową. Przy czym zarówno postaci nadżerkowej, jak i zanikowej często towarzyszy piekący ból, który może być potęgowany przez kwaśne, ostre i gorące potrawy. Niekiedy liszaj w jamie ustnej zwiastuje rozwój nowotworu gardła lub okolicznych tkanek.

Liszaj płaski płytek paznokciowych

Liszaj płaski płytek paznokciowych jest trudną do rozpoznania chorobą, ze względu na stosunkowo powolny rozwój i wspólnotę symptomów z innymi dolegliwościami. Charakterystyczne objawy liszaja płaskiego płytek paznokciowych to:

• Ścieczenie płytki paznokciowej.
• Podłużne bruzdowanie.
• Szorstkość płytek paznokciowych.
• Spełzanie płytek paznokciowych.
• Wklęśnięcie płytek paznokciowych.
• Zmiana zabarwienia płytek paznokciowych.
• Złuszczanie płytek paznokciowych (w ostatnim stadium rozwoju).

Liszaj twardzinowy

Liszaj twardzinowy jest autonomiczną jednostką chorobową i nie ma wielu związków z liszajem płaskim. Występuje on głównie w miejscach intymnych i w okolicy odbytu. Przyczyny występowania liszai twardzinowych nie są do końca poznane. Prawdopodobnie duży wpływ na ich powstawanie mają predyspozycje genetyczne do tego typu zmian skórnych, a także zaburzenia związane z dysfunkcją układu immunologicznego (odpornościowego).

Zobacz, czy domowe sposoby na odporność są skuteczne.

Badania wykazały również, że liszaje twardzinowe mają związek z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego i krętkami. Choroba ta zwykle zaczyna się stwardnieniem miejsc intymnych i pojawieniem się małych, perłowych wykwitów skórnych, które wraz z postępem choroby przekształcają się w blaszki o nieregularnych kształtach. W obrębie stanów zapalnych pojawiają się wybroczyny, pęcherze i owrzodzenia. Przy występowaniu liszaja twardzinowego niewskazane jest odbywanie stosunków seksualnych ze względu na dyskomfort i możliwość zaostrzenia objawów choroby. Warto przy tym podkreślić, że liszaj twardzinowy jest chorobą, która dotyka przede wszystkim kobiety, u których wykwity pojawiają się na sromie, kroczu i okolicach odbytu.

Liszaj rumieniowaty

Liszaj rumieniowaty, nazywany częściej toczniem rumieniowatym, jest chorobą immunologiczną, która oprócz skóry, może obejmować również narządy wewnętrzne (nerki, płuca, serce i układ nerwowy). Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, jak objawia się toczeń rumieniowaty, ponieważ symptomy tej choroby mogą się różnić w zależności od konkretnego przypadku chorobowego. Wśród typowych objawów liszaja rumieniowatego można wymienić: rumień na twarzy, podwyższoną temperaturę ciała, drętwienie palców i dłoni, bóle stawowe i kostno-mięśniowe, a także chroniczne poczucie zmęczenia, a nawet wyczerpania organizmu. Leczenie liszaja rumieniowatego jest bardzo trudne i zazwyczaj skupia się wyłącznie na zniwelowaniu dotkliwości występujących objawów.

Liszaj — leczenie

Liszaj płaski, liszaj twardzinowy i liszaj rumieniowaty to trzy różne jednostki chorobowe, przy których należy wdrożyć inne postępowania lecznicze. W przypadku rozpoznania liszaja płaskiego (bez względu na zdiagnozowaną postać) stosuje się zarówno leczenie miejscowe, jak i ogólne. Pierwsze z nich polega na zastosowaniu glikokortykosteroidów, których jednak nie należy stosować przez dłuższy czas ze względu na długą listę skutków ubocznych. Z kolei leczenie ogólne polega w głównej mierze na poddaniu się zabiegowi fototerapii z użyciem UVA, UVA1 i UVB. Wówczas, gdy leczenie liszaja płaskiego glikokortykosteroidami i naświetlaniem, nie przynosi zadowalających rezultatów, można zastosować również terapię fotodynamiczną.

Leczenie liszaja twardzinowego, zlokalizowanego w miejscach intymnych przebiega inaczej u kobiet, a inaczej u mężczyzn. Związane jest to przede wszystkim z charakterem zmian i różnicami w anatomii obu płci. Niestety wiele osób z liszajem twardzinowym, zgłasza się do lekarza stosunkowo późno, co podyktowane jest przede wszystkim poczuciem wstydu. Warto przy tym podkreślić, że zaniechanie leczenia w przypadku liszaja twardzinowego, może nieść konsekwencje w postaci nieestetycznych blizn i nadkażenia. Podstawą w leczeniu liszaja miejsc intymnych u kobiet są sterydy (stosowane miejscowo), a także środki zmniejszające dotkliwość objawów. W ciężkich przypadkach chorobowych stosuje się również antybiotykoterapię. W początkowym stadium rozwoju liszaja twardzinowego u mężczyzn również stosuje się sterydy. W bardziej zaawansowanych stadiach zazwyczaj konieczne jest obrzezanie, ponieważ liszaje bardzo często prowadzą do stulejki.

Leczenie liszaja rumieniowatego jest bardzo trudne, a niekiedy wręcz niemożliwe ze względu na nieznaną etiologię choroby. Zazwyczaj skupia się ono na ograniczeniu dotkliwości objawów. Ponadto po zdiagnozowaniu tocznia rumieniowatego bardzo ważna jest profilaktyka przed ewentualnym uszkodzeniem organów wewnętrznych.