Spis treści
Ile soli dziennie szkodzi?
Przeciętny polski jadłospis zawiera dwukrotnie więcej soli niż wynosi dzienny limit, wynoszący 5 g dziennie. To przyczynia się do częstych zachorowań na nadciśnienie i choroby serca, a także zwiększonej śmiertelności na choroby serca w społeczeństwie. Częstsze zgony pod wpływem słonej diety dotyczą nawet osób z prawidłowymi wartościami ciśnienia tętniczego.
Tymczasem obniżenie spożycia soli pomaga zredukować zbyt wysokie ciśnienie tętnicze krwi u niemal 3 na 4 osoby. Jak odkryli naukowcy z Uniwersytetu Northwestern i Uniwersytetu Alabamy w Birmingham, niskosodowa dieta może być równie skuteczna w obniżaniu ciśnienia tętniczego co leki na receptę. Wyniki badania sponsorowanego przez Centrum Medyczne Uniwersytetu Vanderbilt opublikowano w piśmie „JAMA Network”.
Zobacz w naszej galerii, których produktów unikać, by zmniejszyć ilość soli i sodu w diecie. Mają jej rekordową zawartość!
Dlaczego sól podnosi ciśnienie krwi?
Nadmiar soli zwiększa ciśnienie krwi poprzez wpływ na nerki, upośledzając mechanizm regulacji przez nie gospodarki wodnej. Działa też negatywnie na wyściółkę naczyń krwionośnych, sprzyjając ich zwężaniu się prowadzącemu do wzrostu ciśnienia.
Wstępne prace sugerują również, że nadmiar sodu w diecie sprzyja stanom zapalnym, które również przyczyniają się do wzrostu ciśnienia tętniczego. Dlatego ograniczenie soli to terapia pierwszej linii w leczeniu wysokiego ciśnienia. Dopiero, gdy nie można osiągnąć jego redukcji za pomocą diety niskosodowej, wprowadza się leki hipotensyjne.
Jeśli ciśnienie tętnicze jest podniesione przez dłuższy czas, może prowadzić do uszkodzeń nerek, serca, a także zwiększa ryzyko incydentów naczyniowych. Należą do nich m.in. powstawanie zakrzepów i zatorów, a także udaru krwotocznego i niedokrwiennego.
Każdy ma inną wrażliwość na sól, nazywaną fachowo wrażliwością ciśnienia tętniczego na sól. Termin ten oznacza zjawisko zwiększania się ciśnienia wraz z rosnącymi dawkami sodu. Ta odpowiedź organizmu często bywa nadmierna.
Szacuje się, że nadwrażliwość ciśnienia tętniczego na sól (SSBP, ang. salt sensitivity of blood pressure) dotyczy 51 proc. pacjentów z nadciśnieniem i 26 proc. osób w grupie normotensywnej. Źródeł tej podatności upatruje się w zaburzeniach gospodarki sodem i nieprawidłowościach w wydzielaniu hormonów, które regulują zatrzymywanie i wydalanie tego pierwiastka z organizmu.
Mechanizm rozwoju wrażliwości ciśnienia krwi na sól studiowano już od 1985 roku w ramach badania CARDIA (ang. Coronary Artery Risk Development in Young Adults, rozwój ryzyka choroby wieńcowej u młodych dorosłych). Trwało 35 lat i oceniało odpowiedź układu odpornościowego na dawki soli wśród osób w średnim i starszym wieku. Wyniki były dość ogólne, a jego aktualnym rozwinięciem jest badanie CARDIA-SSBP.
Tak obniża ciśnienie zaledwie tydzień niskosodowej diety
W nowym badaniu oceniono indywidualne reakcje ciśnienia krwi na sód w diecie, a także różnice w reakcji na poziom zawartości sodu. Porównano je ponadto do sytuacji, gdy stosowana jest farmakologiczna terapia nadciśnienia.
Badanie przeprowadzono z udziałem 213 osób w wieku 50-75 lat pomiędzy kwietniem 2021 r. a lutym 2023 r. W grupie tej 25 proc. osób miało normalne ciśnienie, o 20 proc. występowało nadciśnienie kontrolowane, u 31 proc. było ono niekontrolowane, a u 25 procent – nieleczone. Wykluczono przy tym pacjentów z nadciśnieniem tętniczym opornym na leczenia oraz tych, u których występowały przeciwwskazania do stosowania wysoko- czy niskosodowej diety.
Sprawdź: Niskosodowa dieta wzmacnia pracę serca
Uczestników przydzielono do dwóch grup i regularnie mierzono ciśnienie krwi. W tej pierwszej stosowano przez tydzień dietę wysokosodową, dodając do tej zwyczajowej 2200 mg sodu dziennie. W drugiej stosowana przez tydzień dieta była niskosodowa i zapewniała jedynie 500 mg tego pierwiastka dziennie. Następnie na tydzień zamieniono diety miejscami.
W efekcie wykazano, że tydzień stosowania diety niskosodowej poskutkował obniżeniem skurczowego ciśnienia krwi w takim stopniu, co leczenie dawką 12,5 mg dostępnego na receptę hydrochlorotiazydy. W stosunku do okresu stosowania diety wysokosodowej było ono niższe średnio o 8 mmHg.
Redukcję ciśnienia na diecie niskosodowej wykazano w przypadku 71,7 proc. uczestników badania niezależnie od tego, czy dana osoba miała nadciśnienie i czy przyjmowała leki przeciwhipotensyjne, czy nie.
Tylko w przypadku 8 proc. osób na diecie niskosodowej donoszono o łagodnych zdarzeniach niepożądanych (głównie kurcze mięśni i osłabienie) w stosunku do 9,9 proc. na diecie wysokosodowej, gdzie problem stanowiły przede wszystkim bóle głowy, obrzęki ciała i zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Pomimo ograniczeń związanych z projektem badania jego wyniki mówią same za siebie. Zmniejszenie dawek sodu w diecie daje niemal natychmiastowe korzystne efekty dla układu krążenia i powinno być jeszcze bardziej promowane wśród pacjentów.
Jak zmniejszyć spożycie soli i sodu?
Ogólne zalecenia mówią o maksymalnej dawce 2300 mg sodu dziennie (odpowiednik płaskiej łyżeczki – 5 g soli, oraz 2,3 g sodu), ale dla osób z wysokim ciśnieniem i chorobami serca jest ona niższa i wynosi 1500 mg (3,75 g soli).
Podstawowy sposób ograniczenia soli to oparcie diety na naturalnych, nieprzetworzonych produktach i przygotowywanie posiłków samodzielnie w domu. Nie należy przy tym przesalać jedzenia, w czym pomogą zioła oraz produkty będące zamiennikami soli kuchennej.
Sprawdź: Czym zastąpić sól? Wybierz te zioła
Ważne ponadto, by jedzenia nie dosalać już na talerzu, a także unikać „solnych bomb”, czyli produktów o największej zawartości soli i sodu. Zobacz je w galerii.
Źródło: Consuming less salt can help those on blood pressure drugs, too Medical News Today
