Spis treści
Czym jest cząber i jakie właściwości ma cząber ogrodowy?
Cząber (Satureja) to roślina z rodziny jasnotowatych, spokrewniona z rozmarynem i tymiankiem. Pochodzi on z Afryki Północnej, południowej i południowo-wschodniej Europy, Bliskiego Wschodu i Azji Środkowej. Występuje wiele gatunków cząbru, a w Polsce najbardziej popularne są 2 z nich:
- cząber ogrodowy (Satureja hortensis), zwany również cząbrem letnim (ang. summer savory),
- cząber górski (Satureja montana), inaczej cząber zimowy (winter savory).
Szerzej stosowany jest cząber ogrodowy, który można uprawiać w ogrodach i doniczkach w domu. Ma on lekko pikantny smak, ale jest on delikatniejszy od cząbru górskiego. Cząber ogrodowy, w przeciwieństwie do górskiego, jest rośliną jednoroczną. Jest to niewielki krzaczek, który zwykle dorasta do wysokości ok. 25 cm, ale może osiągnąć nawet 50 cm. Ma on drobne, wąskie i lancetowate listki w kolorze ciemnozielonym, których nie traci na zimę. Kwitnie od lipca do września i w tym czasie pokrywa się liliowymi, różowymi lub białymi drobnymi, rurkowatymi kwiatami.
Koniec kwietnia to najlepszy czas, aby zasiać cząber w swoim ogrodzie. Nasiona można siać wprost do gruntu, przykrywając je cienką warstwą ziemi. Cząber ogrodowy dobrze rośnie w słonecznym miejscu i nie potrzebuje zbyt dużego nawodnienia. Ładnie będzie wyglądał również na skalniaku, ponieważ jego kwiaty są bardzo ozdobne. Można go także hodować w doniczce na balkonie czy parapecie.
Jako przyprawę i surowiec zielarski wykorzystuje się świeże i suszone listki oraz szczyty pędów cząbru ogrodowego. Należy je więc ścinać najlepiej tuż przed kwitnieniem i w czasie kwitnienia i używać świeżego lub suszyć w przewiewnym miejscu, a następnie przechowywać w szklanych, szczelnie zamkniętych pojemnikach. Na rynku jest on również dostępny przez cały rok w postaci suszu w torebkach.
Cząber ogrodowy na trawienie i pasożyty
Cząber zawiera dużą ilość cennych olejków eterycznych w tym tymol, cymen i karwakrol, które działają silnie odkażająco, przeciwpasożytniczo, przeciwzapalnie i żółciopędnie. W jego składzie znajdziemy także witaminę C i A oraz witaminy z grupy B, głównie witaminę B6, a także cynk, żelazo, potas, wapń, magnez i miedź oraz błonnik, garbniki, żywice i śluzy.
Cząber ogrodowy warto więc stosować przede wszystkim na wszelkie problemy trawienne takie jak niestrawność, zgaga, wzdęcia, bóle brzucha czy gazy. Cząber ułatwia trawienie tłustych i ciężkostrawnych potraw, reguluje wypróżnianie, zapobiega biegunkom i pobudza wydzielanie soków trawiennych.
Wspomaga także pracę jelit, ponieważ hamuje fermentację i procesy gnilne w jelitach. Zwalcza również pasożyty układu pokarmowego. Wspiera działanie wątroby i pobudza wydzielanie żółci oraz działa rozkurczowo. Zapobiega więc tworzeniu się kamieni żółciowych, ale też kamieni moczowych, ponieważ dzięki właściwościom moczopędnym wspomaga pracę nerek i układu moczowego.
Cząber pomoże wyleczyć przeziębienie
Ze względu na właściwości przeciwzapalne i hamujące rozwój drobnoustrojów cząber można stosować w leczeniu infekcji i stanów zapalnych układu oddechowego. Pobudza on krążenie krwi, dzięki czemu działa napotnie i rozgrzewająco, a także wykrztuśnie. Odkaża drogi oddechowe, wspomaga leczenie kaszlu i kataru, ponieważ upłynnia zalegającą w drogach oddechowych i zatokach wydzielinę, zwalcza również gorączkę.
Cząber ogrodowy niszczy nie tylko bakterie i wirusy, ale także zwalcza infekcje grzybicze oraz stymuluje układ immunologiczny, dzięki czemu wspomaga odporność organizmu. Zwalcza również afty i pleśniawki w jamie ustnej.
Cząber ogrodowy wykazuje więc działanie:
- antyoksydacyjne,
- przeciwpasożytnicze,
- przeciwzapalne,
- żółciopędne,
- rozkurczowe,
- przeciwbólowe,
- wykrztuśne,
- napotne,
- moczopędne.
Na co jest dobry cząber? Jak go wykorzystać w kuchni?
Cząber ogrodowy jest znanym składnikiem ziół prowansalskich oraz pieprzu ziołowego. Dobrze komponuje się on w mieszankach z innymi ziołami takimi jak tymianek, rozmaryn, szałwia czy koper włoski. Jako przyprawa o lekko pikantnym smaku podkreśli smak potraw, natomiast jako zioło o leczniczych właściwościach wspomoże układ pokarmowy, poprawi pracę jelit i ułatwi trawienie.
Z tego względu dobrze jest go dodawać do ciężkostrawnych dań takich jak pieczone czy smażone tłuste mięsa, potrawy z kapusty, fasoli i soczewicy oraz dania z grilla. Cząber świetnie sprawdzi się także jako dodatek do sosów i gulaszu, ziemniaków, ryb, a także sałatek, kanapek i zup.
Herbatka z cząbru na przeziębienie i trawienie. Wypróbuj przepis
Cząber można stosować jako przyprawę do potraw lub przygotować z niego smaczną herbatkę ułatwiającą trawienie. Naparem z cząbru można także płukać jamę ustną i gardło podczas infekcji. Aby sporządzić napar, wystarczą tylko 2 składniki:
- 2 łyżeczki suszonego lub 1 łyżeczka świeżego, rozdrobnionego ziela cząbru ogrodowego,
- 250 ml wody.
Jak przygotować i pić napar z cząbru ogrodowego?
- Ziele zalej szklanką wody.
- Następnie zagotuj i gotuj jeszcze przez 3 minuty.
- Zdejmij z ognia i pozostaw pod przykryciem jeszcze na ok. 10 minut.
Znawca ziół dr Henryk Różański zaleca pić napar 2-3 razy dziennie po 100-200 ml. Natomiast w czasie przeziębienia, grypy i kaszlu częściej i w mniejszych dawkach.
Zadbaj o optymalne trawienie
