Czym jest rumianek?
Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.) to gatunek rośliny z rodzin astrowatych, występujący w wielu miejscach na całej ziemi: w Europie, na terenie Azji, Ameryki Północnej i Australii. Roślina posiada rozgałęzioną łodygę o wysokości do ok. 60 cm, z której wyrastają liście o pierzastym kształcie. Szczyty łodyg rumianku zwieńczają biało-żółte kwiaty zebrane w koszyczki. W Polsce rumianek występuje na łąkach, nieużywanych i zapomnianych terenach rolnych, ale jest również uprawiany.
Rumianek jest hodowany i zbierany w celach leczniczych i kosmetycznych, ponieważ to ceniony surowiec zielarski. Surowcem są świeże lub suszone kwiaty rumianku o drobnych białych płatkach i z żółtą szypułką, zebrane w zgrabny koszyczek. Kwiaty rumianku zbiera się w początkowej fazie ich kwitnienia i suszy w temperaturze pokojowej w suchym, zacienionym i przewiewnym miejscu.
W ziołolecznictwie stosowana jest też inna odmiana tej rośliny. To rumianek bezpromieniowy (Matricaria discoidea DC.) nazywany też maruną, rumiankiem amerykańskim oraz rumiankiem cygańskim. Ma on właściwości podobne do rumianku pospolitego, ale słabsze. Tak jak w przypadku rumianku pospolitego, surowcem zielarskim są koszyczki kwiatowe. Rumianek bezpromieniowy jest stosowany dużo rzadziej niż pospolity.
Substancje aktywne zawarte w rumianku
Rumianek pospolity zawiera cenne substancje o właściwościach leczniczych. Zaliczają się do nich olejki eteryczne, flawonoidy i kwasy fenolowe, związki kumarynowe, śluzy oraz sole mineralne. Związki występujące w olejku rumiankowym są to rzadko spotykane w świecie roślin, a bardzo cenne, jeśli chodzi o ich właściwości lecznicze. Prawdziwy i pełnowartościowy olejek rumiankowy ma kolor zielonkawo-niebieski lub niebieski.
Właściwości rumianku
Kwiaty rumianku wykorzystuje się do przygotowywania naparów, herbaty rumiankowej, maści, kremów i kosmetyków pielęgnacyjnych. Napar z rumianku ma właściwości przeciwzapalne. Działa łagodząco na błonę śluzową żołądka i dwunastnicy, co pomaga zapobiegać nadżerkom i wrzodom zlokalizowanym w obrębie tego narządu. Picie naparów pomaga złagodzić objawy choroby wrzodowej, oraz bólu brzucha spowodowanego stresem. Te właściwości rumianku wynikają z obecności związków śluzowych, które powlekają i chronią wewnętrzne ściany żołądka, oraz substancji biologicznych zawartych w olejku rumiankowym.
Rumianek ma właściwości uspokajające i rozkurczające mięśnie gładkie, które budują cały przewód pokarmowy. Z tego powodu herbata rumiankowa pomaga złagodzić napięciowe bóle brzucha i wzdęcia, a także warto ją wypić na niestrawność. Bisabolol zawarty w olejku rumiankowym ma właściwości odkażające i przeciwświądowe. Napar można stosować zewnętrzne na problemy skórne.
Rumianek pospolity ma też właściwości przyspieszające gojenie się ran, gdyż działa antyseptycznie i ściągająco. Pomaga na stan zapalny w jamie ustnej, który towarzyszy aftom, oraz obecny jest po zabiegach stomatologicznych. Działa przeciwbakteryjnie na bakterie gram dodatnie i gram ujemne, a także neutralizuje toksyny wydzielane przez te bakterie. Herbata rumiankowa odświeża oddech i pomaga zniwelować przykry zapach w jamie ustnej.
Rumianek bezpromieniowy ma skład i działanie podobne do rumianku pospolitego, lecz słabsze. Działa przeciwzapalnie, rozkurczająco i napotnie, łagodzi zmiany skórne na tle alergicznym i bakteryjnym.
Czy zioła mogą być szkodliwe? 10 ziół o niebezpiecznym działaniu
Herbata rumiankowa
Herbata rumiankowa ma delikatny smak. Polecana jest do wypicia lekko ostudzona zaburzeniach trawienia i stanach zapalnych przewodu pokarmowego. Pomocna jest przy nerwicy żołądka, wrzodach i kolce jelitowej. Ma działanie rozkurczowe i wiatropędne, toteż zapobiega wzdęciom i łagodzi już istniejące. Ze względu na właściwości rozkurczające i przeciwbakteryjne sprawdza się w stanach zapalnych pęcherza moczowego.
Herbatę rumiankową warto przygotować na długą podróż, bowiem wykazuje działanie łagodzące objawy choroby lokomocyjnej. Bezpiecznie można podawać ją niemowlętom przed snem, co pomaga wyciszyć się, uspokoić i ułatwiając zasypianie. Sprawdza się przy bólach miesiączkowych.
Zastosowanie kosmetyczne rumianku
Rumianek po zalaniu wrzątkiem i odstawieniu do zaparzenia tworzy napar, który można wykorzystać do pielęgnacji skóry. Stosowany zewnętrznie chłodny napar jest pomocny przy stanach zapalnych skóry na tle bakteryjnym i alergicznym. Można wykorzystać go do przemywania drobnych ran i oparzeń, również oparzeń słonecznych i owrzodzeń. Takie działanie mają także dostępne w aptekach maści i żele z rumiankiem, które ułatwiają gojenie się i zabliźnianie ran.
Ze względu na działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne rumianek na oczy w postaci okładu to świetny naturalny środek w przypadku zapalenia spojówek, zwłaszcza na tle alergicznym. Napar z rumianku można też stosować jako tonik po umyciu twarzy i przed nałożeniem kremu, do przemywania skóry ze zmianami trądzikowymi i cery wrażliwej. Ma on działanie łagodzące podrażnienia i przeciwbakteryjne, co pomoże na zaczerwienione zmiany skórne.
Olejek rumiankowy wchodzi w skład wielu kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry niemowląt, cery wrażliwej, podrażnionej i skłonnej do trądziku. Ekstraktów warto szukać kremach do twarzy, balsamach do ciała, szamponów do mycia włosów, mydeł i płynów do mycia ciała. Rumianek działanie ma odświeżające, odkażające i antyseptyczne dlatego może być składnikiem past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej.
Płukanka do włosów z rumianku
Herbata rumiankowa jest smaczna do wypicia, wskazana do okładów na skórę, ale również sprawdzi się w pielęgnacji włosów. Płukankę docenią fanki naturalnej pielęgnacji włosów, które marzą o wydobycie naturalnego blasku i delikatnym, ale naturalnym rozjaśnieniu blond kosmyków. Płukanka z rumianku nadaje jasnym włosom blask, odżywia skórę głowy i reguluje pracę gruczołów łojowych. Rozjaśnianie włosów rumiankiem jest w pełni bezpieczne i nadaje im naturalny, złocisty odcień. Taki domowy zabieg można wykonywać również w ciąży.
Rumianek w ciąży i rumianek dla niemowlaka
Rumianek dla kobiet w ciąży i dla niemowlaka jest bezpieczny. Dostępne wyniki badań naukowych mające na celu zbadanie toksyczności α-bisabololu (główny składnik koszyczka rumianku) wykazały, że związek ten jest nietoksyczny i nie ma działania teratogennego na płód. Rumianek pospolity w formie naparu pomoże kobiecie w ciąży złagodzić dolegliwości żołądkowe, a wypita herbata z rumianku przed snem ułatwi zasypianie. Rumianek do picia polecany jest także w czasie karmienia piersią.
Rumianek – przeciwwskazania i środki ostrożności
Przeciwwskazaniem do stosowania rumianku jest nadwrażliwość na rośliny z rodziny astrowatych. Chamazulen – jeden ze składników olejku eterycznego z rumianku – ma właściwości przeciwalergiczne, ale rumianek stosowany zewnętrznie (do przecierania skóry i okładów) może spowodować reakcję uczuleniową.
Wykazano, że jednoczesne stosowanie leków przeciwzakrzepowych i picie rumianku może nasilać krwotoki, w sytuacji przerwania ciągłości tkanek. Dlatego osobom, które zażywają leki z tej grupy, odradza się picie rumianku. Kobiety, które przypodobały sobie smak herbaty rumiankowej i piją ją w bardzo dużych ilościach, powinny to ograniczyć jeśli przyjmują tabletki antykoncepcyjne lub zastępczą terapię hormonalną mającą na celu łagodzenie objawów menopauzy. Istnieje prawdopodobieństwo współzawodniczenia ekstraktów z rumianku ze składnikami leków, o receptory estrogenowe. Tym samym picie rumianku może obniżyć skuteczność działania antykoncepcji i zastępczej terapii estrogenowej.
Herbatki na lepsze trawienie
Źródło:
- Grys A., Kania M., Baraniak J.: Rumianek – pospolita roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych. Postępy Fitoterapii 2014.