Rezonans magnetyczny kręgosłupa (MRI) – wskazania i przygotowanie do badania. Jak przebiega rezonans magnetyczny i ile trwa?

Czym jest rezonans magnetyczny kręgosłupa?

Rezonans magnetyczny kręgosłupa (ang. Magnetic Resonance Imaging, MRI) to obrazowa metoda umożliwiająca uwidocznienie wszystkich fragmentów kręgosłupa pacjenta i wnętrza rdzenia kręgowego. Rezonans magnetyczny (RM) pozwala na ocenę stanu tkanki kostnej, dzięki czemu lekarz może wykryć wszelkie nieprawidłowości, zmiany zapalne i zmiany nowotworowe w obrębie kręgosłupa. Umożliwia dokładne pokazanie struktur budujących kręgosłup – kręgów, krążków międzykręgowych, rdzenia kręgowego i zawartości kanału kręgowego.

Na czym polega badanie MRI kręgosłupa?

W rezonansie magnetycznym kręgosłupa wykorzystywane są fale radiowe i pole magnetyczne. Działanie pola magnetycznego doprowadza do tego, że jądra atomów układają się do niego równoległe, następnie fale radiowe po dotarciu do tkanek odbijają się od nich i wracają do aparatu, a komputer przedstawia obraz fal w formie graficznej (obraz struktur anatomicznych). Badanie jest całkowicie nieinwazyjne, co oznacza, że przebiega bezboleśnie i nie powoduje skutków ubocznych.

Rezonans magnetyczny można wykonać z dożylnym podaniem kontrastu lub bez. Jeśli pacjentowi zlecono badanie z kontrastem, który umożliwia lepsze i dokładniejsze uwidocznienie struktur podlegających badaniu, pacjent musi wykonać badanie poziomu kreatyniny we krwi. Kreatynina pozwala na ocenę funkcji nerek, które nie mogą być dotknięte żadną chorobą, która uniemożliwiłaby wydalenie z organizmu podanego do badania środka kontrastującego.

Rodzaje RM dotyczą następujących odcinków kręgosłupa. Wszystkie mogą zostać zlecone z podaniem kontrastu lub bez. Są to:

• rezonans magnetyczny kręgosłupa lędźwiowego lub kanału kręgowego na tym poziomie,
• rezonans magnetyczny kręgosłupa piersiowego lub kanału kręgowego na tym poziomie,
• rezonans magnetyczny kręgosłupa szyjnego lub kanału kręgowego na tym poziomie,
• rezonans magnetyczny stawów krzyżowo-biodrowych.

Wskazania, by wykonać rezonans magnetyczny kręgosłupa

Wskazania do wykonania badania kręgosłupa metodą rezonansu magnetycznego pojawiają się, gdy wcześniej zastosowane metody diagnostyczne nie przyniosły satysfakcjonujących rezultatów. Oznacza to, że na podstawie wcześniej wykonanych badań, lekarz nadal nie jest w stanie postawić jasnej, jednoznacznej diagnozy i wydać wiążącej opinii na temat natury schorzenia. Wskazaniem jest także pojawienie się jakiekolwiek wątpliwości dotyczącej przyczyny choroby, a także monitorowanie stanu zdrowia osoby, ze stwierdzonymi wadami kręgosłupa.

Rezonans magnetyczny kręgosłupa (MRI) wykonywany jest u osób skarżących się na:

• silne bóle głowy,
• przewlekłe bóle pleców,
• drętwienie kończyn dolnych,
• drętwienie rąk,
• inne problemy związane z układem ruchu.

Dzięki możliwości pokazania przestrzeni międzykręgowych i kanału kręgowego, często wykorzystywany jest w diagnozowaniu dyskopatii czy urazów kręgosłupa, które mogą prowadzić nawet do uszkodzenia rdzenia kręgowego.

Wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego kręgosłupa to również szeroka diagnostyka wad rozwojowych np. rozszczepu kręgosłupa u noworodków. Ta nowoczesna metoda pozwala wykryć chorobę nowotworową zlokalizowaną w obrębie kręgosłupa, poważne choroby kości oraz stawów, choroby krążków międzykręgowych (np. przepuklina, dyskopatia i wypadnięcia), dyskopatię i uszkodzenia rdzenia kręgowego.

Badanie pozwala na zlokalizowanie stanów zapalnych rdzenia kręgowego (np. ropniaka), zmian naczyniopochodnych, malformacji naczyniowych, czyli nieprawidłowo wykształconych naczyń krwionośnych w obrębie trzonów kręgów, kanału kręgowego oraz rdzenia kręgowego. Rezonans magnetyczny znajduje zastosowanie przy diagnostyce procesów rozrostowych wewnątrzkanałowych pierwotnych i wtórnych, czyli zmian wewnątrz i na zewnątrz rdzenia kręgowego, które mogą dawać niepokojące objawy.

W odniesieniu do chorób wieku starczego, jak otępienie (np. choroby Alzheimera), a także postępujących zmian demielinizacyjnych kręgosłupa, które są objawem stwardnienia rozsianego, rezonans magnetyczny kręgosłupa także znajduje zastosowanie. Badanie wykorzystuje się do oceny zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, ich stopnia zaawansowania, wielkości nacieków, rozległości destrukcji tkanki kostnej i stawowej.

Częstym zastosowaniem rezonansu magnetycznego kręgosłupa jest ocena zmian pourazowych, których pacjent doznał podczas wypadku, lub w wyniku kontuzji. Kontrola po operacjach usunięcia zmian nowotworowych w obrębie kręgosłupa, oraz kontrola po wszelkich innych operacjach kręgosłupa (np. w leczeniu dyskopatii), również może być wskazaniem do rezonansu magnetycznego kręgosłupa.

Jeśli chodzi o konkretne wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego odcinka lędźwiowego kręgosłupa (koszt 400-550 zł), wymienia się:

• zmiany pourazowe,
• zmiany w obrębie kanału kręgowego,
• zmiany w obrębie rdzenia kręgowego,
• silny, przewlekły ból w odcinku krzyżowo-lędźwiowym, spowodowany uciskiem na rdzeń kręgowy,
• objawy neurologiczne m.in. mrowienie kończyn dolnych, utrata czucia palców u stóp, nietrzymanie moczu i stolca spowodowane brakiem kontroli zwieraczy, problemy z poruszaniem się.

Wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego odcinka piersiowego (koszt 350-600 zł) kręgosłupa to:

• zmiany pourazowe,
• trudne do rozpoznania zaburzenia neurologiczne.

Wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego odcinka szyjnego (350-600 zł) kręgosłupa to:

• zmiany pourazowe,
• ból i sztywność karku,
• drętwienie w obrębie barku, szyi i karku,
• zaburzenia czucia w obrębie barku, szyi i karku,
• osłabienie siły mięśniowej w obrębie barku, szyi i karku.

Przeciwwskazania do wykonania rezonansu magnetyczny kręgosłupa

Rezonans magnetyczny kręgosłupa (MRI) to metoda nieinwazyjna i bezpieczna, jednak ze względu na jego specyfikę istnieją pewne przeciwwskazania. Wykonanie rezonansu magnetycznego jest możliwe u pacjentów w praktycznie każdym wieku i dotyczy także kobiet w ciąży – przeciwwskazaniem jest jedynie pierwszy i drugi trymestr ciąży. Zawsze jednak ostateczną decyzję w tej sprawie podejmuje lekarz prowadzący na podstawie indywidualnego przypadku.

Rezonans magnetyczny nie może być wykonany u pacjentów, który mają metalowe wstawki w ciele:

• sztuczna zastawka serca z metalowymi elementami,
• metalowe klipsy na tętniaku mózgu,
• metalowe płytki ortopedyczne metalowe,
• stały aparat ortodontyczny (w zależności od rodzaju)
• implant ślimakowy (w zależności od rodzaju),
• rozrusznik serca (w zależności od rodzaju rozrusznika),
• pompa insulinowa,
• neurostymulatory,
• metalowe opiłki w ciele pacjenta (obecne w ciele na skutek urazów, postrzału, pracy w szkodliwych warunkach itp.).

Badanie nie jest zalecane pacjentom z klaustrofobią ponieważ odbywa się w komorze, w której przebywanie może być niekomfortowe dla osób z tą fobią oraz ze skazami krwotocznymi.

W przypadku konieczności zastosowania u pacjenta kontrastu przeciwwskazaniem jest uczulenie na kontrast, choroby tarczycy oraz jakakolwiek forma niewydolności nerek, ponieważ te narządy są odpowiedzialne za wydalenie substancji z organizmu. Przeciwwskazaniem do rezonansu magnetycznego kręgosłupa z kontrastem jest nieprawidłowy wynik kreatyniny, który może wskazywać na niewykrytą chorobę nerek. Badania z kontrastem nie można wykonać u kobiety w ciąży.

Jak przygotować się do rezonansu magnetycznego kręgosłupa?

Rezonans magnetyczny kręgosłupa jest badaniem, do którego pacjent musi się przygotować. W dniu badania, do placówki należy udać się na czczo (minimum 8 godzin od posiłku) lub 6-8 godzin od ostatniego posiłku. Warto przed badaniem pić spore ilości wody i niegazowanych płynów. Można zażyć regularnie przyjmowane leki, w tym insulinę, ponieważ nie mają one wpływu na wynik badania.

Jeśli rezonans magnetyczny kręgosłupa będzie wykonywany z kontrastem, dzień lub kilka dni przed badaniem trzeba zbadać stężenie kreatyniny we krwi i zabrać na badanie RM wyniki do wglądu dla radiologa. Dzięki temu lekarz może ocenić sposób funkcjonowania nerek (ich wydolność), które wydalają kontrast. Jakiekolwiek odchylenia od normy mogą stanowić przeciwwskazanie do podania środka kontrastowego. Pacjent powinien wypić minimum 1,5 litra płynów w ciągu 12 godzin poprzedzających wykonanie badania. Kontrast trzeba wypić przed badaniem dlatego lepiej przyjechać do placówki ok. godzinę przed planowaną.

Po wejściu do pomieszczenia radiolog poprosi o ściągnięcie okularów, biżuterii, aparatu słuchowego, zegarka i innych przedmiotów zawierających metalowe elementy. Do pomieszczenia z aparatem skanującym nie należy wnosić przedmiotów, które na skutek działania pola magnetycznego mogłyby ulec uszkodzeniu, doprowadzić do uszkodzenia aparatu lub obrażeń pacjenta, czyli telefonu komórkowego, laptopa, tabletu, zegarka, kart kredytowych itp. Przed badaniem wykonywanym u małych dzieci często stosowane są środki uspokajające lub sedacja (wprowadzenie dziecka w stan uśpienia).

Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania. Ile czasu trwa MRI?

Przed rezonansem magnetycznym kręgosłupa pacjent zostanie poproszony o wypełnienie ankiety medycznej, w której zawarte są pytania dotyczące przewlekłych chorób, przyjmowanych leków, alergii oraz ewentualnych przeciwwskazań do przeprowadzenia badania.

Badanie rezonansem magnetycznym jest całkowicie bezpieczne (pola magnetyczne nie wykorzystują szkodliwego promieniowania jonizującego) i nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Rezonans magnetyczny kręgosłupa trwa około 15-30 minut. Koszt badania wykonywanego prywatnie w zależności od rodzaju rezonansu (odcinek lędźwiowy, odcinek piersiowy, odcinek szyjny, z podaniem lub bez podania kontrastu) i placówki medycznej waha się w przedziale 450-900 zł.

Podczas badania pacjent zostaje ułożony na ruchomym stole skanera rezonansu, który zostaje wsunięty do wnętrza aparatu skanującego ciało pacjenta (gantry). Aby nie utrudnić interpretacji i nie zafałszować obrazu, w trakcie badania nie należy się poruszać. Zazwyczaj badany otrzymuje słuchawki tłumiące hałas, który o dość dużym natężeniu wydobywa się z aparatu skanującego.

W trakcie badania stół z pacjentem może automatycznie przesuwać się na właściwą do wykonania obrazu pozycję.
Pacjent poprzez kamerę i mikrofon ma możliwość kontaktu z osobą przeprowadzającą badanie. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek dolegliwości, powinien natychmiast o tym informować. Jeśli pacjent na czas zabiegu został poddany narkozie, do momentu wybudzenia pozostaje pod opieką personelu medycznego.

W niektórych przypadkach, w celu lepszego uwidocznienia i zróżnicowania zmian w obrębie kręgosłupa, badanie wymaga zastosowania kontrastu (dożylnego lub doustnego środka cieniującego). Kontrast podawany dożylnie aplikowany jest przez wenflon. Doustne podanie kontrastu wymaga zgłoszenia się pacjenta na ok. 1-1,5 godziny przed ustalonym badaniem w celu przyjęcia roztworu środka kontrastowego, który należy popić około 1,5 litra wody.

Po badaniu z zastosowaniem kontrastu pacjent powinien pozostać na około godzinę na terenie placówki, gdyż w tym czasie mogą wystąpić działania niepożądane takie jak:

• nudności i wymioty,
• pokrzywka,
• świąd skóry,
• kaszel,
• uczucie ciepła,
• obfite pocenie się.

Silna reakcja na środek kontrastowy może prowadzić m.in. do omdlenia, obrzęku krtani, obrzęku płuc, drgawek, zatrzymania krążenia i zatrzymania oddechu.

Warto na badanie z kontrastem przyjechać z bliską osobą.

Aby sprawnie wydalić podany środek kontrastowy przez dwa kolejne dni, należy wypijać co najmniej 2 litry płynów dziennie. Kobieta karmiąca piersią, której podano kontrast, nie powinna karmić dziecka przez 24-48 godzin po badaniu. W tym czasie warto aby odciągała i wylewała mleko, aby podtrzymać stymulację jego produkcji.

Relaksujący masaż czekoladą!