Kawa rozpuszczalna – czym różni się od tradycyjnej kawy i czy jest zdrowa? Ile kofeiny zawiera kawa rozpuszczalna?

Kawa rozpuszczalna powstaje z takich samych ziaren kawowca co tradycyjna. Ziarna te zostają poddane procesowi palenia i mielenia. Następnie przechodzą wieloetapową obróbkę termiczną polegającą na zaparzaniu kawy wodą pod ciśnieniem, w temperaturze wynoszącej od 60 do 180 stopni C. Wysokie ciśnienie w tym procesie potrzebne jest po to, żeby nie dochodziło do wrzenia wody. Po zaparzeniu kawa zostaje wysuszona i zagęszczona tak, aby pozostał sam ekstrakt.

Koncentrat kawy rozpuszczalnej otrzymuje się za pomocą dwóch metod:

• suszenia rozpyłowego lub rozpryskowego – polega na suszeniu ekstraktu gorącym powietrzem. W tym procesie trwającym od 5 do 30 sekund, powstaje kawa w postaci granulek lub pyłu. Jest to najpopularniejszy rodzaj kawy rozpuszczalnej,
• liofilizacji – ekstrakt jest zamrażany, a następnie suszony w niskiej temperaturze w procesie sublimacji, czyli odparowywania kryształków lodu w taki sposób, że przechodzą one z postaci stałej od razu w lotną, z pominięciem fazy ciekłej. Następnie ekstrakt jest krojony na małe kawałeczki. Kawa ma wtedy postać większych niż granulki wielościennych kryształów. Dzięki tej metodzie kawa zachowuje swój naturalny aromat, ponieważ nie ulega on utlenianiu tak jak przy suszeniu w wysokiej temperaturze.

Kawa instant zawiera największą ilość polifenoli wśród napojów kawowych. Jest ich więcej niż w tradycyjnej kawie ponieważ kawa rozpuszczalna jest bardziej skoncentrowana. Dzięki temu działa ona antyoksydacyjnie, chroniąc komórki organizmu przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników, a więc opóźniając procesy starzenia i zapobiegając rozwojowi wielu chorób m.in. układu krążenia i nowotworów. Kawa rozpuszczalna jest koncentratem kawy mielonej i wykazuje bardzo podobne korzyści dla zdrowia, co jej pierwotny odpowiednik, a więc m.in.:

• przyspiesza metabolizm i perystaltykę jelit, więc wspomaga odchudzanie,
• poprawia funkcje poznawcze mózgu,
• zwiększa koncentrację,
• zmniejsza ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, chorób wątroby (marskość wątroby, rak wątroby) oraz cukrzycy typu 2,
• dodaje energii i poprawia nastrój, zmniejsza tym samy ryzyko rozwoju depresji.

Filiżanka kawy rozpuszczalnej zawiera tylko 7 kalorii oraz niewielkie ilości potasu, magnezu i niacyny (witaminy B3).

Wartość odżywcza kawy rozpuszczalnej na 100 g:

• Wartość energetyczna 1 kcal,
• tłuszcz 0 g,
• kwasy tłuszczowe nasycone 0 g,
• cholesterol 0 mg,
• sód 4 mg,
• potas 30 mg,
• węglowodany 0,3 g,
• błonnik 0 g,
• cukry 0 g,
• białko 0,1 g.

Dla porównania wartość odżywcza kawy mielonej na 100 g:

• Wartość energetyczna 0 kcal,
• tłuszcz 0 g,
• kwasy tłuszczowe nasycone 0 g,
• kwasy tłuszczowe trans 0 g,
• cholesterol 0 mg,
• sód 2 mg,
• potas 49 mg,
• węglowodany 0 g,
• błonnik 0 g,
• cukry 0 g,
• białko 0,1 g.

Kawa jest głównym źródłem kofeiny w diecie. Substancja ta ma właściwości pobudzające, krótkotrwale przyspiesza akcję serca, dzięki czemu organizm jest lepiej dotleniony. Kofeina wpływa również na poprawę koncentracji i niweluje uczucie zmęczenia. Jednak w zbyt dużej dawce u osób wrażliwych może wywoływać przyspieszenie rytmu serca, zaburzenia snu, niepokój czy drżenie rąk.

Kawa rozpuszczalna ma mniej kofeiny od tradycyjnej. W 100 g kawy instant znajduje się 26 mg kofeiny. Taka sama ilość kawy tradycyjnej zawiera natomiast 40 mg kofeiny. Pod tym względem u osób wrażliwych na działanie kofeiny lepszy wydaje się wybór zamiast kolejnej filiżanki kawy parzonej, kawy rozpuszczalnej. Dodatkowo kawy instant dostępne są także w wersji bezkofeinowej.

Ilość kofeiny w 1 filiżance (220 ml):

• kawa rozpuszczalna (2 łyżeczki) – 50-80 mg,
• kawa tradycyjna zalewana (2 łyżeczki) – 95 mg,
• espresso – 50-320 mg (w zależności od sposobu przygotowania).

Na ilość kofeiny w kawie wpływa rodzaj botaniczny kawy, sposób jej uprawy, zbioru i przetwarzania, proces palenia oraz stopień zmielenia.

Przekonanie o szkodliwości kawy rozpuszczalnej ma związek ze sposobem jej produkcji, a konkretnie z procesem obróbki termicznej, w czasie której podczas długiego podgrzewania w wysokiej temperaturze wydzielany jest szkodliwy związek chemiczny – akrylamid. Akrylamid to rakotwórcza i neurotoksyczna substancja powstająca w procesie obróbki termicznej w tzw. reakcji Mailiarda. W żywności powstaje głównie w czasie smażenia i pieczenia w wysokiej temperaturze, a najwięcej jest go w produktach bogatych w białka i cukry m.in. we frytkach, chipsach, ciastkach i właśnie w kawie. Duże dawki akrylamidu zwiększają ryzyko rozwoju raka oraz uszkodzenia układu nerwowego.

Produkty zawierające największą ilość akrylamidu to:

• czipsy ziemniaczane – 50-3500 mcg/kg,
• frytki ziemniaczane – 170-2300 mcg/kg,
• kawa zbożowa – 1700-3860 mcg/kg,
• kawa rozpuszczalna – 610-780 mcg/kg,
• kawa – 170-350 mcg/kg,
• pieczywo – 70-430 mcg/kg,
• płatki kukurydziane – 30-1400 mcg/kg,
• biszkopty dla dzieci – 80-360 mcg/kg.

Okazuje się, że kawa rozpuszczalna zawiera dwa razy więcej tej substancji niż kawa palona. Jednak mimo to dawka szkodliwej substancji jest zbyt mała, aby mogła wykazywać toksyczne działanie na organizm.

Dodatkowo należy pamiętać, że w kawie rozpuszczalnej znajdują się duże ilości antyoksydantów, które działają przeciwnowotworowo. Jest ich nawet więcej niż w tradycyjnej kawie, ponieważ w kawie instant są one dużo bardziej skoncentrowane.

Wiele osób kawę rozpuszczalną pije wtedy, gdy nie ma dostępu do kawy tradycyjnie parzonej. Sprawdza się więc ona w podróży czy w czasie pracy, bo nie wymaga parzenia, do uzyskania napoju nie potrzebny jest też ekspres do kawy. Kawa rozpuszczalna jest też tania i ma bardzo długi termin przydatności, więc zawsze można ją mieć przy sobie w wygodnej, małej, jednorazowej saszetce. Czy jednak taka wersja kawy rozpuszczalnej również jest zdrowa i posiada wszystkie właściwości kawy tradycyjnej?

Na wartość odżywczą kawy duży wpływ ma sposób jej przygotowywania oraz dodatki jakie do niej dołączymy. Niestety zwykle obniżają one jej wartość. Produkty typu „3w1” i „2w1” to już nie kawa, ale napoje kawowe. W ich składzie samej kawy rozpuszczalnej jest niewiele, a przeważa ilość dodatków takich jak mleko w proszku, cukier i tłuszcze trans.

Przykładowy skład takiej mieszanki to: cukier, syrop glukozowy, kawa rozpuszczalna 10,3%, utwardzony tłuszcz roślinny (całkowicie utwardzony tłuszcz palmowy), odtłuszczone mleko w proszku, regulatory kwasowości (E 340 ii, E 451 i, E 452 i, E 331 iii), białko mleka, tłuszcz roślinny, emulgatory (E 471, E 472 e), aromaty, substancja przeciwzbrylająca (E 551), stabilizator (E 339), sól.

Często oprócz cukru i różnego rodzaju słodzików do saszetki z kawą rozpuszczalną dodawana jest również maltrodekstyna, która stosowana jest jako zagęstnik i ma lekko słodki smak, więc nie jest wyczuwalna w słodkim napoju. Maltrodekstyna ma wysoki indeks glikemiczny przez co podnosi poziom cukru we krwi. Z tego powodu tego typu kawy rozpuszczalnej nie powinny pić osoby z cukrzycą. Jednak patrząc na skład kaw „3w1” lepiej w ogóle po nią nie sięgać.

Dalgona coffee, inaczej nazywana też kawą po koreańsku, to modny za sprawą mediów społecznościowych, sposób na przygotowywanie kawowej pianki z kawy rozpuszczalnej, cukru i wody, nakładanej na ciepłe lub zimne mleko. Kawa tak podana w wysokiej szklance wygląda bardzo atrakcyjnie i pięknie prezentuje się na zdjęciach.

Do przyrządzenia kawowej pianki potrzebne są tylko 3 składniki: kawa rozpuszczalna, cukier i woda. Kawę ubija się z cukrem i wodą w proporcji 1:1, czyli zwykle po dwie łyżki każdego ze składników. Dalgona coffee można zrobić tylko z kawy rozpuszczalnej, kawa parzona nie da się ubić na sztywną piankę. Nie jest to jednak napój zdrowy, ponieważ zawiera duże ilości cukru (bez względu na to czy użyjemy białego czy brązowego). Z tego również powodu wielu osobom nie będzie on po prostu smakował. Można jednak pokusić się na wypróbowanie takiej wersji kawy, która jest bardziej deserem niż napojem dla urozmaicenia codziennego kawowego rytuału.

ZOBACZ: Kawa - zdrowa czy lepiej jej unikać?