GBS – kiedy należy wykonać test? W jakim celu wykonywane badanie gbs w ciąży i co oznacza dodatni gbs?

GBS (z ang. Group B Streptococcus), czyli paciorkowiec typu B występuje w drogach rodnych kobiety oraz w dolnym odcinku układu pokarmowego. Szacuje się, że bezobjawowymi nosicielami tego mikroorganizmu może być nawet 10–30 procent ciężarnych. W Polsce nosicielkami paciorkowca typu GBS jest ok. 20 procent kobiet w ciąży. W przypadku kobiet w ciąży mikroflora pochwy stwarza dogodne warunki do namnażania paciorkowca. W takiej sytuacji istnieje ryzyko przeniesienia bakterii na dziecko w trakcie porodu, np. gdy noworodek zachłyśnie się płynem owodniowym.

Najczęstsze powikłania, jakie zakażenie GBS może wywołać u dziecka, to:

• posocznica,
• zapalenie płuc,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• schorzenia układu oddechowego.

Nie każda zakażona mama przeniesie infekcję na dziecko (ryzyko wynosi ok. 70 proc.). W trakcie przebywania w macicy płód nabywa przeciwciała, które chronią je przed infekcją. Nie daje to jednak całkowitej gwarancji bezpieczeństwa, zwłaszcza u wcześniaków, u których system odpornościowy nie zdążył się w pełni rozwinąć.

Profilaktyka w zakresie obecności GBS jest niezwykle istotna, bowiem każde z powikłań zakażenia może doprowadzić do śmierci noworodka. Należy zaznaczyć, że zakażenie maluszka nie jest równoznaczne z wystąpieniem niebezpiecznych powikłań. Choroby rozwijają się u zaledwie kilku proc. dzieci – częstość zachorowań to 2–4 na 1000 narodzin.

GBS to badanie, które jest wykonywane między 35. a 37. tygodniem ciąży. Jeżeli badanie nie zostało wykonane u ginekologa, podczas rutynowej wizyty, zostanie przeprowadzone w szpitalu.

Badanie GBS w ciąży powinno być przeprowadzone u wszystkich ciężarnych. Jego wykonanie jest zalecane kobietom, które dopiero starają się o dziecko, a znajdują się w grupie ryzyka.

Dotyczy to w szczególności przyszłych matek ze zdiagnozowaną cukrzycą (choroba stwarza dogodne warunki do rozwoju paciorkowca w drogach rodnych). W grupie ryzyka znajdują się także kobiety, które już wcześniej urodziły zakażone dziecko i u których istnieje prawdopodobieństwo wcześniejszego rozwiązania ciąży.

Badanie GBS nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań. Jeżeli badanie wykonywane jest u kobiety, która dopiero stara się o dziecko, jedynym przeciwwskazaniem jest krwawienie menstruacyjne. Poza tym wyjątkiem może być wykonane w każdym dniu cyklu. Lekarze zalecają, aby na kilka dni przed badaniem nie stosować żadnych leków dopochwowych. Należy też powstrzymać się od współżycia, co najmniej przez jedną dobę przed planowanym badaniem.

GBS polega na pobraniu dwóch wymazów – z pochwy oraz z odbytu. Czynność ta jest przeprowadzana w gabinecie ginekologicznym lub w szpitalu. Wyniki badania są dostępne po około 5 dniach po pobraniu wymazów. Wynik należy zabrać ze sobą do szpitala i przed porodem okazać lekarzowi (może to zrobić partner lub ktoś z rodziny).

GBS może dać dwa wyniki – ujemny (negatywny) i dodatni (pozytywny). W pierwszym przypadku, w wymazach nie stwierdza się obecności paciorkowców typu B. Jeżeli badanie da wynik dodatni, wdrażane jest leczenie antybiotykami okołoporodowymi.
Leczenie przewiduje dożylne podanie penicyliny G i zostaje rozpoczęte dopiero przed porodem. Wynika to z faktu, że po zaprzestaniu podawania leków, Streptococcus agalactiae szybko ulega ponownemu namnożeniu. Wcześniejsze wdrożenie antybiotyków nie przyniosłoby zatem rezultatu.

W niektórych przypadkach profilaktyka okołoporodowa jest też wdrażana, gdy wynik badania GBS jest ujemny. Dotyczy to kobiet, w przypadku których już wcześniej doszło do zakażenia dziecka w trakcie porodu. Wskazaniem jest też wykrycie obecności paciorkowców w moczu (na dowolnym etapie ciąży).

Może się zdarzyć, że wyniki badania GBS nie są znane (z jakiegoś powodu badanie nie zostało przeprowadzone lub poród rozpoczął się przed uzyskaniem wyników). Jeżeli od chwili pęknięcia błon płodowych do momentu zgłoszenia się do szpitala upłynęło minimum 18 godzin, lekarz może zadecydować o wdrożeniu działań profilaktycznych. Takie samo postępowanie dotyczy kobiet z nieznanym wynikiem badania, u których temperatura ciała wynosi minimum 38 stopni Celsjusza. Profilaktyka dotyczy też ciężarnych, w przypadku których poród rozpoczął się przed wykonaniem badania.