D-dimery a zakrzepy w organizmie
D-dimery to specyficzne związki chemiczne, będące wskaźnikiem fibrynolizy (proces rozpadu skrzepu) – powstają w wyniku rozkładu fibryny (białko stanowiące rusztowanie skrzepu). D-dimery to naturalne produkty uboczne związane z mechanizmami krzepliwości krwi.
Gdy przerwana zostaje ciągłość tkanek, uruchamia się kaskada krzepnięcia. W wyniku wielu skomplikowanych procesów powstaje skrzep, hamujący krwawienie. Działa on jak klej przywracający tkankom ciągłość i wspomagający ich regenerację. Gdy uszkodzone tkanki zostaną odbudowane, skrzep z fibryny przestaje być potrzebny i odpada.
D-dimer powstaje w procesie rozkładu fibryny, białka będącego szkieletem skrzepu, który zachodzi przy udziale licznych enzymów. Obecność d-dimerów w organizmie jest więc całkowicie normalna. Czasem jednak procesy krzepnięcia wymakają się spod kontroli i zaczynają zachodzić mimo braku takiej fizjologicznej potrzeby.
Kiedy w nieuszkodzonym, zdrowym naczyniu krwionośnym tworzą się czopy (skrzepy), ich światło zostaje zmniejszone. Wędrujący wraz z krwią skrzep, gdy natrafi na cieńsze naczynie, przez które nie może popłynąć dalej – zatyka je. Jest to jednoznaczne z odcięciem przepływu krwi przez to naczynie.
Przeczytaj także:
Zakrzepica żył przyczynia się do:
- udaru niedokrwiennego mózgu – gdy dojdzie do zatkania zakrzepem naczyń krwionośnych w mózgu,
- zawału serca – gdy zatkana zostanie żyła wieńcowa,
- zmniejszenia sprawności układu krwionośnego.
Badanie d-dimery pozwala określić, czy w organizmie tworzą się zakrzepy niezwiązane z rzeczywistymi zranieniami. To ważny element diagnostyki oraz profilaktyki:
- zakrzepicy żył głębokich,
- żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej,
- ostrego zapalenia trzustki,
- niewydolności serca.
Badanie poziomu d-dimerów nie należy do pakietu badań wykonywanych profilaktycznie. Zleca się je przy podejrzeniu konkretnych problemów zdrowotnych u danego pacjenta, który zgłasza specyficzne objawy i dolegliwości.
Przeczytaj też:
D-dimery – wskazania do badania
D-dimery wiążą się z zakrzepicą kończyn oraz niewydolnością serca, nieco rzadziej schorzeń narządów wewnętrznych. Najczęściej powodem skierowania na wykonanie tego badania są:
- bóle nóg związane z uciskiem,
- zaczerwienienia skóry nóg,
- niepokojący obrzęk nóg,
- uczucie duszności,
- krwioplucie,
- bóle w klatce piersiowej.
Dzięki badaniu d-dimerów można określić prawdopodobieństwo wystąpienia takich chorób, jak choroba zakrzepowo-zatorowa, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC), zatorowość płucna, zakrzepica żył głębokich.
Jeśli wynik podstawowej morfologii krwi wskazuje na nadpłytkowość(nadmiar płytek krwi), również warto zmierzyć poziom d-dimerów. Nie zawsze jednak nadmiar płytek krwi musi wiązać się z zatorowością. W przebiegu zespołu rozsianego wykrzepiania naczyniowego płytek krwi jest zbyt mało, podobnie jak fibrynogenu. Charakterystyczne są za to d-dimery wysokie.
Miażdżyca zaczyna się niewinnie. Jak może się objawiać?
D-dimery – przygotowanie i przebieg badania
D-dimery bada się laboratoryjnie, analizując próbkę krwi pobranej z żyły łokciowej. Badanie nie wymaga od pacjenta niemal żadnego przygotowania, poza stawieniem się w gabinecie zabiegowym. Pacjent nie musi przychodzić na badanie na czczo, jak w przypadku morfologii. Można udać się do laboratorium o dowolnej porze dnia.
Aby wykonać badanie na NFZ, należy przynieść skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu (lub dowolnego specjalisty przyjmującego na NFZ). Prywatne wykonanie badania to koszt około 30-50 złotych, w zależności od laboratorium.
D-dimery – normy w różnych grupach
D-dimery mają stałą, górną normę. Bez względu na wiek pacjenta nie powinny przekraczać granicy 500 mikrogramów na litr surowicy krwi. Wyższy wynik wymaga zastanowienia się, co może być jego przyczyną.Wyjątkiem są kobiety w ciąży, których norma nie obowiązuje. Wysokie d-dimery w ciąży są najczęściej stanem normalnym, powiązanym z licznymi zmianami zachodzącymi w tym czasie, w organizmie kobiety. Warto jednak monitorować sytuację, gdy wynik jest bardzo wysoki. W ciąży zwiększa się także ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej.
D-dimery podwyższone i wysokie
D-dimery przekraczające górną granicę normy nie muszą oznaczać zakrzepicy. Wynik badania d-dimerów jest nieswoisty. Oznacza to, że d-dimery podwyższone mogą wiązać się z bardzo różnorodnymi stanami. Mogą to być poważne choroby, takie jak:
- zakrzepica,
- zatorowość płucna,
- nowotwór,
- choroby tarczycy,
- choroby wątroby.
Bardzo często zdarza się jednak, że podwyższone d-dimery nie stanowią powodu do niepokoju. Nieznaczne przekroczenie normy nie świadczy o chorobie. Interpretacja wyniku tego badana jest bardzo trudna i często niejednoznaczna.
D-dimery podwyższone wiążą się z takimi fizjologicznymi stanami, jak podeszły wiek, niedawno przebyte operacje lub urazy. Oczywiście należy skonsultować podwyższony wynik z lekarzem, jednak nie ma podstaw, by nadmiernie się niepokoić.