Czy od smogu może boleć żołądek? Tak, a objawy pacjentów potwierdzono naukowo. Te problemy gastryczne wywołuje zanieczyszczenie powietrza!

Wraz z nastaniem okresu intensywnego zanieczyszczenia powietrza wiele osób mogło zauważyć u siebie nieprzyjemne objawy gastryczne, m.in. bóle brzucha i jelit. Ten związek jest potwierdzony w badaniach naukowych. Smog szkodzi bowiem nie tylko płucom, nasilając objawy alergii, zwiększając podatność na infekcje wirusowe czy sprzyjając rozwojowi raka płuc, czy układowi sercowo-naczyniowego. Cierpi również układ trawienia.

Sprawdź: Rak piersi częstszy przez zanieczyszczenia powietrza. Będzie obniżenie norm UE

Zanieczyszczenia powietrza, zwane smogiem, to mieszanka różnych substancji o szkodliwym działaniu na zdrowie. Zawiera gazy, takie jak dwutlenek węgla, tlenki azotu i siarki, organiczne związki lotne, m.in. benzen, oraz zawieszone cząstki stałe, czyli pył. Te ostatnie są w największym stopniu odpowiedzialne za szkodliwy wpływ smogu na zdrowie. Dotyczy to zwłaszcza cząstek najdrobniejszych, o średnicy poniżej 2,5 mikrometra (PM2,5).

W przypadku typowego zachodniego stylu życia poprzez układ pokarmowy trafia do organizmu 10 do potęgi 12-14 cząstek dziennie. Przewód pokarmowy jest niezmiernie wrażliwy na ich działanie (pochodzą również m.in. z dymu tytoniowego). Narażenie jego komórek na zanieczyszczenia powietrza może nasilać ogólnoustrojowy stan zapalny, prowadząc do uszkodzeń błon śluzowych jelit w wyniku działania stresu oksydacyjnego.

Zobacz też: Tak smog szkodzi oczom. Zadbaj o ich ochronę

W jednym z badań wykazano bezpośrednio, że wpływ spalin z silnika diesla prowadzi do uszkodzeń DNA w komórkach nabłonka układu pokarmowego, ich obumieranie komórek oraz niszczenie. W innym niekorzystne działanie PM2,5 widoczne było nawet przy niskim ich stężeniu, wywołując przewlekły stan zapalny m.in. naczyń krwionośnych.

Zobacz też: Tragiczna seria śmierci dzieci. Trujące opary mogą zabić w ciągu kilku godzin. Jakie są objawy zatrucia środkami chemicznymi?

Wiadomo także, że szkodliwe związki z powietrza, które dostają się do żołądka i jelit z ust i gardła, mają dobitny wpływ na mikrobiom jelitowy. Pod ich wpływem dochodzi do zmian w kompozycji tamtejszej mikroflory i zaburzenia jej równowagi. Obecnie upatruje się w niej źródła lub czynnika rozwoju ogromnej liczby chorób niezwiązanych z układem trawienia.

Zanieczyszczenia atmosferyczne, które w największym stopniu wpływają na choroby przewodu pokarmowego, to związki gazowe. Tak wynika z najbardziej aktualnego przeglądu badań naukowych, przedstawionego na łamach „Science of The Total Environment”.

Jako całość sugeruje on, że narażenie na smog może powodować defekty tkanek układu pokarmowego, choć mechanizmy tego działania są złożone. Najbardziej jednoznaczne wnioski dotyczą podwyższonych stężeń w powietrzu gazów kwaśnych takich, jak tlenki siarki, a także tlenki azotu – w połączeniu z wodą powstają z nich związki o charakterze kwasów – a także zabójczy tlenek węgla (czad, CO).

U osób dorosłych i dzieci, zarówno w krótkim, jak i długim terminie, udowodniono związek pomiędzy narażeniem organizmu na dwutlenek siarki i problemami takimi, jak:

• zespół jelita drażliwego (ZJD, ang. IBS),
• zapalenie przewodu pokarmowego (błony śluzowej żołądka i jelit),
• zapalenie wyrostka robaczkowego,
• ból brzucha,
• wrzody żołądka i dwunastnicy.

Możliwość „zatrucia” pokarmowego smogiem wykazały także badania analizujące zgłoszenia na izbę przyjęć w związku z bólem żołądka w chińskim Wuhan w latach 2016-2018, a ich wyniki opublikowano na początku 2022 r. Dotyczyły one krótkiego narażenia na wysoki poziom zanieczyszczeń.

Czytaj: Te zioła pomogą na ból, zapalenie i wrzody żołądka. Zobacz, co pić na chory żołądek. Rośliny lecznicze złagodzą też nadkwasotę i refluks

Znaczny wpływ na decyzję o zgłaszaniu się pacjentów do szpitala miało zwłaszcza kilka z nich. W przypadku wzrostu ich stężenia o każde 10 mcg na metr sześcienny powietrza obserwowano zwiększenie się liczby wizyt z powodu bólów brzucha:

• SO2 – 4,89 proc.,
• NO2 – 1,85 proc.,
• PM2,5 – 0,83 proc.,
• CO – 0,24 proc.,
• O3 – 0,86 proc.

Taki wzrost liczby problemów sugeruje, że na niekorzystne skutki smogu szczególnie narażone są osoby podatne. Udało się przy tym je zidentyfikować: efekty były silniejsze w przypadku kobiet (zwłaszcza odn. dwutlenku azotu SO2 i ozonu O3), a także osób młodych i seniorów, dla których najbardziej szkodliwe były cząstki pyłu zawieszonego PM2,5. Ich szkodliwość była największa w sezonie zimnym, natomiast w tym ciepłym najbardziej niekorzystnie działał ozon.

Natomiast analizy badań z kanadyjskich miast Edmonton i Montreal wykazały, że ostre narażenie na smog przyczyniało się do częstszych zgłoszeń do lekarza z niespecyficznym bólem brzucha wśród osób w wieku 15-24 lata, przy czym w tej grupie częściej były to kobiety.

Zobacz: Depresja u nastolatków z powodu smogu i spalin? Naukowcy wskazują na zgubny wpływ ozonu w zanieczyszczonym powietrzu na zdrowie psychiczne.

Ze smogiem związane są także przypadki zapalenia wyrostka robaczkowego. Niebezpieczny stan dotyczący uchyłku jelita rozwija się w ciągu doby i wymaga interwencji chirurgicznej. Na zwiększenie liczby takich zabiegów uwagę zwraca Kanadyjskie Towarzystwo Badań nad Chorobami Jelit.

Po zestawieniu przypadków prawie 5,2 tys. mieszkańców Calgary, którzy zostali przyjęci do szpitala z zapaleniem wyrostka robaczkowego, z wynikami pomiarów zanieczyszczenia powietrza panującego na tydzień przed pojawieniem się dolegliwości, wykazano ważne kwestie.

Były one częstsze w letnie dni, gdy stwierdza się większe koncentracje ozonu i dwutlenku azotu. Dotyczyły zwłaszcza mężczyzn. W badaniu nie uwzględniono niestety dzieci, u których zapalenie występuje częściej i które spędzają więcej czasu na „świeżym” powietrzu.

Zobacz także: Domowe oczyszczacze powietrza wspierają pracę układu krążenia i łagodzą zaburzenia rytmu serca.