Co na ból zęba? Przed wizytą u dentysty zastosuj domowe sposoby na ból zęba. Sprawdź, jakie są przyczyny bólu i jak złagodzić stan zapalny

W szczęce dorosłego człowieka znajdują się 32 zęby, a u dziecka – 20 zębów mlecznych, a potem 28 zębów stałych. Ich główną funkcją jest wstępne rozdrabnianie pokarmu, a więc mielenie i przeżuwanie. Zęby są silnie unerwione, a ból zęba może mieć różne nasilenie. Może przyjąć postać łagodnego dyskomfortu, a także przerodzić się w ostre kłucie, tępy ucisk lub nieprzyjemne pulsowanie.

Czytaj także: Te choroby widać na zębach. To nie tylko próchnica, ale też anemia czy cukrzyca. Sprawdź, jakie schorzenia możesz zobaczyć w swojej buzi

Ból zęba uważany jest przez większość z nas za jeden z bardziej uciążliwych bólów fizycznych. Wyróżnia się kilka różnych rodzajów bólu zęba, które wskazują na przyczynę dolegliwości:

• ból zęba nagły i ostry, pojawiający się podczas spożywania zimnych lub gorących pokarmów i napojów to przejaw nadwrażliwości zębów, spowodowanej recesją (obniżeniem się) dziąseł oraz utratą szkliwa. Nadwrażliwość pojawia się w odpowiedzi na drażniący bodziec: zębina przez kanaliki zębowe przewodzi impuls do miazgi, czyli występującej wewnątrz zęba, unerwionej tkanki,
• ból zęba chroniczny, ćmiący lub pulsujący związany jest z postępującą próchnicą, która prowadzi do zapalenia miazgi. Na początku próchnica obejmuje tkanki zewnętrzne: szkliwo oraz koronę zębową. Później bakterie docierają do zębiny i miazgi, wywołując stan zapalny, prowadzący do bólu zęba,
• ból zęba stały(przewlekły). Intensywny i współwystępujący z obrzękiem twarzy jest skutkiem powikłań bakteryjnego zakażenia miazgi zębowej i jej martwicy. Taki stan wymaga pilnej wizyty u stomatologa,
• ból zęba podczas jedzenia związany jest przeważnie z próchnicą, aczkolwiek może też wynikać z niedopasowanego wypełnienia,
• ból całej szczęki obserwuje się przy wychodzeniu zębów mądrości, albo jest też zaburzeniem pracy układu żucia. Tego rodzaju ból może powodować również bruksizm, czyli zgrzytanie zębów połączone z silnym ich zaciskaniem.

Każdy kogo dotyka ta przykra dolegliwość chce od razu uśmierzyć ból zęba. Należy mieć świadomość, że leki przeciwbólowe nie załagodzą przyczyny, ponieważ zęby nie bolą bez powodu. Zęby są ściśle osadzone w jamie ustnej w wąskich, licznych kanalikach. Jeśli są zdrowe, to funkcjonują prawidłowo. Jeśli zaś pojawia się jakaś nieprawidłowość, komórki zębowe bardzo szybko dają o tym znać swojemu właścicielowi. Ząb u człowieka zbudowany jest z korzenia, szyjki i korony pokrytej szkliwem. W jego środku znajdują się komory i kanały wypełnione miazgą. Jest to unerwiona, unaczyniona żywa tkanka, odbierająca bodźce czuciowe.

Czytaj także: Dentysta na NFZ. Gdzie wyleczysz zęby za darmo? Sprawdź, z jakich usług stomatologicznych możesz skorzystać bezpłatnie lub taniej

Ból zębów i dziąseł to odpowiedź receptorów umieszczonych na zakończeniach nerwów na bodźce bólowe termiczne, mechaniczne i patofizjologiczne. Najczęstsze przyczyny bólu zęba to:

• ubytki w zębach wynikające z próchnicy,
• zakażenie miazgi bakteriami,
• nadwrażliwość zębów, czyli podrażnienie miazgi zimnym albo gorącym napojem,
• złamanie zęba,
• zapalenie spowodowane obumarciem miazgi,
• stan po usunięciu zęba,
• wyrzynanie się zębów,
• zapalenie dziąseł,
• zanikanie dziąseł.

Odsłonięcie szyjek zębowych powstaje na skutek zbyt mocnego szorowania zębów ruchem poziomym. Wówczas pojawiają się tak zwane ubytki klinowe, które podczas jedzenia i picia mogą objawiać się bólem. Mogą również pojawić się jako rezultat ucieczki dziąseł do góry lub wytarcia szczoteczką szkliwa wokół szyjek zębowych.

Zobacz także: Świąteczna herbatka na trawienie, zgagę, ból zęba i libido. Wypróbuj smaczny napar z goździków

Ból zęba w ciąży może pojawić się podczas zapalenia dziąseł. Ubytki pojawiające się w ciąży należy wyleczyć, gdyż mogą być szkodliwe dla płodu.

Ból może pojawić się również po leczeniu kanałowym zęba. Co prawda, ząb po takim leczeniu traci swoją żywotność, jednak mitem jest to, że zęby martwe nie mogą boleć. Jeśli martwy ząb nie był leczony właściwie, to może przejawiać się tępym, trudnym do zlokalizowania bólem. Tak naprawdę, nie jest to wtedy ból zęba, ale tkanek otaczających jego korzenie. Stan zapalny rozwija się w otaczającej kości, niszcząc ją.

Próchnica zębów jest najczęstszą przyczyną bólu zęba. W pierwszym stadium pojawia się nadwrażliwość zębów na zmiany temperatury oraz na słodkie i kwaśne jedzenie. Nadwrażliwość wynika zwykle z opuszczenia się dziąsła i odsłonięcia wrażliwej zębiny. Ból zęba pojawiający się z powodu próchnicy wynika z tego, że luki w zębinie odsłaniają wrażliwą miazgę zęba. Miazga drażniona pokarmem i płynami zaczyna boleć. Dotkliwy ból odczuwany jest podczas zapalenia miazgi. Próchnica na tyle rozkłada tkanki zęba, że może bezpośrednio zagrozić żywym komórkom zębowym.

Czytaj także: Ibuprofen wycofany z obrotu. Ten lek przeciwbólowy może nie być bezpieczny do stosowania

Pęknięcie i uszkodzenie szkliwa także sprawiają, że zęby bolą i są pierwszym krokiem do powstania infekcji. Wrażenie bolących zębów, problemy ze stawem żuchwowym albo neuralgią często dają również powiększone węzły chłonne. Spory ból może być wywołany również ropniem tworzącym się w wyniku zapalenia miazgi lub stanem zapalnym przyzębia (np. zapaleniem dziąseł).

Zapalenie okostnej jako powikłanie choroby zębów lub jamy ustnej wywołuje ostry i trudny do zniesienia ból. W okostnej jako włóknistej błonie pokrywającej kości szczęki mogą pojawić się ropnie lub zgorzele, czyli obumarcia miazgi. Zapalenie okostnej domaga się antybiotykoterapii, a następnie leczenia kanałowego albo usunięcia zęba.

Zobacz: Może ci zepsuć urlop, ale pozwoli wykryć próchnicę. Ból w czasie lotu ujawni problem z zębami

Symptomy wskazujące na chorobę zębów to:

• pulsujący ból zęba,
• opuchlizna,
• zaczerwienienie dziąseł,
• obrzęk twarzy,
• problemy ze spożywaniem pokarmów,
• krwawienie z dziąseł,
• dyskomfort w uchu.

Domowe sposoby na ból zęba takie jak zastosowanie goździków zaliczają się do sprawdzonych, nieprzynoszących skutków ubocznych metod. Warto jednak wiedzieć, w jakich proporcjach używać poszczególnych płukanek, przypraw lub ziół. Przyprawy i zioła wykazują działanie:

• przeciwzapalne,
• antybakteryjne,
• oczyszczające.

Skuteczne będą domowe sposoby na ból zęba takie jak:

• goździki – 5-6 kropli olejku goździkowego należy wymieszać z niewielką ilością oliwy z oliwek. Taką mieszankę o działaniu znieczulającym wciera się w bolące dziąsła. Wacik nasączony olejkiem goździkowym można przytrzymać w okolicy chorego zęba przez około kwadrans. Można też zmiażdżyć goździki i przyłożyć je w bolącym miejscu,
• jodyna – czyli rozcieńczony roztwór etanolu z dodatkiem jodku potasu zabija bakterie oraz wykazuje właściwości przeciwbólowe. Nasączony wacik albo płukanka z kilku kropel jodyny i dodatkiem wody zniwelują ból zęba. Można również zrobić płukankę z jodyny i soli. W szklance wody należy wymieszać 5 albo 6 kropli jodyny z 1 łyżeczką soli. Płukanką płukać jamę ustną kilka razy dziennie,
• soda i ocet – 2 łyżeczki sody należy wymieszać z 2 łyżeczkami octu. Papkę nałożyć na bolący ząb,
• czosnek – to naturalny antybiotyk, który można zastosować w formie płukanki. Ząbek czosnku trzeba rozgnieść i zalać wrzątkiem. Po ostygnięciu należy nim wypłukać jamę ustną. Czosnek można również żuć albo przekroić i przyłożyć do bolącego miejsca,
• szałwia – zapobiega rozwojowi infekcji. Napar z jej liści należy zalać wrzątkiem i zaparzyć. Po ostygnięciu płynu można płukać nim jamę ustną,
• imbir – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i odkażające. Zmieloną przyprawę należy wymieszać z niewielką ilością wody, umieścić na waciku i przyłożyć do bolącego zęba,
• olejek eukaliptusowy – działa chłodząco i rozkurczowo, dlatego warto korzystać z płynów do płukania jamy ustnej i past do zębów, w których się on znajduje. Szczególnie, gdy zmagamy się z zapaleniem dziąseł,
• olejki eteryczne – wyraźny ubytek domaga się włożenia wacika nasączonego olejkiem goździkowym, kamforowym albo jodłowym. Można też skorzystać z kropli walerianowych, które załagodzą stan zapalny,
• masaż kolisty punktu na dłoni prawej, gdy boli ząb po lewej stronie albo na lewej dłoni, gdy boli ząb po prawej, należy wykonać w miejscu, w którym łączą się kości kciuka i palca wskazującego.

Ból zęba u dzieci zwalcza się „zimnem”: zimnymi okładami, gryzieniem zamrożonych owoców albo schłodzonych gryzaków. Podczas ząbkowania można również zastosować masaż dziąseł w miejscu wyrzynania się zęba. Starsze dzieci mogą płukać jamę ustną rumiankiem lub czosnkiem.

Istnieją sposoby na pokonanie bólu zęba, jednak należy mieć świadomość, że ich działanie jest doraźne. Nic nie jest w stanie zastąpić wizyty u stomatologa. Pomocne będą więc:

• pasty na nadwrażliwość sprawdzają się przy zwalczaniu bólu o niewielkim nasileniu. Trzeba jednak liczyć się z tym, że dają dobre rezultaty po dłuższym stosowaniu. Można też wykorzystać różne substancje do wcierania, zawierające składniki obniżające reaktywność komórek zębinowych,
• ból zęba o małym nasileniu minie po zażyciu leków z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), do jakich zalicza się paracetamol. Można też żuć goździki.
• Stany zapalne dziąseł można zwalczyć płucząc jamę ustną ciepłym naparem z szałwii albo z rumianku. Ostry ból zębów można zwalczyć ibuprofenem,
• leczenie kanałowe podejmowane jest w przypadku dużych ubytków oraz gdy dojdzie do zakażenia miazgi zęba. Prawidłowo wykonane nie dopuszcza do rozprzestrzenienia się infekcji w organizmie.

Bólu zęba nie należy ignorować. Można wspomóc się lekkimi środkami przeciwbólowymi albo wykorzystywać domowe metody. Jednak najważniejsza jest wizyta w gabinecie stomatologa. Trzeba znaleźć przyczynę bólu, aby nie dopuścić do leczenia kanałowego albo nawet do usunięcia (inaczej ekstrakcji) zęba.

Ząb i komórki zębowe są ściśle związane z krwiobiegiem. Dlatego każdy proces zapalny w jamie ustnej może rzutować na ogólny stan zdrowia. Objawy przenoszą się najczęściej na: oczy, stawy, serce. Im szybciej zareaguje się na pierwsze bóle zębów – tym mniejsze będą ubytki, a koszty leczenia będą niższe.

Ból zęba często związany jest z procesem patologicznym rozwijającym się w miazdze zęba albo w dziąśle. Zabiegi stomatologiczne stosowane w uśmierzeniu bólu zęba to:

• usunięcie, czyli ekstrakcja zęba,
• wypełnienie ubytku przy zastosowaniu plomby,
• oczyszczenie ubytku,
• leczenie kanałowe,
• antybiotykoterapia.

Leki, żele i tabletki przepisywane przez stomatologów na ból zęba mają za zadanie załagodzić nieprzyjemne objawy. One również nie usuwają przyczyny.

Ból zęba może się również pojawić po jego leczeniu. Wrażenie bólu jednak zazwyczaj szybko mija. Po leczeniu kanałowym odczuwane dolegliwości wynikają z uwrażliwienia okolic leczonego zęba oraz z podrażnienia dziąsła. Dyskomfort nie powinien jednak trwać dłużej niż 1. dzień. Kiedy zaś ból ten się przedłuża, to należy wybrać się do dentysty, ponieważ może okazać się, że kanał nie został odpowiednio oczyszczony. Także po plombowaniu może pojawić się ból, zwłaszcza gdy próchnica była głęboka, a plomba podrażnia miazgę zęba. Trzeba mieć świadomość, że jeśli wypełnienie wykonane jest poprawnie, nie powinno wywoływać bólu ani przeszkadzać.

Jeśli mimo podjęcia leczenia zęba, nie dało się go uratować i trzeba było usunąć, to ból może pojawić się po jego ekstrakcji, kiedy przestanie działać znieczulenie, o ile było podane. Wtedy, poza standardowymi lekami przeciwbólowymi można zastosować świeżo zaparzoną, nieco schłodzoną płukankę z szałwii. Sprawdzą się także okłady z lodu przyłożone do skóry z izolacją w postaci szmatki albo woreczka, aby nie odmrozić skóry. Warto je nałożyć bezpośrednio po wykonanym zabiegu.

Płukanki jamy ustnej można zastosować po paru dniach, kiedy zębodół zacznie się goić. Trzeba jednak pamiętać o tym, by nie stosować ich za szybko, gdyż mogą wtedy utrudnić proces gojenia się zębodołu. Podobne aspiryna w niewielkiej dawce może być podana do zębodołu dopiero parę dni po usunięciu zęba. Bezpośrednio po usunięciu zęba zażywanie aspiryny jest natomiast zabronienie, ze względu na to, że lek ten rozrzedza krew i zwiększa się ryzyko krwawienia po przebytej ekstrakcji.

Profilaktyka pozwalająca uchronić się przed bólem zęba opiera się głównie na regularnych działaniach, czyli:

• codziennym utrzymywaniu jamy ustnej w czystości,
• systematycznym kontrolowaniu stanu uzębienia w odstępach co pół roku,
• natychmiastowym likwidowaniu wszystkich ubytków i zmian chorobowych.

Przyczyna bólu zęba w niektórych przypadkach nie musi wynikać z problemów natury stomatologicznej. Choroby, podczas których odczuwa się pozorny ból zęba, to:

• zapalenie zatok powodujące uczucie uciskania na nerwy trójdzielne, odczuwane przez pacjenta jako ból wielu zębów,
• zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego o przewlekłym charakterze, określane jako ból tępy kojarzony z zapaleniem miazgi,
• półpasiec objawiający się na początku podobnie jak zapalenie miazgi zębowej,
• neuralgia nerwu trójdzielnego z silnym bólem jednostronnym bólem zlokalizowanym,
• neuralgia w obrębie twarzy,
• dusznica bolesna mogąca objawiać się bólem w okolicy żuchwy.