Chaber – właściwości lecznicze i zastosowanie. Na co pomoże kwiat chabra? Dawkowanie i środki ostrożności związane z chabrem bławatkiem

Chaber (Centaurea L.) to roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae Dum.). Istnieje około 500 gatunków chabrów. Rośliny te występują przede wszystkim w rejonie Morza Śródziemnego, ale rozprzestrzeniły się także w krajach o klimacie umiarkowanym, w tym w Polsce. Rosną też w Australii, Azji i Ameryce Północnej.

Najbardziej znany z właściwości leczniczych jest chaber bławatek (Centaurea cyanus L. 1753). Surowcem zielarskim jest kwiat bławatka bez kielicha (Flos Cyani sine calicis, Flos Cyani).

Kwiat bławatka zbiera się w słoneczny dzień, rano, kiedy obeschnie rosa. Zbiera się tylko płatki bławatka, które wyrywa się z koszyczka. Kwiat bławatka należy suszyć od razu po zebraniu w zacienionym i przewiewnym miejscu. Kwiaty nie mogą zblaknąć, gdyż tracą wówczas własności lecznicze. Wysuszone płatki bławatka należy przechowywać szczelnie zamknięte, w ciemnym miejscu.

Chaber zawiera flawonoidy, antocyjanidyny, cychorynę oraz centaurynę i sole mineralne, przede wszystkim magnezu i potasu, a także manganu – kwiat bławatka zawiera ok. 11 proc. soli mineralnych. Antocyjan występujący przede wszystkim w kwiatach bławatka to sukcynylocyjanina. Nasiona chabra bławatka zawierają ok. 28 proc. tłuszczu, w liściach tej rośliny jest zaś sporo witaminy C – do 300 mg na 100 g.

Ze względu na dużą zawartość flawonoidów i antocyjanów, kwiat bławatka ma działanie przeciwzapalne, moczopędne i żółciopędne. Działa oczyszczająco na organizm – wspomaga diurezę i przyspiesza usuwanie z organizmu toksyn i produktów przemiany materii.

Flawonoidy to silne przeciwutleniacze, zatem kwiat bławatka, zasobny w te substancje, ma także działanie antyoksydacyjne – zapobiega stresowi oksydacyjnemu i pomaga zwalczać wolne rodniki, a dzięki temu działa profilaktycznie; zapobiega powstawaniu zmian miażdżycowych i innych schorzeń związanych z niekorzystnym działaniem wolnych rodników.

Chaber bławatek jest rośliną jadalną – można dodawać go na przykład do sałatek – oraz miododajną. Można zrobić wino lub lemoniadę z chabrów. Z kwiatów bławatka pozyskiwano dawniej barwnik do barwienia papieru, octu i leków.

W przemyśle kosmetycznym wyciągi z kwiatu bławatka stosowane są jako składnik preparatów przeciwłupieżowych, są również pomocne przy grzybicy skóry głowy. Lista jego zastosowań jest długa:

1. Ze względu na działanie przeciwzapalne, napar z kwiatów bławatka stosowany jest w pomocniczym leczeniu zapalenia spojówek, zapalenia brzegów powiek i przy nadwrażliwości na promienie słoneczne oraz zapaleniu spojówek na tle alergicznym, szczególnie u dzieci (kwiat bławatka działa bardzo łagodnie i nie powoduje podrażnień).
2. Z naparu z bławatka robi się okłady na oczy (pomogą także przy oczach zmęczonych promieniowaniem z ekranów telewizora i komputera), można także stosować go do przemywania ran, szczególnie tych trudno się gojących, oraz owrzodzeń.
3. Wewnętrznie (do picia) napar z kwiatów bławatka stosuje się przy chorobach nerek, w kamicy nerkowej, stanach zapalnych kłębków i miedniczek nerkowych oraz przy niewydolności krążenia.
4. Napar z płatków kwiatu bławatka ma działanie moczopędne, żółciopędne, przeciwzapalne i odtruwające. Jest pomocny w stanach zapalnych układu moczowego, zatruciach i reumatyzmie.
5. W medycynie ludowej napar z bławatka polecany jest także jako środek wzmacniający serce oraz wspomagający pracę wątroby i zapobiegający żółtaczce. Z kwiatów bławatka robi się nalewkę, która według tradycji ludowej ma poprawiać wzrok.[/cyt]
6. Antocyjany zawarte w kwiatach bławatka faktycznie poprawiają mikrokrążenie w naczyniówce i tęczówce oka oraz aktywują odtwarzanie rodopsyny, co zostało potwierdzone w badaniach naukowych. Picie naparów i nalewki z chabra może zatem mieć korzystny wpływ na stan oczu i poprawić wzrok. Antocyjany mają też działanie przeciwobrzękowe, wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne oraz zapobiegają kolagenazie, czyli procesowi degeneracji włókien kolagenowych w skórze i innych tkankach.
7. Kwiat bławatka wchodzi w skład mieszanek ziołowych stosowanych przy zapaleniu gardła, kaszlu i zapaleniu oskrzeli.

Napar z chabra bławatka na oczy, stosowany przy zapaleniu spojówek oraz powiek, obrzękach wokół oczu, cieniach pod oczami i zmęczeniu oczu, należy stosować dwa razy dziennie – okłady należy robić przez 40 minut. Pity napar z bławatka należy przyjmować w objętości 50 ml co 4 godziny.

Chaber bławatek zawiera niewielkie ilości kwasu pruskiego, który jest toksyczny, jednak głównie dla zwierząt gospodarskich, jeśli znajduje się w paszy.