Zmniejszenie żołądka – co daje i u kogo może być przeprowadzone? Operacja bariatryczna i jej metody stosowane w leczeniu otyłości

Operacja zmniejszenia żołądka polega na chirurgicznym zmniejszeniu objętości żołądka. Przeprowadzana jest w przypadku poważnej otyłości.

Operacja zmniejszenia żołądka jest skuteczną metodą redukcji masy ciała, ale tylko pod warunkiem, że pacjent stosuje się do zaleceń dietetycznych zarówno wkrótce po zabiegu, jak i w późniejszym okresie. Posiłki powinny mieć obniżoną wartość kaloryczną, zmianie powinna ulec także ich wielkość i konsystencja – po operacji zmniejszenia żołądka porcje jedzenia muszą być odpowiednio mniejsze i łatwe do strawienia. Ważna jest również aktywność fizyczna.

Czytaj: Tak otyłość wpływa na organizm. O skutkach i leczeniu mówi endokrynolog

Otyłość jest chorobą cywilizacyjną i przyczynia się do rozwoju wielu schorzeń, głównie ze strony układu sercowo-naczyniowego (miażdżyca, zawał i niewydolność serca, udar) oraz cukrzycy typu 2. Stopień otyłości określa się za pomocą wskaźnika masy ciała BMI (body mass index).

O otyłości I stopnia mówimy, gdy wskaźnik BMI przekracza 30, o otyłości II stopnia – przy BMI powyżej 35, zaś o otyłości III stopnia, czyli olbrzymiej – gdy wskaźnik BMI przekracza 40.

Operacja zmniejszenia żołądka jest jednym z wielu rodzajów operacji bariatrycznych proponowanych w leczeniu otyłości. Niektóre zabiegi są odwracalne, inne nie. Po nieodwracalnej operacji zmniejszenia żołądka konieczne jest utrzymywanie specjalnej diety do końca życia.

To cię zainteresuje: Kinga Zawodnik przeszła operację zmniejszania żołądka

Do stosowanych metod wykonywania operacji bariatrycznych należą:

• By-pass żołądkowy – zabieg polega na wytworzeniu z górnej części żołądka niewielkiego zbiornika, który połączony zostaje z jelitem cienkim. By-pass żołądkowy zakładany jest laparoskopowo i sprawia, że pacjent spożywa skromniejsze ilości jedzenia i przyswaja mniej kalorii.
• Balon żołądkowy – jest to zabieg polegający na laparoskopowym wprowadzeniu do żołądka silikonowego balonika wypełnionego solą fizjologiczną. Balonik zmniejsza pojemność żołądka i sprawia, że uczucie sytości pojawia się po zjedzeniu niewielkich porcji. Po upływie roku balonik jest usuwany.
• Opaska żołądkowa – dzieli żołądek na dwie części i zmniejsza uczucie łaknienia. Opaskę można w dowolnej chwili usunąć.
• Mankietowa resekcja żołądka – wycięcie około 70 procent żołądka tak, by w pozostawionej części mieściło się ok. 150 ml pokarmu. Po jej wykonaniu pacjent może jeść do końca życia tylko niewielkie porcje rozdrobnionych pokarmów.
• Wyłączenie żółciowo-trzustkowe – polegają na wycięciu 2/3 żołądka. Jelito cienkie zostaje podzielone na 3 części; łączy się je na kształt litery „Y”. Pierwsza część jelita połączona jest z żołądkiem, druga – z przewodami żółciowymi.

Założenie opaski żołądka i balonika oraz rękawowa resekcja żołądka to operacje ograniczające (restrykcyjne), zaś dwie pozostałe metody to zabiegi wyłączające.

Możliwe są też operacje bariatryczne skojarzone, na przykład zespolenie omijające żołądkowo-jelitowe z pętlą Rouxen-Y. Operacje restrykcyjne zmniejszają pojemność żołądka, zaś zabiegi wyłączające ograniczają powierzchnię, z której wchłaniany jest pokarm, obniżając tym samym wchłanianie składników odżywczych.

Operacja zmniejszenia żołądka przeprowadzana jest u pacjentów z otyłością olbrzymią (BMI >40), a także z zaawansowaną otyłością II stopnia (BMI>35) w sytuacji, gdy towarzyszą jej co najmniej dwie inne choroby będące jej skutkiem, np. cukrzyca, choroba wieńcowa, bezdech senny, nadciśnienie tętnicze lub zaburzenia lipidowe. Pacjent powinien być w wieku od 18 do 60 lat.

Po uzyskaniu skierowania operacja zmniejszenia żołądka przeprowadzona może być nieodpłatnie, na koszt NFZ.

Operacja zmniejszenia żołądka proponowana jest pacjentowi w ostateczności – najpierw zaleca się zmianę stylu życia i nawyków żywieniowych. Jeśli te metody okażą się nieskuteczne, stosuje się farmakoterapię, a dopiero gdy ta nie przynosi rezultatów, można zakwalifikować pacjenta do operację zmniejszenia żołądka.

Operacji zmniejszenia żołądka nie przeprowadza się u pacjentek w ciąży oraz przy podejrzeniu, że chory po zabiegu nie będzie stosował się do zaleceń dietetycznych.

Przeciwwskazania do przeprowadzenia operacji zmniejszenia żołądka to również:

• zapalne choroby przewodu pokarmowego w aktywnej fazie,
• ciężkie choroby układu krążeniowo-oddechowego uniemożliwiające znieczulenia chorego,
• choroba wrzodowa,
• żylaki przełyku,
• anomalie w budowie układu pokarmowego,
• choroby psychiczne (każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie).

Operacja zmniejszenia żołądka niesie za sobą ryzyko powikłań. Ryzyko wystąpienia tych najpoważniejszych powikłań wynosi około 10 procent.

Sprawdź: „Zdrowa” otyłość nie istnieje. Skraca życie bardziej, niż dotąd sądzono! Zobacz, kiedy najbardziej zwiększa ryzyko przedwczesnego zgonu

Do najczęściej występujących powikłań po zmniejszeniu żołądka należy:

• zatorowość płucna,
• zakażenia rany operacyjnej,
• niedrożność lub owrzodzenia miejsca zespolenia,
• niewydolność oddechowa,
• zapalenie otrzewnej.

Sprawdź również: Powikłania po botoksie. Co najmniej 67 osób ofiarami zabiegu na otyłość. Zatrucie możliwe też po zastrzykach na zmarszczki – zobacz objawy

Po zabiegu mogą też pojawić się też inne problemy, m.in.:

• zaparcia lub biegunki,
• wymioty,
• kamica żółciowa,
• zespół przeciążenia cukrem, niedobory składników odżywczych, w tym białka, tłuszczów, witamin oraz soli mineralnych.

Niedobory odżywcze dotyczą około 30 procent pacjentów po operacji zmniejszenia żołądka. Niedobór białka powoduje ubytek masy mięśniowej i wypadanie włosów. Niedobór żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12 prowadzi do anemii, zaś niedobory witaminy D i wapnia mogą prowadzić do rozwoju osteoporozy. U pacjentów może też pojawić się odwodnienie.

Operacja zmniejszenia żołądka wymaga przestrzegania specjalnych zaleceń po zabiegu. Przede wszystkim należy zmniejszyć jednorazowe porcje jedzenia. Pokarm musi być dokładnie przeżuwany, a najlepiej rozdrobniony. Zalecane są posiłki diety lekkostrawnej. Pokarmy płynne i stałe przyjmowane powinny być oddzielnie. Po operacji konieczne jest też suplementacja diety preparatami uzupełniającymi poziom witamin, białka oraz mikro- i makroelementów, by zapobiec niedoborom żywieniowym.

Pacjent powinien także zmienić styl życia – więcej się ruszać, regularnie ćwiczyć i stosować się do zasad zdrowej diety o obniżonej kaloryczności (1000-1200 kcal). Tylko w ten sposób można uzyskać oczekiwany efekt, czyli długoterminową redukcję masy ciała.

ZOBACZ: Pandemia otyłości a koronawirus. „Sytuacja tych chorych w pandemii jest dramatyczna”. Ekspert: Prof. dr hab. n. med. Mariusz Wyleżoł, chirurg, bariatra