Koagulologia, czyli dziedzina medycyny badająca procesy krzepliwości krwi. Kiedy należy wykonać koagulogram i jakie są normy?

Koagulologia zajmuje się zagadnieniem krzepliwości krwi. Tworzenie skrzepu to skomplikowany proces biochemiczny, który zależy od wielu składników zawartych w organizmie i jest kontrolowany przez liczne substancje. Badanie krzepliwości krwi, czyli tak zwany koagulogram (układ krzepnięcia), pozwala sprawdzić, czy układ krwionośny regeneruje się dostatecznie szybko i sprawnie. Problemy z krzepliwością krwi mogą polegać nie tylko na zbyt powolnym i słabym tworzeniu skrzepu, ale też na zbyt nasilonych procesach krzepnięcia.

Główną rolę w krzepnięciu krwi odgrywają płytki krwi zwane trombocytami. Także na ich liczbie skupia się analiza próbki krwi w badaniu krzepnięcia. Koagulogram opisuje też czynniki krzepliwości krążące we krwi. Od ich ilości i wzajemnej równowagi zależy, jak sprawnie przebiega proces tworzenia skrzepu. Dlatego wynik rozbudowanego badania zawiera nie tylko liczbę płytek krwi, ale także takie parametry, jak czynniki od I do XIII. Istnieje także podstawowa wersja badania, zawierająca mniej parametrów i pozwalająca wstępnie określić naturę problemu.

Zobacz: Problemy z krzepnięciem krwi? To może być małopłytkowość – ostrzega lekarz. Zaburzenie jest częstsze po pandemii COVID-19.

Do najpoważniejszych chorób, które charakteryzuje niska krzepliwość krwi, należy hemofilia. Z drugiej strony, zbyt wysoka krzepliwość towarzyszy trombofilii, która jest przyczyną żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i zwiększa znacząco ryzyko udaru niedokrwiennego.

Koagulologia to dziedzina medycyny, bez której nie mogłaby obejść się chirurgia. Przed każdym planowanym zabiegiem należy wykonać badanie na krzepliwość krwi.

Jeśli jest zbyt niska, przez zabiegiem konieczne jest podanie pacjentowi leków zwiększających krzepliwość. W przeciwnym razie mogłyby wystąpić niebezpieczne dla życia i zdrowia krwawienia. Wśród wskazań do wykonania badania krzepliwości znajdują się też:

• samoistne krwawienia, np. z nosa,
• przedłużające się krwawienie po skaleczeniu,
• bardzo obfite miesiączki,
• łatwe tworzenie się rozległych sińców i ich długie, trudne zanikanie,
• podejrzenie nadkrzepliwości, tworzenie się zakrzepów,
• przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej (zawarty w tabletkach estrogen zwiększa krzepliwość),
• monitorowanie leczenia zmniejszającego krzepliwość (np. przyjmowane w zakrzepicy leki na krzepliwość krwi).

Badanie krzepliwości krwi to pierwszy krok w stronę diagnozy występujących krwawień. Problemy z krzepliwością mogą pojawić się na każdym etapie życia.

Czytaj: Popularny lek przeciwzakrzepowy na raka. Działanie zauważono u pacjentów onkologicznych

Koagulologia posługuje się koagulogramem jako podstawowym badaniem. Polega ono na pobraniu próbki krwi w laboratorium. Zwykle nie jest wymagane, by pacjent był na czczo, choć lekarz może zalecić inaczej. Krew pobiera się tak, jak do morfologii – z żyły w zgięciu łokciowym. Jeśli problemy z krzepliwością są poważne, należy poinformować o tym osobę pobierającą krew.

Następnie próbka jest poddawana analizom biochemicznym w laboratorium. Czas oczekiwania na wyniki raczej nie przekracza jednej doby. Badanie można wykonać na NFZ ze skierowaniem od lekarza, lub prywatnie. Koszt to około 50 złotych.

Koagulologia podaje ustalone normy dla określonych parametrów badanych w ramach koagulogramu. Parametrów tych jest dość dużo, są dobierane w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta lub zaleceń lekarza. Podstawowy układ krzepnięcia krwi zawiera takie parametry, jak dwa czasy krzepnięcia, liczba płytek krwi oraz fibrynogen.

Liczba płytek krwi
Trombocyty odpowiadają bezpośrednio za tworzenie się skrzepów. Zarówno za mała, jak i za dużą ich ilość świadczy o zaburzeniu stanu równowagi. Norma wynosi od 150 do 400 tysięcy trombocytów na milimetr sześcienny krwi.

Czas protrombinowy (PT)
Układ aktywacji protrombiny to jeden z początkowych etapów procesu krzepnięcia. Ten parametr określa, jak szybko aktywuje się i rozpoczyna ten etap. Powinien wynosić od 11 do 14 sekund. Najczęściej opisywany jest jako wskaźnik Quicka – procentowe ujęcie wyniku względem normy.

Czas kaolinowo – kefalinowy (APTT)
To kolejny parametr, który wskazuje na czas aktywowania pewnego etapu krzepnięcia krwi. Norma aktywacji tego szlaku krzepnięcia wynosi od 29 do 34 sekund. Krótszy czas oznacza zbyt intensywne procesy krzepnięcia, a dłuższy – słabą krzepliwość krwi.

Fibrynogen w osoczu
Bez fibrynogenu, wytwarzanego w wątrobie, nie mógłby powstać skrzep. Jego wartość powinna mieścić się pomiędzy 1,8 a 3,5 gramów w litrze surowicy. Zbyt wysoka wartość fibrynogenu może wiązać się międzyi nnymi z chorobami nerek, a za niska z chorobami wątroby.

Koagulologia zajmuje się nie tylko zbyt niską, ale i zbyt intensywną krzepliwością krwi. Nieprawidłowe wyniki koagulogramu powinien interpretować doświadczony diagnosta. Zbyt szybki czas krzepnięcia nie musi od razu oznaczać zakrzepicy, a czas zbyt długi zaburzeń w krzepliwości. Diagnostycznym i ważnym wynikiem jest pomiar liczby trombocytów we krwi pacjenta. Za każdym razem uzyskany wynik należy konsultować ze zlecającym badanie lekarzem, który w razie potrzeby skieruje pacjenta na dodatkową diagnostykę.

Co o zdrowiu mówi nasza krew?