Halitoza, czyli nieprzyjemny zapach z ust
Halitoza to częsta przypadłość, która sama w sobie nie jest chorobą, choć Amerykanie uznali ją za jednostkę chorobową i nadali jej numer ewidencyjny. Halitoza dotyczy co czwartej osoby, mogąc wystąpić zarówno u dzieci, dorosłych jak i osób w wieku podeszłym. W większości przypadków bezpośrednią przyczyną nieprzyjemnego zapachu z ust jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej oraz zaburzenia wydzielania śliny, sprzyjające namnażaniu się w jamie ustnej bakterii beztlenowych. Te mikroorganizmy żyją w zamienionych chorobowo zębach, dziąsłach i kieszonkach zębodołowych. Wykorzystując resztki pokarmowe zalegające między zębami, produkują lotne związki siarki np. siarczek wodoru i metylomerkaptan, odpowiedzialne za brzydki zapach z ust.
Aby stwierdzić wystąpienie halitozy, wykonuje się tzw. test węchowy, polegający na przeanalizowaniu wydychanego powietrza. Pierwszą próbę przeprowadzić można samodzielnie, najlepiej po upływie 2-3 godzin od spożycia posiłku. Nie należy wcześniej myć zębów, żuć gumy, ani ssać landrynek. Test polega na potarciu palcami tylnej części języka i sprawdzeniu ich zapachu. Następnie należy suchą szczoteczką szorować zęby tak, jak przy tradycyjnym myciu, a następnie nicią dentystyczną wyczyścić przestrzenie międzyzębowe. Uznać można, że woń, która będzie utrzymywać się na szczoteczce lub nitce, jest identyczna z wydzielającą się z ust i stanowi wskazanie do konsultacji z lekarzem odpowiedniej specjalizacji.
Polecamy poradnik
Jakie są mogą być przyczyny nieprzyjemnego zapachu z ust?
Stomatologiczne przyczyny halitozy
W 85-90 procentach przykry zapach z ust wynika z problemów z uzębieniem. Najczęstsze powodu halitozy to:
- zaniedbania w zakresie codziennej higieny jamy ustnej,
- grzybica jamy ustnej (kandydoza),
- paradontoza,
- stany zapalne dziąseł,
- źle dobrana proteza zębowa,
- próchnica zębów,
- powikłania po zabiegach dentystycznych,
- obecność kamienia i osadu nazębnego.
Nieprzyjemny zapach z ust może być efektem nieprawidłowego szczotkowania zębów. Prowadzi to do zalegania miedzy nimi resztek pokarmowych, które zaczynają się psuć wydzielając nieprzyjemy zapach. Winne są żyjące na języku oraz policzkach beztlenowe bakterie, produkujące lotne związki siarki. Tak dzieje się często u dzieci, które niedbale szczotkują zęby. Kawałki pokamu dostające się pod protezę zębową to natomiast częsta przyczyna halitozy u osób w wieku podeszłym.
Nieświeży oddech generowany może być przez nieusunięte kawałki zębów (najczęściej korzenie) lub tzw. suchy zębodół – niewygojone miejsce powstałe jako powikłanie po ekstrakcji zęba.
Przykry zapach z ust może powodować kserostomia, czyli obniżone wydzielanie śliny. Za taką sytuację odpowiedzialne są między innymi czynniki zewnętrzne, na przykład wysoka temperatura czy długotrwałe korzystanie z klimatyzacji, a także wiek.
Nieprzyjemny zapach z ust rano jest często intensywniejszy, gdyż w czasie snu organizm produkuje mniej śliny, zmywającej w naturalny sposób zęby. Sprzyjają temu również: oddychanie przez usta, chrapanie i nocne bezdechy. Wydzielanie śliny hamuje także długotrwały stres, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i stosowanie niektórych leków.
Przeczytaj również:
Przyczyny laryngologiczne
Jeśli dentysta wykluczy względy stomatologiczne, powód nieprzyjemnego zapachu z ust może leżeć po stronie laryngologicznej. Halitoza to częsty objaw chorób uszu, nosa i gardła. Problematyczne mogą okazać się, chociażby migdałki, w których znajdują się nisze pozwalające na gromadzenie resztek jedzenia lub ropnej wydzieliny spływającej z zatok. Podobny efekt daje długotrwały nieżyt nosa lub stany zapalne błon śluzowych. Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła może skutkować nieprzyjemnym, mdłym, czasami metaliczny zapachem.
Dolegliwości trawienne a halitoza
Przyczyną nieprzyjemnego zapachu z ust może być również żołądek. W ten sposób może objawiać się choroba wrzodowa żołądka, zakażenie helicobacter Pylori, nieżyt przewodu pokarmowego czy stany zapalne błony śluzowej.
Halitoza może być powiązana z zespołem złego wchłaniania lub towarzyszyć zbyt małej ilości enzymów wątrobowych i trzustkowych. W tym drugim przypadku pokarm nie jest prawidłowo trawiony, co objawia się właśnie przykrym zapachem wydostającym się z ust. Częstą dolegliwością, o której alarmuje halitoza, jest grzybica przewodu pokarmowego lub obecność wspomnianych wyżej bakterii beztlenowych.
Inne przyczyny nieprzyjemnego zapachu z ust
Oprócz przyczyn stomatologicznych, laryngologicznych i gastrologicznych, istnieje cały szereg dolegliwości lub nieprawidłowych nawyków, które mogą prowadzić do halitozy. Do najczęstszych należy przejadanie się lub – przeciwnie – głodzenie. W pierwszym przypadku nadmiernie przepełniony żołądek uciska przeponę, co uwalnia soki trawienne, dające o sobie znać jako kwaśny zapach. Z kolei w przypadku rygorystycznej, ubogiej w węglowodany diety organizm wykorzystuje zapasy tkanki tłuszczowej, produkując związki chemiczne – ketony, stanowiące przyczynę nieprzyjemnego oddechu.
Podobne objawy mogą towarzyszyć chorobom nerek, które dodatkowo nadają oddechowi zapach moczu, oraz dolegliwościom ze strony wątroby i nieprawidłowo leczonej cukrzycy. Wówczas charakterystyczny jest acetonowy, dziwny zapach z ust. Z kolei przykry zapach z ust dziecka może wynikać z powyżej podanych przyczyn, ale także z sytuacji niespecyficznych, jak chociażby ciało obce w kanale nosowym.
Diagnostyka halitozy
Halitozę w pierwszej kolejności należy skonsultować ze stomatologiem, gdyż to najczęściej schorzenia w obrębie zębów i dziąseł są problemem. Lekarz przeprowadzi wywiad zdrowotny i obejrzy zęby, by zaproponować właściwe leczenie. W w ocenie klinicznej wykorzystywany jest tzw. test węchowy, polegający na analizie wydychanego powietrza. Podczas badania należy wypuszczać powietrze w odległości 10 cm od nosa osoby badającej, najpierw przez usta, potem przez nos. Uznaje się, że jeśli nieprzyjemny zapach w silniejszym stopniu dotyczy ust, wskazuje on na stany patologiczne w obrębie właśnie jamy ustnej, natomiast intensywniejszy zapach docierający z nozdrzy, potwierdza problem w obrębie kanałów nosowych lub zatok. Jeśli podobny zapach dotyczy obu dróg wydychania, kłopotów należy upatrywać w schorzeniach układowych lub płucnych.
Jeśli test węchowy pozostawia wątpliwości, pobiera się za pomocą specjalnej szpatułki zeskrobiny z tylnej powierzchni języka, a następnie bada ich zapach.
Istnieją również inne metody diagnostyczne. Jedną z nich jest test BANA, czyli łatwy test paskowy ze śliny, wykrywający bakterie odpowiedzialne za powstawanie halitozy. Stosunkowo drogie i przez to rzadko stosowane jest badanie przeprowadzane za pomocą chromatografu gazowego. Pozwala ono na ustalenie składu mieszanki gazowej wydychanego powietrza i sprawdzenie tym samym, jakie jest stężenie gazów odpowiedzialnych za nieprzyjemny zapach.
Sposoby leczenia i zapobiegania nieprzyjemnemu zapachowi z ust
W wielu przypadkach, by zniwelować nieprzyjemny zapach z ust, wystarczy poprawić codzienną higienę jamy ustnej:
- szczotkować zęby dwa razy dziennie przez minimum 2 minuty, pamiętając także o oczyszczeniu języka i policzków,
- wymieniać szczoteczkę do zębów co 3 miesiące,
- rozwarzyć zakup szczoteczki elektrycznej lub sonicznej, których sukteczność mycia zębów przewyższa tradycyjne manualne,
- regularnie korzystać z nici dentystycznych,
- stosować płyny stomatologiczne oraz płukanki.
W aptekach kupić można specjalne skrobaczki do języka, które najlepiej jest stosować rano w celu usunięcia nalotu.
Przeczytaj również:
Często sugerowanym rozwiązaniem są płukanki z chlorheksydyną. Tygodniowa kuracja, na którą składa się dwukrotne w ciągu dnia przepłukiwanie jamy ustnej, pomaga zniwelować nieprzyjemny zapach z ust nawet o 60 procent. Ma ona jednak swoje skutki uboczne przejawiające się, chociażby zaburzeniami odczuwania smaku czy przebarwieniami zębów i języka. Skuteczniejsze i mające mniej efektów ubocznych są płukanki z chlorkiem cetylopirydyny.
Jeśli jednak w aspekcie jamy ustnej nie mamy sobie nic do zarzucenia lub gdy stomatolog usunie problem, a dolegliwości nie ustąpią, zgłosić należy się do laryngologa. Zalecenie takie wynika z faktu, że spośród przyczyn niestomatologicznych to schorzenia migdałków najczęściej wywołują halitozę (szacuje się, że to nawet 87 proc. przypadków).
Laryngolog zalecić może kurację antybiotykami oraz płukanki z płynów antybakteryjnych. W poważniejszych przypadkach konieczne może być usunięcie migdałków. Lekarz decyduje się na ten krok, gdy w migdałkach po ropnych czopach anginowych powstały bardzo głębokie nisze. Mogą sie w nich gromadzić resztki pokarmu.
Dowiedz się więcej na temat:
Przy drobnej infekcji lub zapaleniu błony śluzowej gardła dobre efekty daje stosowanie płynów do płukania ust. Jeśli naszym problemem jest halitoza, tabletki do ssania z cynku organicznego, neutralizującego zapach związków siarki, pozwalają zwalczyć problem na kilka godzin. Poza tym można zażywać też tabletki utleniające, zawierające kwas dehydroaskorbinowy, neutralizujący – podobnie jak cynk – lotne związki siarki. Preparatów nie należy stosować przewlekle, gdyż nie zwalczają przyczyny nieświeżego oddechu, a jedynie maskują problem.
Domowe sposoby na przykry zapach z ust
Domowym sposobem na zwalczenie nieprzyjemnego zapachu z ust jest przegryzanie natki pietruszki, kawałka imbiru oraz picie wywarów z lukrecji i mniszka pospolitego. Bardzo dobre efekty przynosi ponadto:
- rezygnacja z picia kawy,
- redukcja ilości czosnku i cebuli dodawanych do potraw,
- rzucenie palenia papierosów,
- oraz regularne picie wody w ilości coanjmniej 2 l dziennie.
Spożywanie odpowiedniej ilości płynów nawilża błony śluzowe i przepłukuje jamę ustną z drobnoustrojów. Można do tego celu wykorzystać także ziołowe wywary z rumianku lub szałwii, które odświeżają oddech, działają bakteriobójczo i regenerująco na błony śluzowe. Także zielona herbata i zawarte w niej polifenole w łagodny sposób powstrzymują namnażanie się beztlenowych bakterii odpowiedzialnych za nieprzyjemny zapach z ust.
Nawet jeśli doraźne metody działania przynoszą efekt, przedłużającej się halitozy nie warto lekceważyć. W skrajnych przypadkach może ona bowiem alarmować o bardzo poważnych chorobach, nawet takich jak rak płuc czy rak krtani.
