Dzisiaj zaćmienie Słońca w Polsce. Jak je bezpiecznie oglądać? Unikaj sposobów, które mogą uszkodzić oczy. Wybierz sprawdzone metody

Już dzisiaj dojdzie do częściowego zaćmienia Słońca, w kulminacyjnym momencie zasłonięte będzie ponad 40 proc. jego tarczy. Zaćmienie będzie widoczne z części Europy, Azji i Afryki. W Polsce rozpocznie się ok. godz. 11:00 a zakończy przed 14:00. Najlepiej widoczne będzie między 12:14 a 12:26. Jego czas i widoczność zależne są od położenia geograficznego obserwującego.

O zaćmieniu Słońca mówimy, kiedy Księżyc przechodzi między Ziemią a Słońcem, całkowicie lub częściowo blokując dopływ światła słonecznego. Wygląda to najbardziej spektakularnie w momencie, kiedy tarcza srebrnego globu ustawia się idealnie przed widoczną z Ziemi powierzchnią Słońca.

Dlaczego zaćmienie budzi tyle emocji? Ponieważ jest wyjątkowym zjawiskiem. Słońce jest 400 razy większe od Księżyca, ale może znaleźć się także 400 razy dalej od Ziemi, co sprawia, że dla ziemskiego obserwatora obydwa obiekty wydają się mieć identyczną wielkość.

Sytuacja, w której ciała niebieskie ustawiają się w takiej konfiguracji jest niezwykle rzadka w skali całej Drogi Mlecznej. Przez wieki zaćmienie było wiązane z wiarą i obrzędami religijnymi. Obecnie jest jedynym ze zjawisk wyjaśnionych dzięki rozwojowi astronomii.

Do kolejnego, częściowego zaćmienia Słońca widocznego w Polsce dojdzie 12 sierpnia 2026 roku. Najbliższe całkowite zaćmienie, które można będzie obejrzeć w naszym kraju, wydarzy się natomiast dopiero 7 października 2135 roku.

Nigdy nie należy patrzeć bezpośrednio na Słońce, nawet jeśli widoczny jest tylko jego mały fragment. Nagłe zmiany w natężeniu światła podczas zaćmienia mogą doprowadzić do uszkodzenia siatkówki, zanim zdążymy odwrócić wzrok lub oczy przystosują się do zmiany natężenia światła.

Co gorsza, uszkodzenia oczu przez Słońce nie da się poczuć. Poparzenie błony znajdującej się wewnątrz gałki ocznej jest bezbolesne, ponieważ nie jest ona unerwiona. O tym, że doszło do urazu możemy dowiedzieć się dopiero po kilku godzinach od zdarzenia.

Podczas oglądania zaćmienia Słońca na pewno należy zrezygnować z:

• lornetek i teleskopów – skupione w nich światło może oparzyć siatkówkę oka w ułamku sekundy,
• okularów przeciwsłonecznych, ponieważ nie ochronią wystarczająco oczu,
• kliszy filmowej, folii rentgenowskiej, zadymionego szkła czy płyty CD, bo także nie zatrzymają niebezpiecznego promieniowania,
• maski do spawania, która choć wydaje się dobrze chronić oczy, sprawdzi się tylko w przypadku tych produktów, które mają filtry na poziomie 14-15.

Nigdy nie należy także patrzeć na zaćmienie Słońca przez lornetkę lub teleskop, używając jednocześnie specjalnych okularów, ponieważ skoncentrowane światło słoneczne przechodzące przez sprzęt może przepalić filtry i uszkodzić wzrok.

Bezpieczną metodą jest rzutowanie obrazu z teleskopu lub lornetki na jasną, gładką powierzchnię. Dokładnie prowadzenie obserwacji Słońca metodą projekcyjną wyjaśnili pracownicy Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego.

Aby obserwacja tego wyjątkowego zjawiska astronomicznego przebiegała bezpiecznie, warto sięgnąć po sprawdzone metody wykorzystujące:

1. Okulary z certyfikowanym filtrem, które są 100 tys. razy ciemniejsze niż zwykłe okulary przeciwsłoneczne i blokują szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe i podczerwone.
2. Specjalne filtry słoneczne np. z mylaru do teleskopów i lornetek, które można nabyć w sklepach astronomicznych,
3. Projektor otworkowy uznawany jest za najbezpieczniejszą formę podziwiania zaćmienia Słońca. Daje możliwość oglądania zjawiska bez bezpośredniego narażenie na ostre światło. Można zrobić go w domu w prosty sposób. Wystarczy wyciąć w kwadratowym kawałku tekstury otwór o szerokości ok. 3 mm milimetrów. Następnie należy ustawić się tak, aby mieć Słońce za sobą i rzutować je przez dziurkę na drugą białą kartkę. Widziany na niej obraz jest bezpieczny dla naszych oczu.

Jeśli nie mamy możliwości skorzystania z odpowiedniego sprzętu, zaćmienie Słońca najbezpieczniej jest obserwować przez Internet, podczas transmisji na żywo.

Źródła:

• How to Safely Watch a Solar Eclipse National Geogrphic
• How to Watch a Solar Eclipse The New York Times