Seksoholizm - uzależnienie od seksu: objawy, skutki i sposoby leczenia

Seksoholizm, czyli uzależnienie od seksu, może przyjmować różne formy. Osoba chora przejawia zależność od pewnych zachowań, co wywołuje przymus (o charakterze okresowym lub stałym) ich podejmowania. Uzależniony tylko w ten sposób może osiągnąć stan podniecenia i euforii, a z czasem takie zachowania stają się dla niego normalnymi i w ten sposób zaczynają wypierać rzeczywistość, w której prowadzi normalne życie.

U osoby uzależnionej, patologiczne zachowania seksualne zaczynają dominować nad innymi potrzebami, a z czasem zaczynają stanowić sens egzystencji uzależnionego. Objawy seksoholizmu nie wynikają wyłącznie ze wzmożonego popędu seksualnego. Często zdarza się, że źródłem nałogu jest niska samoocena, brak wiary we własną sprawność seksualną, nieśmiałość i niewłaściwie pojmowana potrzeba akceptacji.

Seksoholizm objawia się przede wszystkim obsesyjną formą zainteresowania seksem, która prowadzi do tworzenia patologicznych relacji z osobami lub z przedmiotami. Charakterystyczne dla osoby uzależnionej jest stopniowe wycofywanie się z życia: zawodowego, rodzinnego i towarzyskiego. Można powiedzieć, że seksoholik żyje w dwóch światach - realnym i utajonym, przy czym ten drugi z czasem zyskuje pozycję dominującą. Chory przestaje sobie radzić z bliskimi relacjami międzyludzkimi, a zachowania seksualne staje się dla niego formą ucieczki, przyjmując formę głównej potrzeby.

Seksoholik nie potrafi czerpać naturalnej radości z seksu i traktować go w zdrowych kategoriach sprawiania wzajemnej przyjemności. Stan euforii kończy się wraz z końcem stosunku, po nim pojawia się poczucie winy, smutek, rozgoryczenie, wstyd. Ulgę przynosi kolejne zbliżenie i w ten sposób uzależniony popada w błędne koło. Seksoholik początkowo zadowala się obsesyjną masturbacją i częstymi stosunkami, zazwyczaj z nieznajomymi osobami. Z czasem zaczyna poszukiwać nowych bodźców.

Seksoholizm można łatwo pomylić ze wzmożonym popędem seksualnym i odwrotnie. Popędu nie da się zmierzyć jako wartości stałej, u różnych osób osiąga on różny poziom. Jak zatem odróżnić uzależnienie od fascynacji?

Z pomocą przychodzi SAST-R (Sexual Addiction Screening Test – Revised) - test opracowany przez Patrica Carnesa, stanowiący bardzo skuteczne narzędzie w badaniu nałogowych zachowań seksualnych. Test składa się z 20 punktów podstawowych i 25 punktów rozszerzających, dotyczących konkretnych grup.

Carnes rozdziela uzależnienie na trzy poziomy. Pierwszy z nich obejmuje zachowania określane jako normalne. Na tym poziomie, erotoman nie panuje nad własnym popędem, co znajduje odzwierciedlenie w jego zachowaniach seksualnych. Tutaj wymieniane są praktyki takie jak:

• Obsesyjna masturbacja.
• Relacje seksualne o charakterze upokarzającym.
• Masochizm.
• Sadyzm.
• Fetyszyzm.
• Transwestytyzm.

Dla uzależnionego, który znajduje się na pierwszym poziomie nałogu, charakterystyczne jest dawanie swobodnego upustu swoim potrzebom i niepodejmowanie jakiejkolwiek formy walki z nimi. Na drugim poziomie wymieniane są zachowania o charakterze szkodliwym i karalnym. Tutaj wymieniane są zachowania obsceniczne jak ekshibicjonizm i niestosowne rozmowy z osobami obcymi, oraz przejawy molestowania, jak ocieranie się o nieznajomych. Na tym etapie wskazywana jest też nekrofilia. Trzeci poziom uzależnienia obejmuje zachowania rodzące poważne konsekwencje prawne - kazirodztwo, gwałt, wykorzystywanie dzieci i nieletnich, wykorzystywanie osób pozbawionych świadomości.

Seksoholizm stwarza bardzo poważne problemy o podłożu emocjonalnym. Osoby uzależnione często mają problem z odczuwaniem uczuć. Charakterystyczna dla tej choroby jest postawa roszczeniowa - uzależniony wychodzi z założenia, że wszystko mu się należy. Z czasem pojawia się apatia, zmniejsza się zdolność koncentracji i skupienia myśli. Dominującą rolę przejmują obsesyjne fantazje seksualne. Niektórzy doświadczają manii prześladowczej i paranoi.

Poza zaburzeniami seksualnymi (anorgazmia, przedwczesna ejakulacja), seksoholik narażony jest na choroby przenoszone drogą płciową. Obsesyjna aktywność seksualna może doprowadzić do wyczerpania organizmu, powodować chorobę wrzodową i przyczyniać się do wystąpienia problemów ze snem.

Kolejną konsekwencją uzależnienia jest brak stabilności finansowej uzależnionego, co odbija się też na jego rodzinie. Pieniądze wydawane są na usługi prostytutek, usługi seksualne świadczone przez Internet lub telefon, na gadżety erotyczne.

Seksoholizm może być skutecznie leczony, jednak najpierw seksoholik musi zrozumieć, że jest uzależniony. O wizycie u specjalisty powinien pomyśleć każdy, u kogo sposób zaspokajania popędu seksualnego zaczyna wzbudzać niepokój. Nie należy też ignorować sygnałów wysyłanych przez najbliższe otoczenie. Bardzo często zdarza się, że to osoby najbliższe uświadamiają uzależnionemu, że ma problem. Pomocy należy szukać u specjalisty terapii uzależnień. Leczenia erotomanii podejmują się też seksuolodzy z odpowiednim przygotowaniem psychologicznym.

Podstawą w leczeniu każdego uzależnienia jest psychoterapia, a erotomania nie stanowi tu wyjątku. W trakcie zajęć uzależniony uczy się budowania normalnych, zdrowych relacji z innymi osobami, tworzenia intymnej relacji zaspokajania swoich potrzeb seksualnych w sposób zdrowy.

Podstawą do rozpoczęcia leczenia są kryteria diagnostyki uzależnień ICD-10. Grupują one zachowania, które należy uznać za patologiczne. Należą do nich:

• Odczuwanie przymusu realizacji kompulsywnych zachowań seksualnych.
• Przekonanie o braku możliwości kontrolowania popędu seksualnego i częstotliwości pojawiania się potrzeby jego zaspokajania.
• Uczucie niepokoju, rozdrażnienia czy pogorszonego samopoczucie przy próbie kontroli zachowań zmierzających do zaspokojenia popędu i ustąpienie tych objawów po realizacji zachowań seksualnych.
• Rosnąca ilość czasu poświęcanego na zaspokojenie potrzeb seksualnych i brak możliwości zaspokojenia popędu w czasie, który był do tego niezbędny we wcześniejszym okresie.
• Zaniedbywanie własnych zainteresowań i innych źródeł przyjemności, poświęcenie ich na rzecz kompulsywnych zachowań o charakterze seksualnym.
• Dalsze praktykowanie zachowań seksualnych pomimo świadomości ich szkodliwego oddziaływania na sferę zdrowotną, społeczną, psychiczną i fizyczną.