Impotencja - objawy, rodzaje, przyczyny, diagnostyka i leczenie. Do jakiego lekarza należy się zgłosić z zaburzeniami erekcji?

Impotencja to jedno z najczęściej występujących zaburzeń seksualnych, objawiające się niezdolnością do osiągnięcia lub utrzymania erekcji prącia. Aby można było mówić o impotencji, dysfunkcja musi utrzymywać się przez minimum 6 miesięcy. W rezultacie, odbycie satysfakcjonującego stosunku płciowego okazuje się niemożliwe – mężczyzna nie jest w stanie uzyskać wzwodu wystarczającego do wprowadzenia penisa do pochwy lub traci erekcję w chwilę po rozpoczęciu penetracji. Należy podkreślić, że na zaburzenia erekcji nie ma wpływu jakość życia seksualnego – mężczyzna cierpiący na tę dolegliwość nie może osiągnąć wzwodu nawet pomimo odczuwania podniecenia.

Szacuje się, że problem zaburzeń erekcji dotyczy około 20 proc. dorosłych Polaków, przy czym warto zaznaczyć, że te dane mogą być zaniżone. Wynika to z faktu, że wstydliwy, w mniemaniu wielu mężczyzn, charakter problemu, nie skłania do wizyty u specjalisty. W rezultacie podejmowane jest leczenie na własną rękę albo chory żyje ze swoją niemocą, stopniowo tracąc pewność siebie i popadając w coraz głębszą depresję. Przyczynia się też do tego obiegowa opinia, według której impotencja nie może być skutecznie leczona. Nic bardziej mylnego. Współczesne metody pozwalają uzyskać dobre wyniki, wystarczające do tego, aby życie seksualne chorego znów dawało mnóstwo satysfakcji, jemu i jego partnerce.

Wyróżnia się trzy podstawowe typy impotencji:

• Erektywną, przejawiajacą się niemożnością osiągnięcia lub utrzymania wzwodu pomimo odczuwania podniecenia seksualnego.
• Orgastyczną, która charakteryzuje się niemożnością osiągnięcia satysfakcji seksualnej (stosunek nie kończy się orgazmem).
• Generatywną, która charakteryzuje się bezpłodnością.

Inny podział przewiduje klasyfikację zaburzeń erekcji ze względu na podłoże występowania problemu. Pod tym względem, impotencję dzielimy na dwa rodzaje – psychogenną i organiczną, zwaną też somatyczną. Pierwszy rodzaj ma podłoże psychiczne i najczęściej wynika z utrwalonej blokady lub obawy. W drugim przypadku mowa jest o problemie, który jest wynikiem chorób, w większości przypadków – naczyniowych.

Jak wynika z badań impotencja dotyka w głównej mierze mężczyzn w przedziale wiekowym od 40 do 60 lat. Ponad 5 proc. 35-latków obserwuje u siebie zaburzenia erekcji o różnym nasileniu. W przypadku starszych mężczyzn poziom częstotliwości występowania impotencji wzrasta z każdym rokiem o około 1 proc. Sytuacji nie poprawia fakt, że tylko mniej niż 7 proc. chorych, którzy zgłosili się do specjalisty, kontynuuje rozpoczęte leczenie. Reszta bardzo szybko odstawia przepisane leki. Szacuje się, że spośród wszystkich osób cierpiących na zaburzenia erekcji, aż 10 proc. jest całkowicie niezdolnych do osiągnięcia wzwodu prącia. Jednocześnie, do lekarza zgłasza się co dziesiąty chory.

Na przestrzeni lat, średnia wieku osób, których dotyka ten rodzaj niemocy seksualnej, zaczęła wykazywać tendencję spadkową (1 proc. chorych to osoby w wieku do 19 lat). Badacze są zdania, że ten trend będzie się utrzymywał także w kolejnych latach. Wpływ na to ma wiele czynników, m.in. prowadzony styl życia, w którym nie brakuje pośpiechu, używek i niewłaściwej diety. Jako problem psychologiczny, impotencja może zniszczyć nie tylko życie seksualne, ale także prywatne i społeczne. Medycyna wprowadza jednak coraz nowocześniejsze metody leczenia, które dają dobre rokowania. Wystarczy tylko zgłosić się do lekarza. W jakim przypadku należy skorzystać z pomocy specjalisty?

Impotencja staje się coraz powszechniejszym problemem, jednak nie wszystkie zaburzenia erekcji należy rozpatrywać w kategoriach trwałej niemocy seksualnej. Krótkotrwałe problemy z osiągnięciem wzwodu są całkowicie normalne i w większości przypadków – zupełnie niegroźne. Chwilowa niemoc najczęściej jest rezultatem stresu, przemęczenia lub po prostu codziennych zmartwień. O impotencji mówimy wówczas, gdy problemy z osiągnięciem wzwodu utrzymują się dłużej niż 6 miesięcy. Nie jest to jednak wyznacznik, którym należy się kierować w umawianiu wizyty u lekarza. Jeżeli pojawiają problemy z osiągnięciem erekcji, warto zasięgnąć konsultacji u specjalisty. O rozwijającej się impotencji może świadczyć spadek popędu seksualnego (libido), utrzymujący się przez dłuższy czas. Jeżeli wcześniej nie było z tym problemu, nie należy tego bagatelizować.

Problemy z osiągnięciem wzwodu nie są jedynym objawem o podłożu fizycznym. Specjaliści rozróżniają 3 grupy symptomów: łagodne, umiarkowane i ciężkie. Do pierwszej grupy zalicza się przedwczesny wytrysk, przy czym warto zaznaczyć, że ta dolegliwość nie zawsze wskazuje na impotencję. Zbyt szybkiej ejakulacji często doświadczają młodzi mężczyźni, którzy dopiero rozpoczynają życie seksualne. Problem stanowi sygnał alarmowy dopiero wtedy, gdy utrzymuje się przez dłuższy czas, pomimo regularnego współżycia. Kolejne łagodne objawy to miękka erekcja, czyli niewystarczająca do odbycia satysfakcjonującego stosunku, utrata erekcji przed ejakulacją i niewielka objętość spermy przy wytrysku.

Objawy umiarkowane to przede wszystkim wzwód częściowy, czyli występujący przez bardzo krótką chwilę, brak ejakulacji oraz wzwód uzyskiwany drogą długotrwałej i intensywnej stymulacji, która skutkuje przedwczesną ejakulacją. Objawem ciężkim jest natomiast całkowity brak wzwodu. W takim przypadku erekcja nie pojawia się pomimo stymulacji i odczuwania przez mężczyznę podniecenia seksualnego.

Impotencja najczęściej ma podłoże psychogenne, zwłaszcza w przypadku, gdy dotyczy młodych mężczyzn. Wśród najczęstszych czynników wymienia się stres, nie tylko będący efektem stylu życia, ale także płynący z obawy o własne możliwości seksualne i z lęku przed kompromitacją w oczach partnerki. Często u podstaw problemów z erekcją leży wychowanie w przeświadczeniu, że seks niesłużący prokreacji jest czymś złym i niewłaściwym. Problemy z osiągnięciem wzwodu są charakterystyczne także dla osób cierpiących na depresję, przy czym warto podkreślić, że lekarze są zdania, iż tylko głęboka depresja może doprowadzić do całkowitej impotencji.

Problemy z osiągnięciem wzwodu często wynikają z zaburzenia gospodarki hormonalnej. Dotyczy to nie tylko mężczyzn w okresie andropauzy, u których zmniejsza się poziom testosteronu i androgenów nadnerczowych. Na sprawność seksualną negatywnie wpływa także nadmierna produkcja prolaktyny.

Bardzo często zdarza się, że impotencja jest wywołana problemami naczyniowymi. Mechanizm erekcji opiera się przede wszystkim na przepływie krwi, więc wszelkie zaburzenia w tym obszarze, mogą doprowadzić do problemów z erekcją. Potwierdza to fakt, że impotencja towarzyszy ponad połowie mężczyzn, którzy cierpią na chorobę wieńcową. Czynnikiem wywołującym zaburzenia erekcji może też być nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i miażdżyca.

Impotencja może być wywołana przez problemy neurologiczne, dotyczące zarówno układu ośrodkowego, jak i obwodowego. W pierwszym przypadku należy wskazać przede wszystkim na nowotwory mózgu i urazy mechaniczne, skutkujące krwawieniem do tego organu. W wielu przypadkach impotencja jest wywołana udarem mózgu lewej półkuli. Przyczyną może też być padaczka skroniowa, a leki stosowane w jej leczeniu tylko pogłębiają problem. Duży wpływ na erekcję mają urazy mechaniczne rdzenia kręgowego. Jeżeli dojdzie do jego przerwania, porażenie kończyn dolnych przyjmuje charakter trwały, tak samo impotencja. Niektóre choroby neurologiczne, jak choćby choroba Parkinsona czy stwardnienie rozsiane, w istotny sposób zaburzają odczuwanie popędu seksualnego, co w konsekwencji prowadzi do problemów ze wzwodem.

Negatywny wpływ na erekcję mogą wywierać niektóre leki – przeciwdepresyjne, uspokajające, hipotensyjne, antagonisty receptora H2, niesteroidowe leki przeciwzapalne, antagonisty 5-alfa reduktazy, analogi gonadoliberyny, hormony. Szacuje się, że w 25 proc. przypadków, u podstaw impotencji leżą czynniki mieszane. Dla młodych mężczyzn najbardziej charakterystyczna jest impotencja psychogenna. Często zdarza się, że impotencja nie ma podłoża psychicznego, nie wynika też ze schorzeń czy urazów. Sprawność seksualna w dużej mierze zależy od prowadzonego stylu życia. Czynniki, które bardzo często doprowadzają do wystąpienia objawów impotencji, to:

• Używki – alkohol, narkotyki, tytoń.
• Przewlekły stres, np. wynikający z wykonywanej pracy,
• Środki anaboliczne na przyrost masy mięśniowej.
• Nadwaga lub otyłość,
• Siedzący tryb życia.
• Niewłaściwa dieta.

Impotencja to bardzo poważny problem, jednak zaburzenia erekcji, zwłaszcza w stopniu umiarkowanym i pojawiające się sporadycznie, nie muszą świadczyć o chorobie. Czynnikiem zmniejszającym sprawność seksualną jest stres, podobnie jak przemęczenie. Często winowajcą jest wypity w nadmiernej ilości alkohol. W pierwszej kolejności lekarz-urolog przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem. Na tej podstawie następuje wstępne rozpoznanie problemu i zlecane są konkretne badania – laboratoryjne (poziom cholesterolu, trójglicerydów, cukru, kreatyniny, prolaktyny i testosteronu, morfologia krwi, badania moczu, transaminazy ALTAST, GGDP) oraz obrazowe (USG gruczołu krokowego i jąder). W niektórych przypadkach zlecana jest także dopplersonografia. Lekarze coraz częściej próbną iniekcję w ciała jamiste prącia. Ta metoda diagnostyczna stwarza jednak pewne ryzyko wystąpienia powikłań. Do najczęstszych należą: zgrubienia i zniekształcenia prącia w miejscu iniekcji, zasinienia oraz zwłóknienia.

Impotencja w stopniu ciężkim (czyli całkowicie uniemożliwiającym osiągnięcie wzwodu) jest chorobą nieuleczalną, jednak współczesna medycyna posługuje się metodami leczniczymi, które nawet takim pacjentom umożliwiają prowadzenie normalnego, satysfakcjonującego współżycia. Podstawą skutecznego leczenia jest właściwe rozpoznanie źródła problemu. Po przeprowadzonym wywiadzie (często uczestniczy w nim także partnerka) i po zleconych badaniach, urolog obiera odpowiednią metodę terapii.

Leczenie impotencji psychogennej ogranicza się do terapii, indywidualnej lub małżeńskiej. Zalecane są konkretne metody treningowe (ćwiczenia zwykle wykonywane są przy współudziale partnerki) i ćwiczenia relaksacyjne. Często bardzo dobry skutek przynosi hipnoza. Niekiedy psychoterapii towarzyszą środki farmakologiczne (zwykle przeciwlękowe) i iniekcje w ciała jamiste prącia.

Leczenie farmakologiczne stosowane jest w dwóch przypadkach– gdy impotencja ma podłoże somatyczne lub hormonalne. W pierwszym przypadku urolog może zalecić przyjmowanie leków, w którym składnikiem aktywnym jest sildenafil. Tego rodzaju środki należy przyjmować na 30-60 minut przed stosunkiem. Ich skuteczność określana jest na 80-90 proc. Czasami urolog może zaordynować też terapię hormonalną. Gdy u podstawy problemu leży niedobór testosteronu i androgenów, lekarz może zalecić przyjmowanie środków z hormonami, w postaci tabletek doustnych lub zastrzyków domięśniowych. Wyrównanie gospodarki hormonalnej, w wielu przypadkach, pozwala skutecznie wyeliminować problem.

Przy impotencji wynikającej z problemów naczyniowych i zaburzeń pracy układu krążenia, najczęściej stosowana jest iniekcja leku w ciała jamiste prącia. Zastrzyk wykonywany jest u podstawy prącia, z lewej i z prawej strony. Przy leczeniu tą metodą, chory musi nauczyć się samodzielnego wykonywania iniekcji. Jest to konieczne przed każdym stosunkiem.

Leczenie zabiegowe nieinwazyjne przewiduje wystawienie ciał jamistych członka na działanie fal dźwiękowych o określonej częstotliwości. Skutkuje to stymulacją procesu andiogenezy, czyli tworzenia nowych naczyń krwionośnych. Metoda jest całkowicie bezpieczna, a zabieg – bezbolesny. W najcięższych przypadkach specjalista może zadecydować o wprowadzeniu metody inwazyjnej. Leczenie chirurgiczne polega na wszczepieniu protezy do penisa, choć coraz częściej stosuje się aparaty ciśnieniowe. W takim przypadku, w prąciu umieszczana jest proteza hydrauliczna lub pneumatyczna, a w worku mosznowym – aparat pompujący.

W przypadku lekkich zaburzeń erekcji, już sama zmiana stylu życia może przynieść zadowalający efekt. Warto zadbać o redukcję masy ciała, zmienić dietę na zdrową i zrównoważoną, zacząć uprawiać sport, zrezygnować z palenia i radykalnie zmniejszyć ilość wypijanego alkoholu. Pomocna może okazać się też suplementacja składników naturalnych, zawartych w ziołach i roślinach. Na sprawność seksualną pozytywnie wpływa żeń-szeń koreański, johimbina, Muira puama i miłorząb japoński.

Tabletki na potencję– czy rzeczywiście działają?