Połóg: wszystko, co warto wiedzieć po porodzie naturalnym i po cesarskim cięciu

Połóg jest to taki czas, kiedy ciało kobiety wraca do siebie po ciąży i porodzie. Standardowo za okres połogu przyjmuje się 6 tygodni od daty porodu.

Zarówno połóg po cesarce, jak i połóg po porodzie naturalnym, to szereg zmian fizjologicznych i hormonalnych w obrębie organizmu. Maleje stężenie hormonów odpowiedzialnych za utrzymanie ciąży, a wzrasta tych odpowiedzialnych za laktację. Co jeszcze się zmienia?

Okres połogu to czas, kiedy z organizmu wydalane są tzw. odchody połogowe. Jest to krwawienie podobne do tego, które występuje w czasie menstruacji, choć zwykle jest bardziej obfite. Wynika ono z obkurczania i oczyszczania się macicy. Zazwyczaj trwa ok. 4-6 tyg.

Krwawienie po cesarce jest trochę krótsze, gdyż trwa ok. 2-3 tyg. Odchody połogowe na początku są intensywne i czerwone, później skąpe i brunatne, po czym zupełnie zanikają.

Aby ułatwić proces gojenia i zminimalizować ryzyko wystąpienia zakażeń, warto w czasie połogu starannie przestrzegać zasad higieny:

• Krocze powinno się myć płynem poleconym przez szpital. Najlepiej podmywać się jak najczęściej (nawet samą wodą), zwłaszcza na początku, kiedy krwawienie jest obfite.
• Ważne jest również wietrzenie krocza. W praktyce oznacza to tyle, że w pierwszych dniach powinno się jak najwięcej czasu spędzać bez majtek. Można wtedy na łóżko położyć nieprzemakalny podkład. Dostęp powietrza znacznie przyspiesza proces gojenia.

Połóg jest dosyć specyficznym i trudnym dla organizmu okresem, kiedy to nagromadzone przez 9 miesięcy zmiany, cofają się w kilka tygodni. Narząd rodny jest dużo bardziej narażony na infekcje.

Aby zminimalizować ryzyko powikłań, w połogu nie powinno się:

• Stosować tamponów ani kubeczków menstruacyjnych – odchody połogowe muszą mieć możliwość swobodnego odpływu. Należy używać specjalnych podkładów poporodowych lub podpasek.
• Chodzić na basen oraz zażywać długich kąpieli w wannie – ze względów higienicznych oraz z powodu wysokiego ryzyka infekcji, wizyty na basenie oraz kąpiele w wannie powinno odłożyć się na czas po połogu.
• Współżyć – z aktywnością seksualną warto wstrzymać się aż do czasu, kiedy lekarz po wizycie kontrolnej potwierdzi, że rany poporodowe się zagoiły, a ryzyko infekcji zmalało.

Połóg nie jest dobrym czasem na forsowne ćwiczenia. Z powrotem do aktywności fizycznej najlepiej jest się trochę wstrzymać, tak aby organizm mógł się spokojnie zaadaptować do stanu po ciąży.

Są jednak ćwiczenia, które spokojnie można zacząć wykonywać już w połogu. Chodzi m.in. o ćwiczenia mięśni dna miednicy (czyli mięśni Kegla), które można wykonywać nawet w trakcie połogu po cesarce.

Połóg po tzw. cesarce bardzo przypomina połóg po porodzie naturalnym. Główną różnicą jest obecność blizny w podbrzuszu, która może być na początku bolesna i utrudniać przyjęcie postawy wyprostowanej.

Bliznę należy pielęgnować zgodnie z wytycznymi ze szpitala i możliwie często wierzyć. Przydadzą się również majtki z wyższym stanem, które nie będą jej podrażniać. Z uwagi na przebytą operację brzuszną, na początku dieta w połogu po cesarce powinna być lekkostrawna.

Krwawienie po cesarce trwa zazwyczaj krócej niż po porodzie siłami natury, bo ok. 2-3 tygodnie.

Jeżeli chodzi natomiast o połóg po cesarce a współżycie, to kwestię tę należy najpierw skonsultować z ginekologiem, który sprawdzi, czy wszystko dobrze się prawidłowo goi.

Niektóre dolegliwości połogowe mogą wydać się niepokojące, są jednak zupełnie naturalne. Należą do nich:

• Intensywne pocenie się i częste oddawanie moczu – organizm pozbywa się nadmiaru nagromadzonej w ciąży wody.
• Krwawienie – krwawienie w połogu to objaw jak najbardziej pożądany. Macica oczyszcza się z pozostałości.
• Obrzęki kostek – występują w pierwszych dniach po porodzie.
• Bolesne skurcze macicy – zwłaszcza w trakcie karmienia piersią.
• Ból pleców – punkt ciężkości ciała po porodzie nagle się zmienia, co może wiązać się z bólem pleców.
• Dyskomfort w pochwie – po trudach porodu może wystąpić uczucie ciągnięcia lub rozluźnienia w obrębie pochwy.
• Pogorszenie nastroju (tzw. baby blues) – po porodzie następuje nagły spadek wszystkich hormonów, które utrzymywały ciąże. Może to powodować krótkotrwałe pogorszenie nastroju.

Uwaga! Jeżeli złe samopoczucie po porodzie utrzymuje się przez dłuższy czas, utrudniając codzienne funkcjonowanie i opiekę nad dzieckiem, może to być depresja poporodowa. Należy się wtedy niezwłocznie zgłosić do lekarza!

W połogu mogą wystąpić powikłania takie jak zakażenie, krwawienie, zatrzymanie odchodów czy zakrzepica. Są one bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia. Dlatego jakiekolwiek niepokojące objawy, powinny od razu zostać skonsultowane z lekarzem. Należą do nich:

• Wysoka gorączka – powyżej 38,5°C.
• Zatrzymanie odchodów połogowych – jeżeli krwawienie z dróg rodnych nagle ustanie, należy pilnie zgłosić się do ginekologa. Może być to oznaką, że coś zablokowało ich odpływ i zalegają w macicy.
• Nieprzyjemny zapach odchodów poporodowych – może świadczyć o zakażeniu.
• Problemy z raną po cesarskim cięciu – zwiększona bolesność i ropna wydzielina są objawami infekcji.
• Silny ból piersi połączony z gorączką – może świadczyć o zapaleniu piersi.
• Wyraźne obniżenie nastroju, utrudniające codzienne funkcjonowanie – może świadczyć o depresji poporodowej.

Po 6-8 tyg. od porodu, kiedy połóg się kończy, każda kobieta powinna udać się do lekarza na wizytę kontrolną.

W Polsce połowa kobiet ciężarnych decyduje się cesarskie cięcie. Dlaczego wolą ten zabieg medyczny zamiast porodu naturalnego?
Iwona Adamska-Sala z Fundacji „Rodzić po Ludzku” opowiada o sytuacji na polskich porodówkach.