Depresja poporodowa - przyczyny, objawy i leczenie. Jak długo trwa depresja poporodowa?

Zaburzenia psychiczne po porodzie wynikają przede wszystkim z czynników biologicznych (spadku hormonów we krwi), ale mogą mieć one również inne przyczyny (np. niechciana ciąża). Niekiedy do jednego worka z zaburzeniami nastroju w okresie poporodowym wkłada się baby blues – smutek poporodowy, który według szacunków dotyka aż 85 proc. kobiet. Smutek ten w ok. 7-20 proc. przypadków przeradza się w stan depresji poporodowej (umiarkowanej lub ciężkiej). Niestety wciąż, mimo rosnącej świadomości, stygmatyzuje się kobiety po porodzie z zaburzeniami psychicznymi. Zarzuca się im niewypełnianie roli matki, co wpędza je w poczucie winy, które w dłuższej perspektywie, może skutkować nawet próbą odebrania sobie życia.

Depresja poporodowa jest zaliczana do grupy zaburzeń nastroju. Występuje ona w okresie do trzech miesięcy od narodzin dziecka – zazwyczaj u kobiet, ale niekiedy dotyka również mężczyzn. Depresja poporodowa uwarunkowana jest biologicznie, a jej podstawową przyczyną jest spadek hormonów płciowych we krwi (estrogenów i progesteronu), a także spadek poziomu Beta-endorfin – hormonów szczęścia o najsilniejszym działaniu. Niemniej jednak nie tylko czynniki biologiczne mogą wpływać na pojawienie się depresji poporodowej – dużą rolę przypisuje się również występowaniu epizodów depresyjnych w przeszłości, niskiej samoocenie, niedostatecznemu wsparciu społecznemu, niskiemu statusowi społecznemu (problemom finansowym). Depresja poporodowa może wynikać także z wczesnej lub później ciąży, niechcianej ciąży i wad rozwojowych dziecka.

Sprawdź także: Położne to przewodniczki w zdrowiu kobiet. Dadzą ci profesjonalne wsparcie nie tylko w czasie ciąży. Jaka jest ich rola?

Depresja poporodowa może mieć związek z idealistycznym wzorcem matki, z którym większość kobiet musi się zmierzyć po urodzeniu dziecka. Zestawienie oczekiwań i własnych wyobrażeń z rzeczywistością dla wielu kobiet może być trudne i może wpędzać je w poczucie winy, stany apatii i przygnębienia, które – w dłuższej perspektywie – mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych. Jednym z czynników predestynujących do pojawienia się depresji poporodowej jest rys charakterologiczny, który związany jest bezpośrednio z umiejętnością radzenia sobie w trudnych sytuacjach stresujących. Według badań najbardziej narażone na depresję poporodową są kobiety neurotyczne, z pesymistycznym usposobieniem, a także perfekcjonistki, które stawiają sobie zbyt wygórowane wymagania.

Wszystkie zaburzenia psychiczne występujące u kobiet po porodzie często są ze sobą utożsamiane. Tymczasem wyróżnia się wiele różnych stanów, przez które matki przechodzą po urodzeniu swojego dziecka.Depresja poporodowa niekiedy bywa mylona z baby bluesem (smutkiem poporodowym), który jest stanem krótkotrwałym, pojawiającym się pomiędzy 3. a 5. dobą po porodzie. Charakteryzuje się ono obniżonym nastrojem, labilnością emocjonalną, smutkiem i przygnębieniem. Według szacunków baby blues dotyka 85 proc. kobiet po porodzie – zwykle mija samoistnie po 10. dniach, jednakże niekiedy może przerodzić się w depresję poporodową, której nie należy bagatelizować, ponieważ może nieść ona za sobą poważne konsekwencje.

Objawy depresji poporodowej są bardzo zbliżone do symptomów towarzyszących typowym epizodom depresyjnym, dlatego też nie sposób ich pominąć i nie powiązać z zaburzeniem nastroju. Szacuje się, że depresja dotykać nawet 20 proc. matek, co nie przekłada się liczbę kobiet, które decydują się na specjalistyczne leczenie.
Najbardziej charakterystyczne objawy depresji poporodowej to:

• Labilność emocjonalna – kobieta dotknięta depresją popada w skrajności: raz wybucha płaczem, by za kilka minut cieszyć się.
• Przygnębienie i smutek – w umiarkowanych i zaawansowanych stanach depresji poporodowej kobieta przez większość czasu jest smutna, drażliwa i płaczliwa.
• Brak energii do działania – kobieta z depresją poporodową nie ma sił do tego, by wykonywać codzienne czynności, opiekować się dzieckiem. Nie poświęca także czasu na dotychczasowe zainteresowania.
• Obniżona samoocena, która związana jest, z tym że kobieta nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom i niewłaściwie zajmuje się swoim dzieckiem.
• Poczucie bezradności, które wynika z niezrozumienia swojego stanu.
• Poczucie winy, które związane jest z przeświadczeniem, że kobieta jest złą matką i nie opiekuje się dzieckiem tak, jak powinna.
• Bezsenność lub nadmierna senność.
• Stany lękowe, które często związane są z obawą o życie i zdrowie dziecka.
• Zmniejszenie lub wzrost apetytu.
• Obsesyjne myśli, które często związane są z przemocą wobec swojego dziecka.
• Lęk przed zrobieniem krzywdy dziecku.
• Próby samobójcze, które pojawiają się w zaawansowanej depresji poporodowej.

Pierwszym objawem depresji poporodowej jest nieuzasadnione poczucie smutku i przygnębienia. Uczuciom tym towarzyszy również brak energii do działania w tym m.in. do zajmowania się swoim dzieckiem.

Na początku warto uświadomić sobie, że kobieta po porodzie nie jest w stanie sama poradzić sobie z depresją. Dzieje się tak między innymi dlatego, że po urodzeniu dziecka czuje się ona zagubiona i nie umie poprawnie zinterpretować swoich zachowań. W łagodnych stanach depresyjnych nie zawsze wymagana jest profesjonalna pomoc medyczna – niekiedy wystarczy wsparcie rodziny i odciążenie świeżo upieczonej matki od codziennych obowiązków. W takich sytuacjach rozmowa ze specjalistą – psychologiem lub psychiatrą – jest bardzo pomocna, ponieważ pomaga ona uświadomić kobietę, że jej uczucia, wahania nastroju i niechęć do zajmowana się dzieckiem, wynikają ze stanu chorobowego. W przypadku umiarkowanej i zaawansowanej depresji poporodowej konieczne jest połączenie psychoterapii i farmakoterapii. Szczególne kontrowersje budzi stosowanie leków przeciwdepresyjnych u kobiet karmiących piersią. Leki te rozpuszczają się w tłuszczach, dlatego też stosunkowo łatwo przedostają się do mleka matki, co sprawia, że mogą być one szkodliwe dla niemowlęcia. Z tego powodu większość psychiatrów zaleca kobietom odstawienie dziecka od piersi na czas przyjmowania leków przeciwdepresyjnych.

Źródła:

1. Niedźwiedzka I., Co to jest depresja poporodowa? „Psychiatria po Dyplomie” 2018; 02.
2. Mosiłek A., Gdzie zaczyna się depresja poporodowa – trudności diagnostyczne i terapeutyczne. „Psychiatria po Dyplomie” 2018; 02.

Czy depresja jest tematem tabu?