Nietypowe objawy demencji. Te zaburzenia mogą pojawić się już w średnim wieku i świadczą o rozwoju choroby Alzheimera. To trzeba wiedzieć!

Demencja jest terminem opisującym zespół objawów, które dotyczą funkcji mózgu, a są spowodowane różnymi chorobami uszkadzającymi ten narząd – czyli neurodegeneracyjnymi. Najczęstszy jest alzheimer, który stanowi nawet 8 na 10 przypadków demencji. Zmiany w mózgu związane są z gromadzeniem się w nim nieprawidłowych białek, głównie tau oraz amyloidu. Uważa się przy tym, że choroba Alzheimera ma podłoże autoimmunologiczne.

Sprawdź: Co 3. pacjent z demencją odzyskuje pamięć przed śmiercią

Najczęstsze objawy choroby Alzheimera, zwłaszcza te wczesne, to problemy z pamięcią, koncentracją czy komunikacją. Jednak 1 na 20 pacjentów ma inne początkowe symptomy zaburzeń.

Dotyczy to m.in. osób z wariantem czołowym choroby Alzheimera (ang. frontal variant of Alzheimer's disease, fvAD), znanym także jako wariant wykonawczy bądź behawioralny. Drugą nietypową postacią choroby jest zanik korowy tylny (ang. posterior cortical atrophy, PCA), zespół otępienny nazywany także wzrokowym. Te formy alzheimera rozwija się podobny sposób, jak inne, ale w odmiennych częściach mózgu, wywołując znacznie różniące się objawy.

W tych chorobach objawy demencji rozwijają się wcześnie, bo nawet po 40. roku życia, choć najczęstsze są w piątej i szóstej jego dekadzie. Jak wykazały badania, związane z nimi zmiany w mózgach są znacznie bardziej nasilone niż u seniorów, czyli osób powyżej 65 lat.

Choroba Alzheimera w wariancie czołowym zgodnie z nazwą w swoim wczesnym stadium rozwija się w przednich, czołowych partiach mózgu. Dotyka 1 na 50 pacjentów z alzheimerem. Uszkodzenia mózgu powodują zmiany w zachowaniu (zaburzenia behawioralne) lub w procesach myślowych umożliwiających wykonywanie zadań (zaburzenia wykonawcze), przy czym u większości pacjentów występują one równocześnie.

Zobacz: Cholesterol całkowity i trójglicerydy mogą wskazywać na ryzyko alzheimera

U osób cierpiących na fvAD obserwuje się jednak nie tylko zmiany w sposobie bycia, ale także dotyczące osobowości chorego.

Nietypowe objawy choroby to w tym przypadku:

• utrata zahamowań – chory zachowuje się w towarzystwie w nieodpowiedni sposób lub reaguje bez zastanowienia; w swoich komentarzach może wydawać się pozbawiony uczuć, narusza przestrzeń osobistą innych osób, zachowywać się nieprzyzwoicie, wpatrywać w obcych albo być agresywny werbalnie lub w zachowaniu,
• zanik motywacji – pacjent traci zainteresowania rzeczami, które wcześniej sprawiały mu przyjemność,
• niezdolność do empatii – chory traci zdolność do rozumienia, co mogą myśleć lub czuć inni, ma w sobie mniej współczucia i zrozumienia potrzeb innych, mniej się nimi interesuje; przestaje okazywać ciepłe uczucia czy poczucie humoru, a nawet zachowuje w nieodpowiedni sposób, śmiejąc się z czyjegoś nieszczęścia,
• kompulsywne zachowania – osoba powtarza pewne zachowania i nabyte rytuały, np. używa wciąż tych samych słów czy fraz, ma obsesję punktualności albo gromadzenia przedmiotów; może też wykazywać nowe zainteresowania, np. muzyką lub duchowością,
• zaburzenia apetytu – chory pragnie głównie słodkich i tłustych albo mącznych dań i produktów, nie wie, kiedy przestać jeść i pić, zapomina o dobrych manierach przy stole.

Przeczytaj: 10 zaburzeń, które mogą zapowiadać rozwój choroby Alzheimera

W wariancie czołowym choroby Alzheimera zmiany mogą dotyczyć także funkcji wykonawczych mózgu, wywołując objawy takie, jak:

• trudności w wykonywaniu złożonych zadań, które składają się z wielu kolejnych kroków, nawet tak prostych, jak przygotowanie herbaty,
• problemy z przetwarzaniem większej ilości informacji podczas podejmowania decyzji,
• łatwe rozpraszanie się i problemy z koncentracją,
• fiksacje dotyczące określonych myśli lub przedmiotów w pokoju,
• naśladowanie zachowań innych ludzi,
• łagodne zaburzenia pamięci.

Jeszcze inne objawy ma postać demencji nazywana zanikiem korowym tylnym, która najczęściej spowodowana są tymi samymi zmianami w mózgu, jak u innych osób z alzheimerem. Dotyczą one jednak tylnej części mózgu, a dokładnie regionu zwanego korą wzrokową. Jest on odpowiedzialny za przetwarzanie informacji płynących z nerwu wzrokowego oka.

Czytaj także: Odmładza i chroni mózg przed demencją. To znacznie zdrowszy zamiennik majonezu i margaryny

Osoby z tym schorzeniem zwykle wykazują pierwsze jego objawy w wieku 55-65 lat i początkowo są to subtelne zaburzenia widzenia, które z czasem stają się poważne. Zidentyfikowanie ich przyczyny może zająć lata, bo zwykle poszukuje się ich w narządzenie wzroku, a nie w układzie nerwowym. Postawienie prawidłowej diagnozy przeciąga się wtedy o wiele miesięcy, a nawet lat.

Wczesne symptomy związane z PCA mogą dotyczyć kwestii takich, jak:

• trudności w rozpoznawaniu twarzy i przedmiotów na zdjęciach,
• nieprawidłowa ocena odległości,
• zaburzenia orientacji przestrzennej.

Chory nawet przez kilka kolejnych lat może nie mieć innych objawów, jednak z biegiem czasu nasilają się u niego problemy z czytaniem, pisaniem, w tym także ortografią, a także liczeniem czy korzystaniem z nowoczesnych technologii, jak komputer i smartfon.

Zaburzenia wzroku mogą się nasilać do tego stopnia, że uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności. Dalszy rozwój choroby upośledza inne części mózgu, wywołując symptomy częstsze u osób z typowym alzheimerem, jak zaburzenia pamięci, dezorientacja i trudności w komunikowaniu się.

Chociaż na chorobę Alzheimera i inne postaci demencji nie ma leku, istnieją terapie, które łagodzą objawy, spowalniają rozwój nieprawidłowości w mózgu i wydłużają czas samodzielnego funkcjonowania pacjentów.

Zobacz: Wkrótce będzie dostępny nowy lek na alzheimera, który spowalnia postęp choroby i łagodzi jej objawy

Ważne więc, by objawy zaburzeń wychwycić jak najwcześniej i prawidłowo zdiagnozować. Uwagę powinny zwrócić nagłe zmiany dotyczące opisanych kwestii funkcjonowania chorego, jak i zmiany diametralne, które wydają się być w sprzeczności z jego wcześniejszymi nawykami i osobowością.