Leki na depresję. Czy istnieją skuteczne antydepresanty bez recepty? Na co należy zwracać uwagę, przyjmując leki przeciwdepresyjne?

Leki przeciwdepresyjne należą do grupy leków psychotropowych i stosuje się je w leczeniu zaburzeń psychicznych. Oprócz tego są one pomocne w leczeniu zaburzeń lękowych, lękowo-depresyjnych, agorafobii, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, fobii społecznej, zespołu stresu pourazowego, lęku napadowego, fobii społecznej i innych. Są także skuteczne w leczeniu bezsenności oraz bólu przewlekłego.

Sprawdź też: Tuczące leki na depresję. Naukowcy wzięli pod lupę osiem antydepresantów

Jak działają antydepresanty? Przede wszystkim wpływają regulująco na systemy neuroprzekaźnikowe, w tym na wydzielanie i poziom związków takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina. Dzięki temu wykazują działanie podnoszące nastrój i uspokajające w stosunku do napędu psychoruchowego. Depresja wiąże się bowiem najczęściej z niewłaściwym przekazywaniem sygnałów przez neurony noradrenergiczne oraz serotoninergiczne.

Czytaj też: Brak energii, smutek i kiepski nastrój. To jesienna chandra czy może depresja? Te 6 czynników pomoże ci je odróżnić

Leki antydepresyjne należą aktualnie do najczęściej stosowanych środków farmakologicznych. Warto jednak wiedzieć, że mechanizm działania tych leków nie został jeszcze w pełni rozpoznany. Na pewno korzystnie wpływają one na procesy patogenetyczne, które najczęściej leżą u podłoża zaburzeń depresyjnych oraz lękowych. Hamują bowiem wychwyt zwrotny monoamin, wpływają na przekazywanie sygnałów wewnątrz neuronów, a także działają bezpośrednio na określone receptory synaptyczne.

Wśród leków antydepresyjnych wyróżnia się podstawowy podział na:
1. Inhibitory wychwytu zwrotnego monoamin (serotoniny, noradrenaliny, dopaminy):

• Czterocykliczne leki przeciwdepresyjne, np. maprotylina,
• NDRI – inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy, np. amineptyna, bupropion,
• TLPD – trójcykliczne leki przeciwdepresyjne – nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, np. opipramol, klomipramina, imipramina, doksepina,
• SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, np. paroksetyna, fluwoksamina, setralina, escitalopram, fluoksetyna,
• SNRI – inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, np. wenlafaksyna, duloksetyna,
• NARI – inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny, np. reboksetyna,

2. Inhibitory monoaminooksydazy (inhibitory MAO):

• selektywne, odwracalne, np. moklobemid,
• nieselektywne, nieodwracalne, np. fenelzyna.

3. Leki przeciwdepresyjne o receptorowych mechanizmach działania:

• inhibitory wychwytu serotoniny, blokujące receptor serotoninowy, np. trazodon,
• antagoniści receptora alfa2, np. mianseryna,
• antagoniści receptorów adrenergicznych, np. mirtazapina.

Nazwy leków antydepresyjnych często powiązane są z głównym składnikiem leku. Do najpopularniejszych antydepresantów zalicza się:

• TLPD: klomipramina (Anafranil), doksepina (Doxepin Teva), amitryptylina (Amitryptylinum VP), opipramol (Pramolan, Sympramol).
• SNRI: duloksetyna (Cymbalta, Dulsevia), wenlafaksyna (Efectin ER, Faxolet ER, Prefaxine, Symfaxin ER, Velafax, Venlecitine).
• NRI: maprotylina (Ludiomil), reboksetyna (Edronax).
• SSRI: citalopram (Aurex, Citabax, Cital), sertralina (Asentra, Asertin, Zoloft), fluwoksamina (Fevarin), escitalopram (Pralex, Escitil), paroksetyna (Parogen, Paxtin).
• NDRI: metylfenidat (Concerta, Medikinet, Medikinet CR), bupropion (Zyban, Wellbutrin XR).

TLPD to trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, inaczej leki trójpierścieniowe. Są to leki psychotropowe o budowie cząsteczek złożonych z trzech pierścieni. Używa się ich przede wszystkim w leczeniu depresji. Na rynek leczniczy zostały wprowadzone w latach 50. XX wieku. Mechanizm ich działania nie jest w pełni rozpoznany. Prawdopodobnie blokują one wychwyt zwrotny amin biogennych, a część z nich także dopaminy. Skutkuje to zwiększonym pobudzeniem układu serotoninergicznego oraz noradrenergicznego. Ich pełne działanie terapeutyczne widoczne jest po 3 lub 4 tygodniach przyjmowania.

Poza depresją, TLPD stosuje się także w leczeniu nerwic, stanów lękowych, moczenia nocnego, bezsenności, zespołów natręctw, bulimii czy dystymii. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne działają wielokierunkowo, co może wiązać się z większym ryzykiem występowania skutków niepożądanych.

Do popularnych leków TLPD zalicza się klomipraminę (np. Anafranil), doksepinę (np. Doxepin Teva), amitriptylinę (np. Amitriptylinum VP), opipramol (np. Pramolan). Obecnie zamiast trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych częściej przepisuje się leki na depresje nowej generacji, np. SNRI, ponieważ wywołują mniej skutków ubocznych.

Leki SSRI, czyli selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (ang. selective serotonin reuptake inhibitors) to psychoanaleptyczne leki przeciwdepresyjne, które hamują wiązanie wydzielonej serotoniny przez neurony, zwiększając w ten sposób jej poziom. W sposób zbliżony działają leki z grupy SNRI, będące inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny.

Leki SSRI stosuje się leczeniu depresji, lęku uogólnionego, fobii społecznej, zespołu Aspergera, zespołu PTSD czy nerwicy natręctw. Początkowo leki mogą wywoływać szereg rozmaitych skutków ubocznych, ale po 2-8 tygodniach pojawia się działanie terapeutyczne.

Czy istnieją leki na depresję bez recepty? Jak najbardziej tak, ale musimy mieć świadomość, że można stosować je tylko w łagodnych zaburzeniach nastroju. W przypadku ciężkiego epizodu depresyjnego konieczne jest leczenie pod okiem specjalisty psychiatry.

Szukając produktu bez recepty w pierwszej kolejności powinniśmy wziąć preparaty roślinne. Ziołowe leki na depresje łagodzą stany niepokoju i smutku, poprawiają nastrój i wpływają na nas uspokajająco. Najpopularniejszy wśród nich jest wyciąg z dziurawca zwyczajnego, który dodatkowo przyspiesza przemianę materii i łagodzi dolegliwości układu pokarmowego. Podczas jego przyjmowania tego zioła należy jednak chronić się przed słońcem, ponieważ powoduje ono nadwrażliwość na promieniowanie UV, prowadząc do powstawania poparzeń skórnych i przebarwień, a także wywołując bóle głowy.

Dziurawiec wykazuje największą skuteczność w leczeniu depresji spośród różnych ziół. Poza nim poleca się także ekstrakty z rumianku, waleriany czy mięty.

Na stany depresyjne skuteczna może się okazać się pomocna palczatka cytrynowa. Pomaga ona radzić sobie z negatywnymi uczuciami, a przy tym poprawia nastrój. U niektórych dobre rezultaty przynosi kąpiel z kwiatami i liśćmi mirtu. Ich zapach koi nerwy, dlatego kwiaty można dodawać nie tylko do kąpieli, ale też do herbaty, a wysuszony mirt nosić przy sobie, np. w samochodzie, sypialni czy w miejscu pracy.

Zarówno szyszki chmielu, jak i melisa są naturalnymi antydepresantami i działają uspokajająco. Najczęściej stosuje się je przy zaburzeniach snu, a także w okresie występowania większej pobudliwości nerwowej. Melisa pomaga się odprężyć i zrelaksować.

Wśród leków przeciwdepresyjnych bez recepty wymienia się m. in. Intractum Hyperici (ziołowy lek na depresję z wyciągiem z dziurawca), Deprim, Depresanum, Deprisan. Skuteczne mogą się też okazać suplementy diety, takie jak np. L-glutamina. Pamiętajmy jednak, że nic nie jest w stanie zastąpić wizyty u specjalisty, a wyciągi ziołowe oraz antydepresanty bez recepty stosuje się wyłącznie w łagodnych stanach depresyjnych lub na początku pojawienia się choroby.

Jak większość leków, również antydepresanty mogą wywoływać rozmaite skutki uboczne. Najczęściej występują one jedynie na początku ich przyjmowania, zwłaszcza przez pierwsze dwa tygodnie; z czasem powinny jednak ustępować. Jeśli tak się nie dzieje, to znaczy, że lek nam nie służy i powinniśmy zgłosić się do lekarza z prośbą o jego zmianę. Pamiętajmy, że dany lek może wywołać zupełnie inne efekty u różnych osób – reakcja ta jest indywidualna.

Sprawdź: Bezsenna noc jako antydepresant? Na niektórych to działa!

Szacuje się, że mniej skutków ubocznych wywołują leki z grup SSRI czy SNRI niż np. trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Z tego powodu coraz częściej odchodzi się od przepisywania leków trójpierścieniowych, choć mają one wysoką skuteczność terapeutyczną.

Do najczęściej występujących skutków ubocznych po przyjmowaniu leków antydepresyjnych należą:

• nadmierna senność lub odwrotnie – przesadne pobudzenie.
• Kłopoty ze snem.
• Zmniejszenie masy ciała lub zwiększenie masy ciała.
• Nadpotliwość.
• Uczucie zmęczenia.
• Dolegliwości bólowe.
• Zaparcia lub biegunki.
• Nudności.
• Suchość w ustach.

Są to tylko niektóre z możliwych objawów niepożądanych. Wszystko zależy od tego, jakie działanie ma dany lek i jak wpływa na konkretną osobę. Wiemy jednak, jak ciężką chorobą jest depresja. Stosowanie leków jest często są konieczne, aby móc ją zwalczyć, dlatego nie warto zniechęcać się początkowymi trudnościami.

Warto mieć na uwadze, że antydepresanty mogą wywoływać uzależnienie. Choć powszechnie głosi się, że są to leki, które nie powodują uzależnienia, to doświadczenia wielu pacjentów temu przeczą. Okazuje się, że po odłożeniu leku trudne objawy powracały, a czasem nawet się zwiększały, co sprawiało, że chory musiał znów rozpocząć zażywanie tabletek. Wiele zależy przy tym od tego, czy osoba cierpiąca na depresję próbuje także innych, skutecznych metod leczenia, zwłaszcza psychoterapii.

W przypadku umiarkowanie nasiolonej depresji Brytyjska organizacja NICE (National Institute for Health and Care Excellence) zaleca podjęcie psychoterapii poznawczo-behawioralnej, grupowej lub indywidualnej. Oprócz tego ważne jest uczestniczenie w spotkaniach grupy wsparcia i dbanie o aktywność fizyczną.

1. Według organizacji osoby chore na umiarkowaną lub mocną postać depresji powinny wspierać się farmakoterapią, a oprócz tego uczestniczyć w terapii poznawczo-behawioralnej.
2. Jeżeli więc dokucza nam depresja, zawsze powinniśmy stawiać na terapię psychologiczną. Farmakoterapię dołączamy, gdy objawy somatyczne stają się umiarkowane lub silne albo uniemożliwiają postępy w pracy nad sobą.
3. Za najskuteczniejsze obecnie w leczeniu depresji uważa się leki z grupy SSRI. Wywołują one najmniej skutków niepożądanych, łagodząc nie tylko stany depresyjne, ale również lękowe. Są to leki antydepresyjne nowej generacji. Można odstawiać je już po 5 lub 6 miesiącach od ustąpienia objawów, ważne jednak, by nie robić tego zbyt szybko.