Weź Pan sprawy w swoje ręce! Badania i profilaktyka to odwaga. Jakie badania powinien zrobić każdy mężczyzna?

Zapuszczenie wąsów w listopadzie zwraca uwagę na zdrowie mężczyzn, ale same wąsy to nie wszystko, a o zdrowie powinieneś dbać przez cały rok. Ważne są badania, a na te trzeba się zgłosić samodzielnie. Profilaktyka jest niezwykle istotna. Choć oczywiście różne testy zdrowotne mogą wykryć nieprawidłowości, co nie należy do przyjemnych informacji, to im szybciej się to stanie, tym większe szanse na wyleczenie. Proszę o tym pamiętać.

Żyjemy w świecie, w którym od mężczyzn wymaga się, żeby byli silni i sprawczy. Właśnie takie pójście na badania jest pokazaniem tej siły i sprawczości. „Weź Pan sprawy w swoje ręce” to comiesięczne samobadanie jąder, regularne wizyty u urologa (szczególnie po 50. roku życia), badanie krwi na PSA to kilka przykładów na zadbanie o siebie i swoje zdrowie.

Jak wynika z danych z Krajowego Rejestru Nowotworów i Narodowego Instytutu Onkologii, w Polsce w 2020 roku na nowotwory złośliwe zachorowało ponad 72 tys. mężczyzn. Wczesne wykrycie raka zapewnia najlepsze szanse na dobre rokowanie. Jednak mężczyźni często unikają lekarza i zgłaszają się do niego, dopiero gdy coś im dolega (najczęściej ból). Zapominają też o regularnych badaniach profilaktycznych. Powodem są m.in. strach przed wykryciem nowotworu lub innej poważnej choroby oraz wstyd i skrępowanie związane z badaniem urologicznym.

Mężczyźni w Polsce żyją krócej niż kobiety – informuje Ministerstwo Zdrowia. I wiem, że mogą się tutaj pojawić żarty o relacjach damsko-męskich, ale odłóżmy żarty na bok. Poczucie humoru jest ważne, ale zdrowie jest najważniejsze. Panowie przez niechodzenie do lekarzy, niebadanie się i niekoniecznie zdrowy styl życia żyją też o ok. 4 lata krócej niż mężczyźni w innych krajach. Polacy częściej umierają na nowotwory złośliwe, choroby układu krążenia oraz choroby naczyń mózgowych.

Poza prawidłowym odżywianiem, zrezygnowaniem z używek i zadbaniem o aktywność fizyczną panowie powinni też robić regularne badania profilaktyczne dla mężczyzn. Na jakie badania powinni zgłaszać się mężczyźni?

Badania, jakie mężczyźni powinni robić regularnie, to:

• morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi,

• stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy,

• stężenie glukozy we krwi,

• próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP,

• poziom kreatyniny we krwi,

• badanie ogólne moczu,

• poziom kwasu moczowego we krwi,

• krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT),

• PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity.

Dodatkowo raz w roku dobrze jest zrobić próby wątrobowe i udać się na kontrolę dermatologiczną z oceną znamion. Co pół roku należy zrobić przegląd stanu zębów u stomatologa, a raz w roku zbadać wzrok u okulisty. Co 2 lata powinno się zgłosić na EKG oraz sprawdzić poziom cholesterolu i funkcjonowanie gospodarki lipidowej za pomocą lipidogramu (w przypadku palenia papierosów raz w roku). Warto też kontrolować masę ciała i ciśnienie tętnicze krwi, a w sferze zdrowia intymnego i potencji sprawdzać hormony tarczycy i poziom testosteronu. Po 50. roku życia każdy mężczyzna powinien raz na 2 lata odwiedzać urologa w celu zbadania prostaty per rectum (palpacyjne badanie przez odbyt). Warto pamiętać też o kolonoskopii, która może pomóc wykryć polipy, a nawet raka jelita grubego.

Samobadanie jąder to pierwsza rzecz, jaką każdy mężczyzna może zrobić dla swojego zdrowia. Comiesięczne badanie, które można wykonać samodzielnie w domowym zaciszu, to pierwsza linia obrony – jak ujmuje to Ministerstwo Zdrowia.

– To szybki sposób na zauważenie ewentualnych zmian – pisze resort zdrowia na portalu X.

Samobadanie jąder może pomóc wykryć raka jąder we wczesnym stadium i zapewnić szansę na wyleczenie. Badając się, pamiętaj, że twoje jądra nie są idealnie symetryczne – jedno może być większe lub zwisać niżej. Na szczytowej części jądra wyczujesz zgrubienie – najądrze. Może ono przypominać mały guz, ale to normalne. Możesz też pomylić naczynia krwionośne lub inne tkanki podtrzymujące wewnątrz moszny z guzkiem – w takim przypadku najlepiej skonsultuj to ze specjalistą. Ważne, żebyś dobrze znał swoje ciało, systematyczni dotykał i sprawdzał jądra, a w razie zauważenia zmian zgłosił się do lekarza.

Samobadanie jąder najlepiej wykonuj podczas ciepłego prysznica lub kąpieli albo tuż po nich. Ciepła woda rozluźni mosznę, co znacznie ułatwi ci badanie. Możesz też wykorzystać lustro. Pomoże ci łatwiej dostrzec wszelkie zauważalne obrzęki. Samodzielne badanie jąder trwa ok. 3 minuty. Pamiętaj, że podczas badania nie powinieneś odczuwać bólu. Jeżeli czujesz ból, zgłoś się do lekarza.

Samobadanie jąder – krok po kroku:

1. Stań i podłóż ręce pod worek mosznowy. Sprawdź, czy nie odczuwasz dysproporcji (np. uczucie ciężkości po jednej stronie jąder).

2. Delikatnie weź każde z jąder i dotykaj palcami wskazującymi i kciukami. Ich powierzchnia powinna być gładka. Sprawdź, cy wyczuwasz twarde grudki, guzy lub zmiany rozmiaru, kształtu lub konsystencji.

3. Znajdź najądrze, czyli miękki przewód odprowadzający nasienie z jąder.

4. Kontynuuj badanie i wyczuj wszelkie guzki lub nieregularności na najądrzach.

5. Sprawdź, czy zauważasz zmiany kształtu, rozmiaru lub konsystencji jąder. Jądra powinny być gładkie i jędrne.

Regularne samobadanie jąder jest szczególnie ważne w przypadku podwyższonego ryzyka zachorowania na raka jąder. Wśród czynników ryzyka są m.in.:

• niezstąpione jądro,

• HIV,

• rak jądra w historii rodziny,

• wcześniejszy rak jąder.

Weź Pan sprawy w swoje ręce i rób to co miesiąc – wpisz do swojego kalendarza dzień na samobadanie jąder.

Rak prostaty to najczęstszy na świecie złośliwy nowotwór u mężczyzn. Nazywany jest też rakiem stercza lub rakiem gruczołu krokowego. Najczęściej chorują na niego mężczyźni po 50. roku życia. W pewnym momencie swojego życia prawdopodobnie 1 na 8 mężczyzn usłyszy diagnozę raka prostaty. Co ważne, tylko u 1 na 41 z nich będzie to przyczyna śmierci.

Ta optymistyczna statystyka jest spowodowana m.in. skutecznym leczeniem we wczesnych stadiach oraz powolnym wzrostem nowotworu w późniejszych stadiach. Kluczową rolę odgrywają tutaj rutynowe badania przesiewowe, dzięki którym lekarze w wielu przypadkach mogą wykryć nowotwór prostaty jeszcze przed jego rozprzestrzenieniem się.

Objawy raka prostaty są nietypowe, przez co można pomylić go z przerostem prostaty. Dlatego tak ważna jest profilaktyka – w tym wizyty u urologa. Warto też sprawdzić stężenie PSA, czyli swoistego antygenu sterczowego, który jest produkowany przez gruczoł krokowy mężczyzny.

Niepokojące objawy, na które powinieneś zwrócić uwagę, to:

• osłabienie strumienia moczu,

• częstomocz,

• wydłużenie czasu oddawania moczu,

• wrażenie niecałkowitego opróżnienia pęcherza po wizycie w toalecie,

• nietrzymanie moczu,

• krwiomocz,

• zaburzenia erekcji,

• zmiana rytmu wypróżnień,

• ból okolicy lędźwiowej, pleców, klatki piersiowej lub nóg.

Badania, które mogą wykryć raka prostaty, to:

• oznaczenie stężenia PSA na podstawie pobranej próbki krwi,

• badanie per rectum, czyli palpacyjne badanie odbytu,

• badanie histopatologiczne, czyli pobranie fragmentu tkanki z prostaty i zbadanie jej pod mikroskopem.

Aktualnie większość nowotworów prostaty jest wykrywana w stadium bezobjawowym. Chorzy są diagnozowani po stwierdzeniu podwyższenia stężenia PSA lub z powodu objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Profilaktyka i szybkie działanie sprawią, że rokowanie będzie korzystne, a pytanie wpisywane w wyszukiwarkę takie jak: „Jak długo można żyć z rakiem złośliwym prostaty?” będą coraz rzadsze.

Profilaktyka to nie tylko regularne badania, wizyty u lekarza i samobadanie jąder. To także – a może przede wszystkim – twoja codzienność. O zdrowie dbaj każdego dnia – to zaprocentuje.

Zasady zdrowego stylu życia, które powinieneś stosować, to:

• niepalenie – ani czynnie, ani biernie,

• dbanie o prawidłową wagę ciała,

• zdrowa dieta,

• ruch – dostosuj aktywność fizyczną do swojego wieku, stanu zdrowia, a także upodobań,

• ograniczenie alkoholu,

• ochrona przed słońcem,

• ochrona przed substancjami rakotwórczymi w pracy i promieniowaniem radonowym w domu.

Źródła:

• Profilaktyka raka jąder – samobadanie Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia

• Profilaktyka to męska sprawa - tym hasłem zachęcamy panów do dbania o zdrowie! Narodowy Fundusz Zdrowia

• Zdrowie mężczyzn Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinku