Gdy boli ząb mądrości – objawy stanu zapalnego, metody usuwania ósemek i możliwe powikłania po zabiegu

Ząb mądrości, czyli ósemka, to ostatni trzonowiec w szczęce. Wszystkich ósemek powinno być cztery. Pierwszy ząb mądrości pojawia się zwykle po 16. roku życia, a zatem wtedy, gdy osiągamy dojrzałość. O ile jednak wszystkie zęby najczęściej pojawiają się pomiędzy 16. a 25. rokiem życia, w przypadki ostatnich ósemek proces ich wyrastania może trwać nawet do 40. roku życia.

Proces wyrzynania się ósemek jest złożony i niejednolity, przez co może trwać bardzo długo. To dlatego, że w wyniku zmiany diety człowieka i ewolucji w budowie twarzoczaszki w żuchwie i szczęce niejednokrotnie nie ma już miejsca na tak wiele zębów. Ósemki ulegają więc zanikowi. W rezultacie często zdarza się, że ząb mądrości wyrzyna się tylko częściowo, ulega deformacji, rośnie w niewłaściwym położeniu lub też w ogóle nie wyrasta.

Sytuacja, w której ząb mądrości nie jest widoczny, a z każdej strony otacza go kość, jest nazywana „zatrzymaną ósemką”. Pacjenci bardzo często skarżą się wtedy na uciążliwy ból i obrzęk, który tworzy się w okolicach zęba.

Niestety, tylko u małej liczby osób zęby mądrości wyrzynają się całkowicie i prawidłowo, nie powodując przy tym przykrych dolegliwości. W większości przypadków pacjenci muszą się zmagać z dużym dyskomfortem.

Do nieprzyjemnych objawów związanych z rozwijającym się stanem zapalnym w dziąśle należy m.in.:

• silny ból dziąsła, odczuwany często z tyłu szczęki i promieniujący do podniebienia i twarzy,
• zaczerwienienie i obrzęk dziąsła,
• krwawienie z dziąsła,
• ropna wydzielina,
• stan podgorączkowy,
• ból głowy,
• powiększone węzły chłonne.

Wskazaniem do usunięcia zęba mądrości są występujące u pacjenta dolegliwości. Jeszcze nie tak dawno dentyści skłaniali się do wyrywania ósemek zanim zaczynały sprawiać kłopoty. Argumentowali to tym, iż dziąsło goi się szybciej w sytuacji, gdy w jego obrębie nie występuje stan chorobowy. Maleje wtedy również ryzyko powikłań, przez co przeprowadzenie zabiegu jest bezpieczniejsze.

Obecnie jednak usuwanie ósemek jest wykonywane tylko w określonych przypadkach, tj. gdy ząb mądrości:

• powoduje problemy o charakterze ortodontycznym i okluzyjnym (kiedy żuchwa nie może się odpowiednio przesuwać względem szczęki),
• powoduje nawracające stany zapalne dziąsła,
• ma niewłaściwe położenie, przez co uszkadza korzenie sąsiednich trzonowców i powoduje ich stłoczenie,
• powoduje niespecyficzne objawy, m.in. migreny.

Zabieg usuwania zęba mądrości najlepiej jest wykonać w młodym wieku. Nie tylko jest wówczas łatwiejszy, ale także szybciej towarzyszy mi szybszy proces gojenia przyzębia, regeneracji kości i przyrastania tkanek dziąsła do sąsiednich zębów.

Wielu specjalistów wskazuje, że dobrym momentem na ekstrakcję ósemki jest okres do 18. roku życia ze względu na połowiczne uformowanie korzeni w tym wieku. Z kolei około 20. roku życia kończy się okres rozwoju kostnego organizmu, w związku z czym również może być to właściwy czas na wykonanie zabiegu.

Pamiętajmy jednak, że jeśli wskazania do ekstrakcji zęba mądrości pojawią się wcześniej lub później, nie wolno z nią zwlekać. Zabieg może być wykonany w każdym wieku, zwłaszcza w sytuacji, gdy w zębie rozwinęła się głęboka próchnica lub zapalenie miazgi, albo gdy wystąpiło znaczne rozchwianie zęba.

Usuwanie zęba mądrości zawsze powinno być poprzedzone wykonaniem zdjęcia rentgenowskiego szczęki, czyli pantomogramu. Następnie w oparciu o obraz kliniczny i radiologiczny stomatolog decyduje o tym, jakiej metody najlepiej użyć do usunięcia zęba. Pod uwagę brana jest między innymi liczba zębów do ekstrakcji oraz ich ułożenie, a także to, jak blisko korzenie zębów znajdują się w odniesieniu do zatoki szczęki lub kanału żuchwy.

W przypadku, gdy ząb jest prawidłowo ułożony w wyrostku zębodołowym szczęki, albo też w części zębodołowej żuchwy, lekarz może zdecydować o usunięciu go przy pomocy kleszczy oraz dźwigni. U większości pacjentów, u których konieczne jest usunięcie zęba mądrości, zastosowanie takiej metody nie jest jednak możliwe.

Nieprawidłowe ułożenie korzeni zęba, nie do końca wyrznięty ząb, patologie takie jak torbiele czy pojawienie się ryzyka powikłań to tylko przykłady sytuacji, gdy pacjent musi zostać skierowany do stomatologa specjalizującego się w chirurgii stomatologicznej lub szczękowo-twarzowej.

Zabieg chirurgicznego usuwania zębów mądrości jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Dzięki temu jest on praktycznie bezbolesny, choć pacjenci odczuwają w jego trakcie ucisk, rozpieranie i ogólny dyskomfort związany z czynnościami wykonywanymi przez lekarza.

Na początku zabiegu nacinane i odsłaniane jest dziąsło przy usuwanym zębie, a następnie kość, w której się znajduje. W kolejnym etapie ząb mądrości jest często dzielony na mniejsze fragmenty, dzięki czemu jego usunięcie jest znacznie łatwiejsze. W trakcie procedury lekarz korzysta ze specjalistycznych narzędzi ręcznych lub maszynowych.

Na koniec chirurg dokładnie rewiduje zębodół i miejsce poekstrakcyjne, po czym w większości przypadków rana jest zaszywana. Zdjęcie szwów następuje zazwyczaj po 7-10 dniach od zabiegu, w trakcie wizyty kontrolnej.

W przypadku pacjentów z ósemkami całkowicie zatrzymanymi lekarz może zdecydować o konieczności wykonania germektomii, czyli usunięcia zawiązków zęba. Jest on przeprowadzany m.in. w sytuacji, gdy pomiary kostne jasno wskazują, iż brakuje miejsca na prawidłowy rozwój zębów albo też mają one niewłaściwe położenie.

Chirurgiczne usuwanie zęba mądrości to poważny zabieg. Aby gojenie się rany i rekonwalescencja pacjenta przebiegły prawidłowo, należy stosować się do zaleceń, o których szczegółowo powinien poinformować nas lekarz.

Zalecenia po usunięciu ósemki:

• opatrunek umieszczony na ranie należy przygryzać przez pół godziny, pamiętając jednak, że niewielkie krwawienie może się utrzymywać do kilkunastu godzin,
• przez 2 godziny po usunięciu zęba nie wolno niczego jeść ani pić,
• przez pierwszą dobę po ekstrakcji nie wolno: pić alkoholu, palić papierosów, spożywać gorących posiłków i napojów, intensywnie ćwiczyć,
• ból można niwelować, przyjmując środki przeciwbólowe zalecone przez lekarza,
• obrzęk można zminimalizować przez zastosowanie zimnych okładów,
• przez pierwszy tydzień po zabiegu należy unikać twardych produktów, które wymagają intensywnego gryzienia – jadłospis powinien być wówczas oparty na produktach miękkich (najlepiej sprawdza się dieta płynna lub półpłynna, a następnie papkowata).
• należy szczególnie dbać o prawidłową higienę jamy ustnej,
• przez pierwsze 12 godzin nie należy szczotkować zębów,
• przez 2 tygodnie używamy szczoteczki o bardzo miękkim włosiu,
• przez kolejnych kilka dni należy omijać okolicę poddaną zabiegowi w czasie mycia,
• nie należy zbyt mocno płukać ust, aby nie doprowadzić do wypłukania skrzepu utworzonego w zębodole, który stanowi naturalny opatrunek rany po ekstrakcji,
• nie należy dotykać rany.

Zabieg wyrywania zęba mądrości jest dość trudny, dlatego w jego wyniku może dojść do różnego rodzaju powikłań. Należą do nich między innymi:

• szczękościsk,
• problemy z otwarciem ust,
• przedłużone krwawienie,
• obrzęk,
• krwiak,
• zapalenie zębodołu,
• porażenie nerwu zębodołowego dolnego lub językowego (pacjent doświadcza zaburzeń czucia w obrębie wargi dolnej lub języka).

Jeśli po zabiegu usunięcia zęba pojawią się jakiekolwiek inne niepokojące objawy, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza.

ZOBACZ: Szpital w Danii wprowadził obowiązkowe mycie zębów przed zabiegiem