Co 4. z nas będzie potrzebował pomocy psychologicznej. Reaguj na kryzys psychiczny w social mediach. Pomoże ci w tym Kodeks Wrażliwości

Media społecznościowe to dziś nasza codzienność – korzysta z nich niemal 28 milionów Polaków (66 proc. populacji), a liczba ta wciąż rośnie. Statystyczny użytkownik spędza w nich 14 proc. swojego aktywnego dnia, czyli zgodnie z najnowszymi badaniami 2 godz. 23 min, a młodzież w wieku 16-24 lat – nawet 20 proc. aktywnego dnia.

Dynamiczny rozwój social mediów przynosi wiele możliwości, ale też wyzwań. Wiele osób pod wpływem treści publikowanych na portalach społecznościowych czy influencerów działających w sieci mierzy się z problemami psychicznymi związanymi z przebodźcowaniem, zaburzonym poczuciem własnej wartości czy przejawami agresji. Takie trudności mogą prowadzić do kryzysów psychicznych, a nawet przerodzić się w chorobę psychiczną np. depresję.

Przejawy kryzysu psychicznego mogą być widoczne w mediach społecznościowych i ważne jest, aby je zauważyć i właściwie zareagować, żeby pomóc osobie w kryzysie. Odpowiadając na ten problem, Fundacja Zdrowego Postępu, we współpracy z ekspertami z różnych dziedzin zdrowia psychicznego – psychologów, psychoterapeutów i psychiatrów, stworzyła „Kodeks Wrażliwości w mediach społecznościowych”.

– Kodeks Wrażliwości powstał na bazie doświadczeń wcześniejszego projektu prowadzonego przez fundację – „Alicja w krainie mam”, w którym zauważyliśmy, jak trudne jest wsparcie emocjonalne w przestrzeni social mediów. Wierzę, że właściwe reagowanie na sygnały kryzysu psychicznego może realnie wpłynąć na życie wielu osób. Dziękuję ekspertom za duże zaangażowanie w przedsięwzięcie i dostrzeżenie wagi tego projektu. To dzięki ich wiedzy i doświadczeniu powstał dokument, który może pomóc budować bardziej empatyczną i odpowiedzialną społeczność w social mediach – podkreśla Joanna Bogdanowicz-Antos, prezes Fundacji Zdrowego Postępu, pomysłodawca Kodeksu.

„Kodeks Wrażliwości w mediach społecznościowych” wyjaśnia, jak zauważać niepokojące sygnały w social mediach oraz jak na nie reagować. Ważnym elementem Kodeksu jest także wskazanie działań, których warto unikać, aby nie pogorszyć stanu emocjonalnego osoby w kryzysie zdrowia psychicznego. Kodeks udziela również wskazówek, gdzie kierować osoby potrzebujące wsparcia – do jakich specjalistów, placówek, organizacji czy linii pomocowych.

Patronat nad projektem objęli: Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Fundacja Dbam o swój zasięg. 

Celem Kodeksu jest edukacja użytkowników mediów społecznościowych na temat zdrowia psychicznego i skutecznych sposobów wsparcia w kryzysie psychicznym w przestrzeni social mediów oraz budowanie wrażliwości w przestrzeni cyfrowej, opartej na wzajemnym wsparciu i zrozumieniu.

W przewodniku umieszczono wskazówki, które pozwolą rozpoznać, że dany użytkownik sieci zmaga się z jakimiś problemami natury psychicznej. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na zmiany w publikowanych treściach. Jeśli do tej pory treści te miały neutralny lub pozytywny wydźwięk, a nagle dana osoba zaczyna zamieszczać posty nacechowane pesymizmem lub brakiem nadziei, może to być sygnał, że zmaga się z trudnościami. Zwróć uwagę szczególnie na wypowiedzi, które mogą sugerować myśli samobójcze lub autodestrukcyjne.

Dodatkowym sygnałem może być zmieniona aktywność w mediach społecznościowych. Zarówno zmniejszona obecność online, jak i nagłe przerwanie interakcji z innymi użytkownikami mogą wskazywać na kryzys.

Ekstremalne opinie lub zachowania także mogą być powodem do niepokoju. Publikowanie treści o przesadnie autokratycznym charakterze, wyraźne wahania nastroju lub agresywne komentarze mogą świadczyć o wewnętrznych zmaganiach i być wołaniem o pomoc.

– Często to właśnie milczenie w sieci, gdy ktoś przestaje się odzywać, może być sygnałem, że dzieje się coś poważnego. Dlatego bardzo ważne jest, aby każdy z nas, użytkowników mediów społecznościowych, przyglądał się i reagował na niepokojące sygnały, które mogą świadczyć, że osoba może borykać się z kryzysem psychicznym. Pamiętajmy przy tym jednak, że żeby móc zaobserwować istotne sygnały u danej osoby w social mediach, musimy dobrze znać sposób prowadzenia konta. Nie wyciągajmy wniosków na podstawie zaledwie jednorazowej obserwacji” – zauważa prof. dr hab. n. med. Napoleon Waszkiewicz, psychiatra, przewodniczący Rady Naukowej Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth, współautor „Kodeksu Wrażliwości w mediach społecznościowych”.

Ten wyjątkowy przewodnik pokazuje, jak dostrzegać sygnały kryzysu w przestrzeni online, pomagać w sposób przemyślany i empatyczny oraz jakich reakcji należy unikać, by nie stygmatyzować czy bagatelizować problemu.

Reagowanie na kryzys psychiczny wymaga delikatności i uważności. Najważniejsze jest, aby kontaktować się z osobą w kryzysie w sposób, który nie naraża jej na wstyd czy presję. Najlepszym sposobem jest napisanie prywatnej wiadomości. Osoba przeżywająca trudności emocjonalne najczęściej potrzebuje obecności innej osoby i poczucia zrozumienia. Chce być widoczna i nie czuć się osamotniona. Wyraź, więc swoją troskę w prosty, ale szczery sposób, na przykład: „Zauważyłam_em, że Twoje ostatnie wpisy brzmią smutno. Czy mogę Ci jakoś pomóc?”. Ważne jest też pytanie:„Jak mogę Cię wesprzeć?”. Każdy z nas jest inny i potrzebuje innego rodzaju pomocy. Nie musisz wiedzieć, ani sam decydować co dla tej osoby będzie najlepsze lub przydatne.

W sytuacjach, gdy ktoś otwarcie sygnalizuje zamiar skrzywdzenia siebie lub innych, ważne jest natychmiastowe działanie. Zgłoś treści odpowiednim służbom lub platformie, aby zwiększyć szanse na udzielenie pomocy.

– Czasem osoby borykające się z kryzysem psychicznym lub z gorszym stanem psychicznym usuwają konta, zaprzestają publikacji. Takie zachowanie może być dla nas sygnałem, że z osobą po drugiej stronie ekranu dzieje się coś złego. Warto wtedy napisać do tej osoby, zapytać, po prostu być dla niej. Nie musimy mieć gotowych rozwiązań ani znać odpowiedzi na wszystkie pytania – liczy się gotowość do wysłuchania i wsparcie. Ważna jest zdolność empatyzowania, ale również wrażliwość na drugą osobę, właśnie ze względu na to, że mamy bardzo ograniczone kanały komunikacyjne; że pewne zmiany, które widzimy w zachowaniu, w treści, także w formie komunikatów, które są przekazywane, mają nas zachęcić do reagowania, ale nie do dawania gotowych rozwiązań. I nie do radzenia – dodaje prof. dr hab. n. o zdr. Ewa Mojs, psycholog, neuropsycholog i neuropsychoterapeuta, kierownik Katedry i Zakładu Psychologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, członek Rady Naukowej MindHealth, współautor „Kodeksu Wrażliwości w mediach społecznościowych”.

Osoba w kryzysie psychicznym potrzebuje, aby ją zauważyć i zareagować. Jednak reakcja ta musi być przepełniona empatią i zrozumieniem, ponieważ dotykamy bardzo wrażliwego dla danej osoby obszaru. Ważne jest więc, aby reagować w odpowiedni sposób. Przede wszystkim to, czego NIE można robić to nie komentować problemów psychicznych publicznie, np. w sekcji komentarzy, które są widoczne dla wszystkich. Może to zawstydzić osobę w kryzysie i pogorszyć jej stan.

Kolejnym błędem jest bagatelizowanie problemu – zdania typu „Inni mają gorzej”czy„To minie, nie przejmuj się”mogą sprawić, że osoba poczuje się niezrozumiana. Do pomocnych reakcji nie należy też dawanie rad – nie mów więc: „Powinnaś_powinieneś po prostu się wyluzować” lub „Wystarczy więcej myśleć pozytywnie”. Takie podejście wbrew dobrym intencjom, umniejsza powagę sytuacji i emocje drugiej osoby.

– Nigdy nie sugerujmy podejrzenia konkretnego schorzenia lub choroby psychicznej, ponieważ diagnoza leży wyłącznie w kompetencjach odpowiedniego specjalisty po procesie diagnostycznym. Pamiętajmy, że nie jesteśmy terapeutą, ale zawsze możemy być kimś, kto pomoże skierować osobę w kryzysie do specjalisty lub przekazać jej numery telefonu do organizacji, które mogą pomóc. Twoja troska może zrobić różnicę. Nawet drobny gest może okazać się początkiem pozytywnej zmiany w czyimś życiu – dodaje dr hab. n. med. Sławomir Murawiec, psychiatra, członek Zarządu Głównego i rzecznik prasowy Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, współautor „Kodeksu Wrażliwości w mediach społecznościowych”.