8 osób dziennie podejmuje próbę samobójczą, a 13 odbiera sobie życie. „Tym tragediom można zapobiec”. Eksperci o świadomości społecznej

20 stycznia odbyła się zorganizowana przez Biuro ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym konferencja prasowa pt. „Najnowsze dane dotyczące liczby samobójstw i prób samobójczych w Polsce w 2024 roku – działania i rozwiązania”. Biuro skupia swoją uwagę na problemie zachowań samobójczych i podejmuje działania mające na celu zmniejszenie liczby przypadków samobójstw oraz wsparcie osób znajdujących się w trudnej sytuacji emocjonalnej.

Jak podkreślił nadinspektor dr Tomasz Michułka, Zastępca Komendanta Głównego Policji ds. kryminalnych w roku 2024 liczba zgłoszeń prób samobójczych wyniosła 2917. Oznacza to, że występuje 8 takich sytuacji każdej doby, czyli 8 osób dziennie podejmuje próbę samobójczą. W 1200 przypadkach wymagana była natychmiastowa hospitalizacja. To bardzo poważny problem.

Wojciech Konieczny, sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia powiedział, że trwa opracowywanie nowych zasad Narodowego Programu Zdrowia.

– Mogę obiecać ze strony swojej i pani minister Izabeli Leszczyny, że ten problem zarówno wśród dzieci i młodzieży, jak i wśród dorosłych, jest problemem, który na pewno będzie cały czas postrzegany jako jeden z najważniejszych jeśli chodzi o zdrowie publiczne. Poza tym jest to pewien wyznacznik jak sobie radzimy w systemie opieki psychiatrycznej, psychologicznej, również w edukacji, opiece szkolnej, pedagogicznej – powiedział Wojciech Konieczny.

Prof. dr hab. Marek Konopczyński, pełnomocnik Ministra Sprawiedliwości do spraw Nieletnich zapowiedział, że Krajowy Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Polsce, który jest częścią Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 będzie kontynuowany.

Według danych dotyczących liczby samobójstw i prób samobójczych w Polsce w 2024 roku liczba wszystkich samobójstw wyniosła 4845. Oznacza to, że każdego dnia w Polsce ok. 13 osób odbiera sobie życie, z czego ok. 11 to mężczyźni. Jak podkreśla dr Halszka Witkowska, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego samobójstwa to tzw. męska sprawa. Mężczyźni popełniają samobójstwa prawie 5 razy częściej niż kobiety. Jednak ogólnie liczba samobójstw spada.

– Mamy pierwszy od 10 lat tak duży spadek liczby samobójstw w populacji ogólnej, jest to aż 7,4 proc. W porównaniu do roku 2014 spadek ten wynosi ponad 21 proc. (1321 samobójstw mniej). To jest ogromny sukces osób zaangażowanych w pomoc osobom w kryzysie. Dziękuję wszystkim nauczycielom, psychologom, operatorom numeru 112, policjantom, osobom, które na co dzień często bez blasku reflektorów pomagają osobom w kryzysie samobójczym, ale także tym, które są w żałobie – podkreśliła dr Halszka Witkowska, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego lider merytoryczny trzech zadań Krajowego Programu Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym (KPZZS).

Według raportu spada również liczba samobójstw w najmłodszej grupie wiekowej, czyli wśród osób poniżej 19. roku życia. W roku 2024 liczba ta wynosi 127 przypadków, podczas gdy w roku 2023 było ich 145, a w 2022 – 156. Jest to o 12 proc. mniej w 2024 r. w porównaniu do 2023 r. Natomiast liczba prób samobójczych wzrasta, ale nieznacznie, bo zaledwie o 6 proc. w roku 2024 w porównaniu do 2023 r.

Według danych z raportu wynika natomiast, że wzrasta liczba prób samobójczych odnotowywanych przez funkcjonariuszy Policji, ponieważ w roku 2024 wyniosła ona 10154, to 5,9 proc. więcej niż w roku poprzednim. Dr Witkowska zauważa jednak, że wzrost tej liczby świadczy o coraz większej wrażliwości i świadomości osób bliskich, rodziny, znajomych, przyjaciół osoby w kryzysie. Oznacza to, że te osoby zauważają problem, ryzyko związane z próbą samobójczą i zagrożenie śmiercią oraz zgłaszają takie zagrożenie poprzez numer alarmowy 112. Jest to pozytywny trend.

Dr Witkowska podkreśliła, że nawet jeśli nadal obserwuje się niewielki wzrost liczby prób samobójczych to nie przekłada się to na wzrost liczby samobójstw, która od wielu miesięcy sukcesywnie spada. Ekspertka uważa, że przyczyną tego jest:

• rozwijający się system profilaktyki zapobiegania zachowaniom samobójczym – nowy model psychiatrii dzieci i młodzieży oraz Krajowy Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym (KPZZS),

• wzrost świadomości społecznej dotyczącej PPE,

• zanikający negatywny wpływ pandemii COVID-19 i wynikających z niego niedogodności (izolacja, nauka zdalna) na dzieci i młodzież oraz pozostałą część populacji.

Niepokojące jest natomiast to, że w grupie seniorów powyżej 65. roku życia liczba prób samobójczych jest mniejsza od liczby samobójstw. W roku 2024 liczba prób samobójczych wyniosła 540, a samobójstw powyżej 1000, czyli ok. 2 razy więcej.

– To jest jedyna grupa wiekowa, gdzie jest więcej samobójstw niż prób samobójczych. Seniorzy, którzy odbierają sobie życie często są opuszczeni, samotni, z brakiem nadziei. To jest grupa wiekowa, którą naprawdę powinniśmy się zająć – podkreśliła dr Witkowska.

W zapobieganiu zachowaniom samobójczym najważniejsza jest więc świadomość, empatia i odpowiednie reagowanie na zagrożenie. Warto korzystać z bezpłatnej pomocy, która jest dostępna niemal w każdym mieście w Polsce oraz z bezpłatnych infolinii psychologicznych wśród, których można wymienić np.:

• Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym 800 702 222,

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111,

• Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych 116 123,

• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 121 212,

• Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia” 800 120 002,

• Dobre Słowa – telefon dla seniorów 12 333 70 88 (czynny od poniedziałku do piątku w godz. 10:00-12:00 oraz 17:00-19:00).

Więcej informacji znajdziesz na stronie Życie warte jest rozmowy.