Chroń dziecko przed wirusem RSV. W tych sytuacjach maluchowi przysługuje immunoterapia. Zobacz, dlaczego u najmłodszych to tak ważne

Wirus RS jest najczęstszą przyczyną infekcji dróg oddechowych u noworodków i niemowląt. Jest to tzw. syncytialny wirus nabłonka oddechowego (ang. respiratory syncytial virus, RSV), który należy do wirusów typu RNA (tak, jak np. koronawirusy). Niestety, lekarze alarmują o wzroście liczby zakażeń tym patogenem, przy czym sytuacja jest podobna w innych krajach Europy.

Jak podaje PZH, w okresie od stycznia 2023 r. do 15 grudnia na RSV zachorowało w sumie 6 697 pacjentów, z czego 3 084 stanowiły dzieci do 2. roku życia. Zapadalność w tej grupie wynosi aż 468,29 na 100 tys. ludności, podczas gdy ogółem jest to 17,70 na 100 tys. Niestety, dane za wcześniejsze okresy nie są dostępne.

Sprawdź także: Katar, kaszel czy gorączka mogą być objawami wielu chorób. Zrób test combo i sprawdź, na co chorujesz

W pierwszym roku swojego życia wirusem RSV zaraża się 70 proc. dzieci, a w drugim roku ma z nim kontakt już 100 proc. maluchów.

Zobacz też: Środek na katar może uszkodzić mózg

Dla zdrowych dzieci zakażenie wirusem RS nie jest groźne i przebiega zwykle łagodnie. Zagraża głównie wcześniakom, dzieciom z niedoborami odporności i niektórymi wadami wrodzonymi, szczególnie układu oddechowego i mięśnia sercowego. Infekcja może u nich powodować upośledzenie funkcji płuc i problemy takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Właśnie dla nich szansą jest immunoprofilaktyka, czyli podawanie gotowych przeciwciał, co uznawane jest za najskuteczniejsze zabezpieczenie przed tym zakażeniem. Stosowane jest przeciwciało monoklonalne o nazwie paliwizumab. Szczepionka dla dzieci chroniąca przed zakażeniem ani lek umożliwiający terapię nie są jeszcze dostępne w Polsce.

Zobacz: Szczepionka na RSV towarem deficytowym. Praktycznie jej nie ma i kosztuje krocie

W Polsce realizowany program lekowy „Profilaktyka zakażeń RSV”. Jak wyjaśniła prezes Fundacji Koalicja Dla Wcześniaka prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, począwszy od 2008 roku był on już dwukrotnie modyfikowany – w 2013 r. i 2018 r. Za każdym razem rozszerzano grupy maluchów objętych tego rodzaju immunoprofilaktyką. Podobne zmiany miały miejsce w 2023 r.

Po tych zmianach programem objęto wcześniaki, które nie ukończyły 1. roku życia i urodziły się do 28. tygodnia ciąży lub stwierdzono u nich dysplazję oskrzelowo-płucną (wadę zwiększającą ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia z powikłaniami). Włączono do niego także niemowlęta, które nie ukończyły 6. miesiąca życia i urodziły się między 28. i 32. tygodniem ciąży.

Natomiast od ubiegłego roku immunizacja obejmuje także dzieci z hemodynamicznie istotną wadą serca, dysplazją oskrzelowo-płucną do 2 r.ż., a w określonych sytuacjach także dla wcześniaków.

Eksperci zdrowia dziecka, w tym konsultanci krajowi dziedzinach neonatologii, kardiologii dziecięcej oraz neurologii dziecięcej działają w kierunku rozszerzenia immunoprofilaktyki z użyciem gotowych przeciwciał chroniących przed wirusem RS o inne grupy maluchów.

Czytaj także: Gdy grypa, COVID-19 i RSV atakują równocześnie. Zalecenia NIL

Rozszerzenie dostępu do immunoterapii obowiązuje od 1 marca 2023 r. Jak wyjaśnia prof. Ewa Helwich, konsultant krajowa w dziedzinie neonatologii, chodzi o wcześniaki nieco starsze, urodzone przed 35. tygodniem ciąży i z niską masą urodzeniową (poniżej 1500 gramów). A także o dzieci z dysplazją oskrzelowo-płucną w drugim sezonie zakażeń (a nie tylko pierwszym), czyli przed ukończeniem 24. miesiąca życia, jak również o maluchy z wrodzonymi wadami serca bez względu na wiek urodzeniowy.

Specjalistka podczas konferencji prasowej powiedziała PAP, że do tej pory immunoprofilaktyką objęto około 3 tys. dzieci (zgodnie z dotychczasowym programem lekowym „Profilaktyka zakażeń RSV”). Jego rozszerzenie miało [/a] zwiększyć grupę maluchów chronionych tą terapią przed zakażeniem wirusem RS do nieco ponad 4 tys. Przyznała, że zwiększy to koszty tego programu, ale należy wziąć pod uwagę, że mniej będzie hospitalizacji dzieci zakażonych wirusem RS oraz ewentualnych poważnych powikłań tej infekcji.

– Trzeba pamiętać, że nie ma wciąż szczepionki chroniącej przed zakażeniem wirusem RS, jak też leczenia przyczynowego, gdyż brakuje skutecznego leku przeciwwirusowego – podkreśliła na spotkaniu z dziennikarzami konsultant krajowa w dziedzinie neonatologii. Dostępne jest jedynie leczenie objawowe polegające głównie na nawodnieniu, a w razie niewydolności oddechowej stosowana jest tlenoterapia oraz sztuczna wentylacja.

Immunoprofilaktyka z użyciem gotowych przeciwciał monoklonalnych przeciwko wirusowi RS stosowana jest w Unii Europejskiej od 1999 r. Polega na podawaniu przeciwciał jednemu dziecku od trzech do pięciu razy w sezonie. Każde takie podanie kosztuje 5 tys. zł.

Leczenie podejmowane jest od 1 października do końca kwietnia, przy czym w 2023 r. rozpoczęło się wcześniej, bo od wrześnie. Właśnie w tym okresie zwykle najwięcej jest zakażeń wywoływanych przez wirusa RS. Przygotowuje ono najbardziej podatne na to zakażenie dzieci do walki z ewentualną infekcją.

– Wcześniaki w momencie narodzin są dziesięciokrotnie bardziej narażone na zakażenia dolnych dróg oddechowych – przekonywała prezes Fundacji Koalicja Dla Wcześniaka prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka. Objętość płuc wcześniaków urodzonych w 30. tygodniu ciąży jest trzykrotnie mniejsza, a powierzchnia płuc – czterokrotnie mniejsza w porównaniu do płuc dziecka urodzonego o czasie. Zakażenie wirusem RS powoduje dodatkowe zawężenie dróg oddechowych na skutek zalegającej w nich wydzieliny.

Konsultant krajowa w dziedzinie kardiologii dziecięcej dr n. med. Maria Miszczak-Knecht tłumaczyła, że infekcje te są szczególnie groźne u dzieci z wadami wrodzonymi serca, zwłaszcza gdy czekają na zabieg kardiochirurgiczny.

– Każda infekcja to pogorszenie ogólnego stanu zdrowia dziecka, a to może wpłynąć na jego rokowania – zaznaczyła kardiolog. Taki zabieg u niektórych z tych dzieci to jedyna szansa uratowania życia.

Wirus RS należy do rodziny paramyksowirusów z rodzaju pneumowirusów – podobnie jak wirusy odry, świnki i paragrypy. Rozprzestrzenia się drogą kropelkową we wszystkich grupach wiekowych. U dzieci poniżej 5. roku życia jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji.

Objawy zakażenia RSV to katar, złe samopoczucie oraz gorączka. U dzieci bardziej podatnych na infekcję może dojść do zapalenia płuc lub zapalenia oskrzelików, a także do zaburzenia pracy serca, duszności wydechowej oraz apatii i nadmiernej senności. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński
zbw/ ekr/ arz

Zobacz: co powinna zawierać wyprawka dla niemowlaka, a co wyprawka do szpitala dla mamy