Twardy brzuch – przyczyny, objawy towarzyszące i leczenie. Jak poradzić sobie z nabrzmiałym i spuchniętym brzuchem?

Twardy brzuch szczególnie w dolnej jego części, spuchnięty i wypukły może świadczyć o zbliżającej się miesiączce lub problemach trawiennych. Mogą towarzyszyć mu wzdęcia i gazy, a także trudności z wypróżnianiem (zaparcia) oraz ból w podbrzuszu. W skrajnych sytuacjach pojawia się także gorączka, ogólne osłabienie, nudności, brak apetytu i wymioty. Mowa wówczas o tzw. ostrym brzuchu, który należy pilnie skonsultować z lekarzem.

Twardy brzuch jest niespecyficznym symptomem mogącym wskazywać na różne, mniej lub bardziej poważne dolegliwości. Najczęstszą i zarazem najmniej groźną przyczyną wystąpienia twardego brzucha jest przejedzenie się, szczególnie pokarmem ciężkostrawnym. Ten objaw pojawia się również po wypiciu sporej ilości gazowanego napoju.

Inną przyczyną twardego brzucha jest zatrucie pokarmowe, będące wynikiem konsumpcji nieświeżej żywności. Wydęty i twardy brzuch może również wskazywać na nietolerancję jakiegoś składnika wchodzącego w skład spożytej potrawy. Przykładem jest nietolerancja laktozy, czyli cukru mlecznego. U osób z tym problemem po wypiciu mleka, kefiru, lub zjedzeniu kubeczka jogurtu brzuch staje się nabrzmiały i spuchnięty, czemu towarzyszy uczucie przelewania się.

Przyczyną twardego brzucha mogą być różnego typu problemy z funkcjonowaniem jelit. Jedną z częstszych dolegliwości jest zespół jelita drażliwego, będących chorobą psychosomatyczną. Ten objaw może towarzyszyć osobom zmagającym się z przewlekłymi zaparciami. Twardy brzuch może również być efektem spożycia dużej ilości wzdymających pokarmów. Należą do nich fasola, soczewica, groch, a także warzywa krzyżowe – kapusta, kalafior, brukselka, czy brokuły, lub cebulowe – czosnek lub cebula.

Twardy brzuch jest też dolegliwością typowo kobiecą. Na dobę przed krwawieniem miesiączkowym i w pierwszych dniach okresu, brzuch jest spuchnięty, wzdęty i tkliwy. To efekt utrzymującego się napięcia mięśniowego oraz nadmiernego nagromadzenia wody.

Rzadką przyczyną twardego brzucha jest zapalenie wyrostka robaczkowego. Towarzyszy mu bardzo intensywny pulsujący ból zlokalizowany przy pępku, uczucie rozgrzania wewnątrz jamy brzusznej, wymioty i gorączka. Ze stanem zapalnym wyrostka robaczkowego, należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala, gdyż wymaga to interwencji chirurgicznej.

Do rzadziej występujących przyczyn odpowiedzialnych za wywoływanie twardego brzucha należą: choroby lub zmiany nowotworowe w obrębie układu moczowego, lub płciowego. Ból w podbrzuszu i twardy brzuch bywa jednym z objawów raka trzonu macicy, raka prostaty.

Twardy brzuch, któremu towarzyszą niepokojące symptomy, należy skonsultować z lekarzem rodzinnym lub gastrologiem. Jeżeli przyczyną tego stanu są zaparcia, wskazana jest modyfikacja dotychczasowego sposobu odżywiania się. Należy zwiększyć ilość wypijanych w ciągu dnia płynów, jadać więcej świeżych owoców i warzyw, a produkty z jasnej mąki zamienić na te z pełnego ziarna.

Twardy brzuch wywołany zatruciem pokarmowym należy leczyć za pomocą węgla aktywnego, a także probiotyków. Wskazane jest także nawadnianie i stosowanie lekkiej diety opartej o jasne pieczywo, biały ryż, gotowane warzywa, chude mięso oraz przeciery owocowe. Gdy twardy brzuch spowodowało przejedzenie, warto sięgnąć po herbatkę miętową lub z kopru włoskiego.

Zbawienny wpływ mają ciepłe okłady. W tym celu warto wykorzystać termofor i ułożyć go na podbrzuszu. Ten sposób sprawdza się zwłaszcza na bóle miesiączkowe oraz niestrawność.

Na występowanie symptomu twardego brzucha często narzekają kobiety ciężarne. Jest to związane z naturalnymi zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety pod wpływem rozwijającej się ciąży. Brzuch przyszłych matek rozrasta się bowiem, a pokrywająca go skóra zwiększa swoją powierzchnię i twardnieje. Im bardziej zaawansowana jest ciążą, tym silniejsze mogą być oddziałujące na brzuch napięcia.

Często także pojawiają się związane z twardym brzuchem skurcze (tak zwane skurcze Braxtona Hicksa), które nie stanowią co prawda zagrożenia dla zdrowia matki lub jej płodu, ale mogą trwać od kilkunastu sekund (w początkowym okresie ciąży) do nawet ponad godziny. Czas trwania tych skurczy wydłuża się wraz z postępem ciąży.

Z tych powodów twardy brzuch występujący u kobiet w ciąży nie powinien być powodem do niepokoju. Należy jednak regularnie obserwować zachowanie brzucha i stan skóry, a w przypadku nasilenia objawów, skonsultować je z lekarzem.